آیا مشارکت ایران در روند حل مناقشه قراباغ به سود ارمنستان است؟
نویسنده: آرمان ناواساردیان (دیپلمات و سفیر سابق ارمنستان)
منبع: "Diplomat.am "ارمنستان
.
http://alikonline.ir/fa/fa/news/political/item/1585-
آیا-مشارکت-ایران-در-روند-حل-مناقشه-قراباغ-به-سود-ارمنستان-است؟
.
پس از رهایی از قید و بند تحریم ها ایران به سرعت در حال احیای جایگاه خود در عرصه بین المللی است. پتانسیل بزرگ نهفته در اقتصاد ایران و ذخایر سرشار و غنی این کشور در کانون توجه همگان قرار دارند. موضوعی که می تواند نه تنها تحولات منطقه بلکه سیاست داخلی و خارجی بسیاری از کشورهای بزرگ و کوچک را تحت تاثیر خود قرار دهد. کارشناسان سرگرم محاسبه میزان تاثیرگزاری احیای جایگاه ایران بر فراز و نشیب های قیمت جهانی نفت و همچنین روابط بین المللی هستند.
با این وجود، علاوه بر طرح های صرفا اقتصادی و مالی ایران به دنبال تحقق اهداف سیاسی خود در سطح منطقه ای و جهانی است. ایران به دنبال کسب عنوان برترین قدرت منطقه ای در خاورمیانه است. با توجه به واقعیت های موجود این هدف آن قدرها دور از دسترس نیست.
در همین راستا ارمنستان و در کنار آن قراباغ جایگاه ویژه ای را در چارچوب اهداف راهبردی ایران به خود اختصاص داده اند. این موضوعی است که ایران در 20 سال گذشته در فرصت های مختلف به آن اشاره کرده و پرداخته است.
در سال 1992 میلادی به ابتکار ایران توافقنامه سه جانبه ای موسوم به "تهران 92"میان ارمنستان، جمهوری آذربایجان و ایران در تهران به امضاء رسید. براساس این توافقنامه ایران وظیفه میانجیگری میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان جهت یافتن راه حلی برای پایان دادن به عملیات نظامی و حل بحران از طریق مسالمت آمیز بر عهده گرفت (نویسنده این سطور این توافقنامه را از سوی دولت ارمنستان امضاء کرده است). همزمان با تلاش هاشمی رفسنجانی رئیس جمهوری وقت ایران دیدار لئون تر پطروسیان رئیس جمهوری ارمنستان و محمداف جانشین رئیس جمهوری آذربایجان در تهران برگزار شد.
دشوار بتوان گفت اگر نیروهای مسلح ارامنه در نهم ماه می شهر شوشا را تصرف نمی کردند، تحولات بعدی چه مسیری را می توانستند طی کنند. توافقنامه سه جانبه از همان ابتدا به شکست انجامید و تلاش های میانجیگری ایران نیز بی نتیجه ماند. همزمان سازمان امنیت و همکاری اروپا الگوی جدیدی را تحت عنوان "گروه منیسک"متشکل از 12کشور مطرح کرد. در این دوره و در نتیجه فعالیت های مستمر روسیه از حضور ترکیه در روند مذاکرات صلح قراباغ ممانعت به عمل آمد.
اکنون در سایه تحولات اخیر و ایجاد فرصت های جدید در عرصه جهانی اعلام آمادگی ایران برای ایفای نقش میانجی میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان که از سوی سخنگوی وزارت خارجه این کشور مطرح شده است، کاملا طبیعی بنظر می رسد. این اعلام آمادگی تمایل ایران را برای تقویت حضور سیاسی خود در قفقاز جنوبی و ایفای نقش چشمگیر در این منطقه، به اثبات می رساند.
با توجه به روند رو به رشد مناسبات میان ایران و ارمنستان علی الاصول می توان چنین نتیجه گیری کرد که باید از مشارکت کشوری که روابط دوستانه با ارمنستان دارد در روند حل مناقشه قراباغ استقبال کرد و امیدوار بود که این مشارکت نقش مثبتی در حل مناقشه داشته و منطبق بر منافع و علائق ما باشد.
با این وجود چند سئوال مطرح است که پاسخ به آن ها می تواند ما را در سودمند بودن مشارکت ایران در روند حل ماقشه قراباغ هر چه بیشتر قانع نماید.
1) مشارکت ایران در روند حل مناقشه قراباغ چگونه خواهد بود؟ هنوز پاسخ قطعی برای این پرسش وجود ندارد.
مسئله این است که ارائه پیشنهاداتی از سوی ایران به موازات گروه مینسک و یا به صورت مستقل، منطبق بر مواضع و منافع ارمنستان نخواهد بود. در مرحله کنونی تنها الگوی پذیرفته شده از سوی ارمنستان فعالیت روسای سه گانه گروه مینسک است. علاوه بر این هر گونه پیشنهاد مستقل از سوی ایران موجب تضعیف الگوی گروه مینسک شده و آب به آسیاب ترکیه و جمهوری آذربایجان خواهد ریخت.
2) نحوه تعامل ایران و روسیه در روند حل مناقشه قراباغ چگونه است؟
ارمنستان باید تا حد ممکن به دنبال مذاکره با این دو کشور بر سر این موضوع حیاتی برای خود باشد.
3) واکنش ترکیه و جمهوری آذربایجان نسبت به مشارکت ایران در روند حل مناقشه قراباغ چگونه خواهد بود؟
مشارکت ایران در روند حل مناقشه قراباغ، جدای از چگونگی آن، موجب تشدید تلاش های ترکیه برای حضور در این روند خواهد شد. در رابطه با جمهوری آذربایجان باید گفت که این کشور بدنبال توسعه روابط خود با ایران در حوزه اقتصادی و بویژه ارتباطات می باشد. بی تردید جمهوری آذربایجان سعی خواهد کرد از توسعه روابط خود با ایران در راستای اجرای سیاست های خود بر ضد ارمنستان و قراباغ بهره گیرد.