وهابیت و پول، حلقه‌های پیوند عربستان و داعش
.
عربستان سعودی، با یکی از قوی‌ترین ارتش‌ها و بیشترین بودجه‌های نظامی در منطقه، یکی از اعضای کلیدی ائتلاف به رهبری آمریکاست که در سوریه و عراق با داعش مبارزه می‌کند. ریاض از ماه مارس سال ۲۰۱۴داعش را گروهی تروریستی اعلام کرده و از دسامبر ۲۰۱۵هم ائتلافی از کشورهای اسلامی برای مبارزه با تروریسم به راه انداخته است.
رویکرد پادشاهی سعودی نسبت به تهدید داعش همواره به‌شدت بحث‌برانگیز بوده است. بسیاری از متحدان غربی عربستان، آن کشور را به کم‌کاری و اهمال برای مسدود کردن منابع مالی داعش و نیز مبارزه با ایدئولوژی آن گروه متهم کرده‌اند.
به گزارش هاآرتص، تحلیل‌گران می‌گویند که ریاض یک استراتژی دوگانه‌ی پرمخاطره را دنبال کرده است. عربستان از گروه‌های افراطی خارج از آن کشور به دلایل ایدئولوژیک و استراتژیک -به‌ویژه به‌منظور مبارزه با شیعه- حمایت کرده، در حالی‌که داخل کشور، گروه‌های افراطی را به‌عنوان تهدیدی برای ثبات رژیم، سرکوب کرده است.
در سال ۲۰۰۹، وزیر امور خارجه‌ی وقت آمریکا، هیلاری کلینتون با توجه به سندی که ویکی‌لیکس منتشر کرده بود، اعلام کرد پادشاهی عربستان منبع اصلی تأمین مالی گروه‌های شبه نظامی از جمله القاعده است و هیچ تلاشی هم برای مسدود کردن این جریان پول انجام نمی‌دهد. سیاستی که در طول جنگ داخلی سوریه نیز ادامه پیدا کرد.
اشخاصی از کشورهای حاشیه‌ی خلیج فارس، در سال‌های اول ناآرامی‌ها در سوریه، بودجه‌هایی هنگفت را از منابع مالی شخصی، اغلب به‌صورت وجوه نقد، با واسطه‌هایی در ترکیه، برای گروه‌های افراطی ضد رژیم در سوریه می‌فرستادند و دولت‌‌هایی چون عربستان، اجازه‌ی انتقال این وجوه را برای گروه‌های شبه‌نظامی سنی هموار می‌کردند؛ زیرا آن شبه نظامیان را وسیله‌ای برای مقابله با نفوذ ایران در منطقه می‌دیدند. بعضی از گروه‌هایی که از این طریق مورد حمایت قرار گرفتند، بعدتر به داعش پیوستند و منابع و سلاح‌های خود را نیز بردند. مثلاً تخمین زده می‌شود که حدود ۳۰۰۰نفر از نیروهای جبهة‌النصره به گروه رقیب، یعنی داعش پیوسته باشند.
تحلیل‌گر هاآرتص صحبت‌هایی را که از کمک مستقیم عربستان به این گروه‌ها حکایت دارند، غلوآمیز می‌داند و می‌نویسد که به نظر می‌رسد کمک‌ها به همین شیوه‌ی غیرمستقیم محدود می‌شود.
از سوی دیگر، عربستان در ماه دسامبر سال ۲۰۱۵اعلام کرد که ائتلافی از ۳۴کشور اسلامی برضد تروریسم تشکیل داده است؛ ائتلافی مشتمل بر کشورهای عرب همچون مصر و قطر و نیز کشورهای غیر عرب مانند ترکیه، پاکستان و مالزی.
هنوز به طور دقیق آشکار نیست که این گروه‌بندی در پی چه هدفی ممکن است باشد و بسیاری از متحدان عربستان، از آن کشور انتقاد می‌کنند که توجه خود را معطوف جنگ یمن کرده و از مبارزه با داعش غافل شده است. اما عربستان بدون هیچ اشاره‌ی مستقیمی به گروه داعش، بر این پافشاری می‌کند که این ائتلاف به‌دنبال مبارزه با تمام اشکال تروریسم است و سعی می‌کند به متحدان غربی خود اطمینان بدهد که این ائتلاف بخشی از راه حل مسأله‌ی تروریسم جهانی است و نه اینکه در تضاد با آن و بخشی از مشکل باشد .
اما حالا دیگر بحث اصلی، کمک مالی به داعش نیست، زیرا این گروه اکنون بیشتر بر درآمدهای خود از فروش نفت، اخاذی، تاراج اموال و دریافت مالیات تکیه دارد.
طبق اعلام سازمان اطلاعات آمریکا در ماه مارس ۲۰۱۵، کشورهای خارجی، از جمله کشورهای حاشیه‌ی خلیج فارس، در حال حاضر تا حد زیادی جلوی انتقال کمک‌های مالی را گرفته‌اند و این کمک‌ها به چیزی کمتر از یک درصد درآمد این گروه کاهش یافته است.
اما منتقدان می‌گویند تنها پیوند اقتصادی نیست که عربستان سعودی را با گروه داعش مرتبط می‌کند. دیگر حلقه‌ی پیوند این دو، چیزی نیست جز وهابیت، یا همان تفسیر سعودی از اسلام، که بر پایه‌ی آموزه‌های عالم اسلامی قرن هجدهم، محمد بن عبدالوهاب شکل گرفته است. تفسیری ستیزه‌جویانه و سفت و سخت که به نوعی ایمان به‌ظاهر خالص بازمی‌گردد آن‌گونه که پیروان اولیه‌ی پیامبر یا سلف بر آن بودند.
سعودی‌ها چندین دهه را صرف ترویج این تفسیر به وضوح محافظه‌کارانه از اسلام و قوانین شریعت در سراسر جهان و برای این کار، هزینه‌ی زیادی صرف ساخت و تجهیز مساجد و مدارس مذهبی کرده‌اند.
گزارش پارلمان اروپا در ژوئن ۲۰۱۳وهابیت را منبع اصلی تروریسم جهانی معرفی کرده است. بر اساس یافته‌های پژوهشی که به آن گزارش منتهی شده بود، عربستان سعودی از طریق سازمان‌های خیریه، بیش از ۱۰میلیون دلار صرف ترویج این عقیده در سراسر جهان اسلام کرده است. هرچند که که وهابیت به‌طور دقیق همان تفسیری از اسلام نیست که گروه داعش به آن پای‌بند است، اما این دو تفسیر، بسیاری ویژگی‌های مشترک دارند. رهبران داعش نیز به آموزه‌های عبدالوهاب به‌عنوان بنیان ایدئولوژی جنبش ارجاع می‌دهند. شباهت‌های بسیار دیگری هم بین آنها دیده می‌شود: از ضدیت با اسلام شیعه گرفته تا قرائت‌های خشک از قوانین شریعت و حتی بسیاری از شیوه‌های عملی، همچون اعدام از طریق سر زدن.
بعضی از تحلیل‌گران می‌گویند زن و شوهری که همین ماه در سن‌برناردینوی آمریکا ۱۴نفر را به قتل رساندند، به‌دلیل حضور و اقامتشان در عربستان، تحت تأثیر دیدگاه‌های افراطی قرار گرفته بودند. سید رضوان فاروق، یک سال پیش به عربستان رفته و همسرش تشفین مالک هم بیشتر عمر خود را در آن کشور سپری کرده بود.
وهابیت، دین رسمی کشور مسلمان ثروتمند دیگر، قطر نیز هست که آن کشور هم از سوی رهبران جهان برای مسدود کردن کمک‌های شخصی به پیکارجویان اسلامی تحت فشار قرار داشت. قطر هم به ائتلاف علیه نیروهای داعش پیوسته، اما از سوی دیگر سابقه‌ای طولانی در میزبانی از گروه‌های شبه‌نظامی دارد و برای مثال، حماس و طالبان در آن کشور دفتر دارند.
با وجود اینکه به نظر نمی‌رسد قطر و عربستان سعودی هیچ یک به‌طور مستقیم به داعش کمک مالی کرده باشند، اما سیاست‌های این کشورها به تقویت آن گروه کمک کرده و کمک‌های مالی و تسلیحاتی را به سمت آن گروه هدایت کرده است.