گاسپار ایپکیان اولین شهردار رسمی تهران

 گاسپار ایپکیان اولین شهردار رسمی تهران

  هویک میناسیان

.

http://alikonline.ir/fa/fa/news/social/item/1769-

گاسپار-ایپکیان-اولین-شهردار-رسمی-تهران

.

در 14 خرداد ماه 1286 هجری شمسی بلدیه در تهران جان گرفت. در سال 1300 هجری شمسی اداره بلدیه مورد بازنگری قرار گرفت و با تقلید از قانون بلدیه پاریس، لندن و برلین، بلدیه جدیدی به ریاست یک ارمنی بنام گاسپار ایپكیان شروع به كارنمود. بدین ترتیب گاسپار ایپكیان به عنوان اولین شهردار رسمی شهر تهران توانست به امور شهری تهران نظم دهد و چهره تهران را از شهری ابتدایی به پایتختی منظم تبدیل كند. به گونه‌ ای كه بسیاری از امور شهری به صورت مدرن به اجرا در آمد و حقوق شهروندی ساكنان تهران برای نخستین بار مورد اهمیت قرار گرفت.

وی مردی ادیب، فاضل و خدمتگذاری لایق بود. از خدمات ارزنده او می‌توان به دستور ساخت بنای ساختمان مركزی شهرداری، در میدان توپخانه (امام‌ خمینی فعلی)، تأمین روشنایی خیابان های لاله‌زار، امیریه، علاء ‌الدوله و استانبول و همچنین نامگذاری خیابان ها و كوچه ‌ها، نصب پلاك خانه‌ ها و مغازه‌ های تهران و نصب تابلوی مغازه‌ ها و استفاده از نام های ایرانی بر‌سر درب اماكن خود اشاره كرد.

در زمان ریاست گاسپار ایپکیان، بلدیه دارای شش اداره شد که مشتمل بر اداره صحیه و معاونت عمومی، اداره محاسبات و عایدات، اداره امور خیریه، ساختمان، روشنایی و آب، اداره تفتیش، سجل احوال، احصائیه و نشریات و اداره کابینه پرسنل، تنظیمات، ملزومات اجراییات و رسومات بود.

به طوری که در تاریخ آمده است، او در سال 1302 ه.ش. پی ریزی و احداث وزارت خارجه، عمارت شهربانی کل کشور و ساختمان وزارت جنگ را در محدوده میدان مشق سابق شروع کرد و کوشید تا بلدیه را صاحب خانه ای کند که متناسب با حجم مسوولیت هایش باشد و با چنان نیتی در فاصله سال های 1300 تا 1302 به فکر احداث بنای بلدیه در میدان توپخانه افتاد و فضای آن را که زمان ناصرالدین شاه محل سکونت و تمرین توپچی ها و زنبورچی های حکومتی بوده به فضای سبز تبدیل کرد و دستور داد عصرها، روبروی حوض وسط میدان مزقانچی ها (دسته موزیک) برای مردم تهران مزقان بزنند، در همان سال ها بنیان ساختمان وزارت بهداری در شرق میدان را گذاشت و بنایی احداث کرد که کمی بعد تشکیلات بهداشتی تهران را در خود جای داد.

صاحبان دکان ها را موظف کرد دروپیکر مغازه ها را رنگ کرده و تابلوهایی خوانا بر سردرشان نصب کنند و پشت شیشه ها را پاک کنند. مأموران اداره صحیه بلدیه به طور مرتب، به دکان های آشپزی، کله پزی، چلوکبابی، سلمانی و حمام سرکشی کرده و به نظافت برامور نظافتی آن ها می پرداختند. همچنین این اداره به آب پاشی و رفت و روب خیابان ها و کوچه ها و جمع آوری زباله ها اقدام می نمودند.

ایپکیان، تشکیلات نظمیه کل مملکتی و اداره عبور و مرور را هم در اطراف میدان توپخانه تاسیس کرد. گفته می شود وی نخستین شهرداری بود که حقوق شهروندی ساکنان تهران را مورد عنایت ویژه قرار داد. او بعد از تغییر كابینه سید‌ضیا از ریاست بلدیه تهران استعفا داد.

گاسپار ایپکیان در سال 1262 ه.ش. (1883 م.) در کشور ترکیه عثمانی دیده به جهان گشود. وی در سال 1295 ه.ش. به درخواست ارمنیان تهران، برای تدریس در مدرسه هایکازیان به تهران آمد و در این مدرسه تا سال 1298 ه.ش. به تدریس پرداخت. از سال 1298 ه.ش. تا سال 1300 ه.ش. به عنوان بازرس کل وزارت آموزش و پرورش تهران به خدمت پرداخت. چون او مطالعات و اطلاعات وسیعی در هنر تئاتر داشت، انجمن دوستداران تئاتر ارامنه تهران را باز گشایی و فعال نمود، همچنین چند گروه تئاتر تشکیل داد و با همکاری همسر خود هریپسیمه خسرویان که از ارامنه ایران بود و چند هنر مند آماتور، چندین نمایشنامه به روی صحنه آورد که از آن جمله می توان به سه نمایشنامه طنز آمیز از مولیر، نمایشنامه نویس فرانسوی، و نمایشنامه گدایان بزرگوار اثر طنز نویس معروف ارمنی، هاکوپ بارونیان، اشاره کرد. قابل ذکر است که ایپکیان دو نمایشنامه نیز به زبان فارسی به روی صحنه برده است.

گاسپار ایپکیان در سال 1331 ه.ش. (1952 م.) دربیروت پایتخت کشور لبنان چشم از جهان فرو بست.

.

منابع:

کتاب سالنامه 1957 میلادی، مولف کارو گورگیان، چاپ لبنان، صفحه 432

تقویم ارمنی زبان رافی، سال 1953 میلادی، چاپ تهران