تطور نیست انگاری غربی
سیر نیهیلیسم اروپایی بعد از نیچه را هرمان رائوشنینگ چنین شرح می دهد: «در آغاز قرن بیستم، تکیه بر فردیت و آزادی شخصی موجب انکار هر آرمان عینی و هر نظام ارزش گردید... بعد از جنگ جهانی اول، نیهیلیسم تغییر ماهیت داد. نسل جدید اکنون به بی اساس بودن فردیت و پوچی آرمانهای شخصی که غایت ممتاز نسل پیش از جنگ بود پی برد... و توجه خود را به نظامهای کلی و استوار معطوف کرد... نسل جدید آزادی را محدود به تکلیف و معروض نظام های استوار جدید کرد و کوشید فردیت خویش را در کلیت آرمانهای جمعی محو کند. نسل بعد از جنگ جهانی دوم از نظامهای کلی و جمعی که به شکل دولت، ملت، طبقه و نژاد جلوه می کردند نومید شد و از آنجا که این نسل دیگر نه مسحور نظام عینی و کلی جدید بود و نه خواهان ساختن نظامی نو، می توان نتیجه گرفت که به گفتۀ رائوشنینگ، آخرین مرحلۀ نیهیلیسم اکنون تحقق یافته است. این مرحله را می توان «غیر واقعی ساختن هر واقعیت» نامید و آثار آن در انزوا و گوشه گیری افراد، در از هم پاشیدن آخرین پیوندهای آرمانی، در تشدید روزافزون شک نسبت به دولتها و ایدئولوژی های حاکم و به طور کلی در نفی همۀ ارزشهای فرهنگی بشر بخوبی می بینیم. در چنین وضعی انسان خود را پایبند هیچ چیز نمی داند و بی خیال زندگی می کند... انسان دیگر نه به خدا ایمان دارد نه به کفر و بی ایمانی... حتی از بحث دربارۀ این مفاهیم هم بیزار است... در بی تعهدی محض به سر می برد.
.
داریوش شایگان، آسیا در برابر غرب، تهران، نشر امیر کبیر،1388، چاپ ششم،صص23-24