جشن درندز drndez ( جشن آتش ارامنه)

جشن درندزdrndez ( جشن آتش ارامنه)

گارگین فتائی

این جشن که موسوم به درندز یا درنداراج به ارمنی Տեառնընդառաջو به انگلیسی drndarachاست معمولاً در 13 یا 14 فوریه برگزار می شود و از جشنهای بسیار کهن ارمنیان است که بعد از پذیرش مسیحیت توسط ارمنیان به آن رنگ و روی مسیحی داده شده است.

برای این جشن دو روایت ارائه می شود

1: روایت مسیحی

در روایات مسیحی آمده است که

وقتی از تولد مسیح چهل روز می گذاشت هنگامی که وی را برای انجام مراسم مذهبی به معبد آوردند درهای سمت راست معبد که تا آن زمان بسته بودند و باز نمی شدند به ناگاه و با غرش مهیبی باز شدند ، در این زمان مردم به همراه چراغهای خود از خانه هایشان بیرون آمدند تا ببینند این سر و صدا به خاطر چیست.

بدین ترتیب مردم ، بدون قصد و اراده قبلی با چراغهای خود ، راه مسیح به سمت معبد را چراغانی می کنند و به این ترتیب این جشن بوجود مس آید که موسوم است به درنداراج که متشکل است از دو کلمه ارمنی یعنی տիրոջնընդառաջبه انگلیسی dirojn endarachیعنی مسیح به پیش

اکنون مسیحیان این جشن را که بن مایه اش رنگ مسیحی گرفته در غروب روز ۱۳فوریه برگزاز میکند.در واقع این جشن ۲۵بهمن است.در جشن درندز در شب عيد ناقوس‌هاى کليسا به صدا در مى‌آيند .

آنها با افروختن آتش و آذین بندی گذرگاهها با مشعل و چراغ در کلیسای ملی برگزار میکنند.این جشن که با تشریفات خاص برگزار میشود در آن کپه های بوته را در حیات کلیسا می آورد و می چیند و مقام روحانی ارامنه با شمع افروخته ای که از محراب کلیسا آمده است آتش می زنند.آتش این جشن و مراسم آئینی عبادی را مردم هر دو قوم ایرانی و ارمنی کهن مقدس و متبرک می پنداشته اند و برای آن خاصیت قدسیانه تندرستی و آرامش بخش می انگاشته اند.پس از انجام مراسم آتش بازی و هنگام ترک کلیسا هر کس شمع،فانوس یا اخترگردانی(مشعل)را که به آتش صحن یا کلیسا متبرک بود به منزل می بردند.

2: روایت پیش از مسیحیت

در این روز برای سه ایزد به نام های « تیرՏիր» که در ارمنستان ایزد رویاها و دانایی و دبیری بود و ایزدبانوی « نونه նաև» که خدای خورشید بود و« واهاگنՎահագն» که ایزد رزم و جنگ بود جشن گرفته می شد.

در ارمنستان باستان برای آتش صفات زنانه و برای آب فروزه های مردانه قائل بودند.ا

فلسفه ی وجودی:در افسانه های ارمنستان کهن آمده است که که خدایان آرامازد(=اهورامزدا)و آستقیک بر قله ی کوه پاقات نشیمن داشتند و کمی پایین تر از نوک کوه،جایگاه آتش جاویدان و در پای کوه منزل چشمه ای بزرگ بود.پس آتش و آب خواهر و برادر بودند.بنابراین نه تنها آب و آتش بلکه خاکستر نیز مقدس شمرده میشد.این جشن که بازتابی از جشن سده در روزگار کهن بود با برخی پیرایه ها در زمره ی جشن های کلیسای ملی ارمنی در آمد.

ارمنیان ایران این جشن را در نیمه ی زمستان و در شب 13 فوریه به نام «تیرن انداراج»(tearan andaraj یا «دیارنداراج» با تشریفات خاص برپا می کردند و بعدها در ارمنستان «تِرانتاز» و «دِرِندِز» خوانده شد ولی مراسم کنونی این جشن هنوز شباهت های بسیار به مراسم جشن سده دارد.جشن درندز به جشن سدهء زرتشتیان شباهت داشته و زمانهای آنها هم به هم نزدیک است .

گسترده ترین رسمی که از این جشن باقی مانده پریدن از آتش است که مردم با این کار معتقدند که برایشان موفقیت در زندگی حاصل می شود.

این جمله در جشن درندز گفته می شود

«Գնամանեմբարություն, հոգիսգնաարքայություն»,-

یعنی من نیکی کنم و روحم به ملکوت برود

این جشن در واقع یادگار دوران سرما است و به مردم نوید آمدن بهار را می داده است.

در این جشن کسانی که دارای نوزاد بوده و یا کسانی که تازه ازدواج کرده اند یا نامزدهایی که با هم عقد کرده اند در حیاط منزل خود ویا در نزدیکی در کوچه ، آتشی روشن نموده و از طریق خوراکیهای مخصوصی که برای این روز تهیه می شود از حاضرین پذیرایی می کنند که معروف ترین این خوراکیها « پُخیند pokhind » است که نوعی شیرینی است .

همچنین در این روز رسم است که کسانی که هنوز ازدواج نکرده اند از روی آتش بپرند و چنین اعتقادی وجود دارد که بخت این افراد باز شده و در آن سال ازدواج خواهند کرد البته این باور را کلیسا تائید نکرده بلکه از اعتقادات مردمی است.

در این روز کودکان و نوجوانان ارمنی همانند چهارشنبه سوری در خیابانهای محله های خود در ایران ترقه پرانی می کنند.

Շնորհաւորում եմ տրնդեզը բոլոր

հայերին

جشن درندز را به ارامنه وسایر ایرانیان تبریک می گویم

منابع

http://www.dasaran.am/apps/wiki/view/id/4366

http://garegin.blogfa.com/post-852.aspx

http://vista.ir/content/33043/%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D9%86%D8%AF%D8%B2/

http://www.beheshtebastan.blogfa.com/post-12.aspx

http://www.aariaboom.com/index.php?option=com_content&task=view&id=752&Itemid=66

http://irania.ir/ie/4913

1. تاثیر روابط ایرانیان و ارمنیان بر رفتارهای فرهنگی آئینی یکدیگر - دکتر علی بلوکباشی