اقتصاد سالم ، اقتصاد بیمار
گارگین فتائی
در آستانهء سال نوی ایرانی هستیم و تبعاً شاهد جنب و جوش مردم برای خرید لوازم و مایحتاج عید.
عید نوروز بزرگ ترین عید ملی و باستانی ایرانیان است که به علت بزرگ بودن ووطولانی بودن ایام آن به التبع میزان تعطیلاتش هم بیشتر است و همین امر باعث افزایش تعداد مسافرتها شده و نیاز به تامین هزینه ها و خرید های لازم سفر را ایجاب می کند.
اما این واقعیت نیاز به تاکید و گفتن مکرر ندارد که در آستانه عید نوروز در ایران همه ساله بر قیمت کالاها و خدمات از مواد خوراکی گرفته تا قیمت بلیط قطارها و هواپیماها به نحو چشم گیری افزوده می گردد و مردم هم با اینکه از این امر ناراحت هستند اما بر اثر تجربه مکرر مشاهد ه این وضعیت ، آن را امری طبیعی در اقتصاد ایران قلمداد می کنند در حالی که این امر یه هیچ وجه در اقتصاد یک کشور امری طبیعی نیست.
آنچه که مسلم است و ما خواه ناخواه باید ان را بپذیریم این است که در دنیای کنونی و در زمان حاضر در سطح جهانی ، معیارهای اقتصاد مبتنی بر بازار و یا همان اقتصاد ازاد سرمایه داری حاکم است و ایران هم گر چه در برخی از اصول با ان مخالف است و از اقتصاد اسلامی پیروی می کند اما ایران هم به ناچار چون برای معامله محصولات خود و خرید محصولات مورد نیازش به بازارهای جهانی وصل است از این قواعد دنیای اقتصاد ازاد سرمایه داری پیروی می کند.
وا ما اقتصاد سرمایه داری که عده ای بخصوص جریانات چپ و کمونیستی و حزب توده و گرابشهای سوسبالیستی در ایران همواره سعی داشته اند دید منفی از آن در انظار عمومی ایجاد کنند به نحوی که هم اکنون هر ایرانی با شنیدن کلمه سرمایه داری انگار باری از استثمار و بهره کشی را بر دوش خود می بیند آیا تا این حد بد و نادرست و معیوب است؟
شکی نسیت که اقتصاد سرمایه داری دارای نکات منفی هست از جمله مساله بهره کشی و استثمار از منابع کشورهای ضعبف و یا اختلاف طبقاتی اما این را هم باید در نظر گرفت که گرایش های چپ که خود عامل اصلی بد جلوه دادن و منفی نگری نسیت به سرمایه داری در ایران بودند خود داشتند از نظامی طرفداری می کردند که در ذات خود و فی النفسه دارای معایب و نقائص فراوان و حتی بیشتری از نظام سرمایه داری است یعنی همان نظام کمونیستی که بانی آن اتحاد شوروی بود و به علت عدم توانائی در پاسخ گوئی به نیازها و شرائط اقتصادی و فساد عظبم اداری حاکم در تمام سطوح آن از هم پاشید.
این امر باعث شده که ممالک اروپائی حد وسطی از این دو نظام را در نظر بگیرند به عنوان نموئه در اموری که حالت عامل النمنفعه دارد نظیر حمل و نقل عمومی از روش دولتی و در سایر موارد از روش خصوصی استفاده می کنند.
باری برگردیم به بحث خودمان ، همواره اقتصاد آمریکا به عنوان سمبل و نماد بارز و قطب اول اقتصاد سرمایه داری به حساب می آید در این کشور بیش از نود و پنج درصد کارخانجات و نهادها متعلق به بخش خصوصی است و البته قیمت دلار به عنوان پول بین المللی پایه هم در آمریکا تعیین می شود.
اما آیا اقتصاد آمریکا که تبعا به علت سرمایه داری بودنش از دیدگاه بسیاری از این حضرات چپ گرا باید اقتصادی خراب و درهم و از هم پاشیده باشد در مواقعی که اعیاد بزرگ در این کشور در پی است چه مکانیسمی ارائه می دهد آیا شما گمان می کنید در آمریکا هم همانند ایران نزدیکیهای اعیاد بزرگ قیمتها چند برابر می شود؟
اگر بر این گمانید سخت در اشتباهید چرا که درست است که اقتصاد امریما سرمایه داری است اما یک سرمایه داری حساب شده و با برنامه ریزی و در واقع هیچ جیز در آمریکا بدون حساب و بدون برنامه ریزی و روی هوا صورت نمی گیرد.
در آمریکا دقیقا در مواقعی که اعیاد بزرگ نزدیک است به علت رقابتی بودن اقتصاد ، کارخانجات و فروشگاههای مختلف حراج های یبسیار زیادی از اجناس را برقرار می کنند که در آمریکا وقتی کالائی روی حراج است می گوید روی سل است on saleبه نحوی که مثلا کالائی که صد دلار در حالت طبیعی قیمتش بود در این ایام حتی تا سی دلار هم پائین می آید در اصل نه تنها قمیت اجناس بالا نمی رود بلکه از طریق همین روش حراج گزاری تنزل هم می کند و مردم هم هیچ گاه با نزدیک شدن ایام عید از این بابت نگران نیستند .
در ایران در ظاهر رقابت هست حتی دو فروشگاه نزدیک هم می خواهند در خصوص جذب مشتری همدیگر را تکه پاره کنند اما در موقع فرا رسیدن لعیاد بزرگ گویا نوعی اتحاد و همکاری نادرست که دقیقاً خلاف اقتصاد رقابتی است بین آنها برای بالا نگه داشتن قیمت کالا ایجاد می شود و این چیزی نیست جز اقتصاد بیمار چرا که اقتصاد سالم حال در هر نظامی که می خواهد باشد باید تضمین کننده منافع همه اقشار اقتصادی جامعه باشد از تولید کننده و مصرف کننده گرفته تا توزیع کنند و واسطه که همان گونه که می دانیم در ایران بالا رفتن قیمتها قطعا به نفع خیلیها نیست و تنها عده ای خاص از آن سود می برند.