هفتهء فرهنگ ارمنی
Հայկական մշակոյթային
շաբաթ
گارگین فتائی
.
مِسروپ ماشتوتس یا مسروپ مقدس
مبدع خط و الفبای ارمنی
و بزرگ ترین شخصیت فرهنگی ارمنی
شنبه هجدهم مهر ماه مصادف با دهم اکتبر 2015 میلادی در تقویم ارمنی "روز فرهنگ ارمنی "و از امروز به مدت یک هفته "هفتهء فرهنگ ارمنی "نام گذاری شده است . در روز فرهنگ ارمنی ، مدارس ارامنه و اماکن عمومی ارمنی به خاطر ادای احترام به بانی خط ارمنی یعنی مسروپ ماشتوس و یا مسروپ مقدس ، تعطیل است .
مسروپ ماشتوتس به ارمنیՄսրոպմաշտոց به انگلیسی Mesrop mashtots از روحانیون برجستهء ارمنی در قرون چهارم و پنحم میلادی بوده است . تا قبل از اختراع خط ارمنی توسط مسروپ مقدس ، ارامنه ، مراسم کلیسائی ، مراودات ، مکالمات و دروس مدرسه ای را به دو زبان یونانی و آشوری می خوانده و می نوشتند و این امر باعث می شد که درک مکاتبات و نوشته ها و بویژه مفاهیم کلیسائی و کتاب مقدس برایشان سخت و دشوار شود زیرا به زبان خودشان نبود . مسروپ مقدس که یک مقام روحانی بود به ویژه با هدف درک بهتر ارامنه از مفاهیم کتاب مقدس و مراسم و اصول کلیسائی به فکر اختراع خطی برای زبان ارمنی البته با استفاده از اشکال موجود در الفبای یونانی و با تطبیق بر دستور زبان ارمنی افتاد و او در دههء اول قرن پنجم میلادی الفبای ارمنی را ابداع نمود .
کار ماشتوتس از این لحاظ نیز دشوار بود که در زبان ارمنی ، حروفی وجود دارد که معادل های آن را یا اصلاً نمی توان در سایر زبانها یافت و یا معادل های آنها در سایر زبانها به ندرت یافت می شوند و او برای این حروف نیز معادلهائی ساخت . او 36 حرف را در الفبای ارمنی به وجود آورد و چون خود یک مقام روحانی بود لذا الفبای ارمنی را با حرفԱمعادل «آ» فارسی که حرف اول کلمهء Աստւածبه انگلیسی Asdvatsبه معنای خداوند است آغاز و با حرفՔ معادل « ک» فارسی که حرف اول کلمهءՔրիստոսبه انگلیسی Christosبه معنای مسیح است به پایان برد
. بعداً دو حرفօ معادل « اُ« فارسی وֆمعادل «ف» فارسی از زبانهای اروپائی وارد زبان ارمنی شدند و به این ترتیب الفبای کنونی ارمنی دارای 38 حرف است .
الفبای ارمنی ابداع مسروپ ماشتوتس
او و یارانش و بویژه ساهاک پارتِو Sahak Partev برای ترجمهء کتاب مقدس که باید دقیق و با استفاده از اطلاعات گستردهء الهیاتی صورت می گرفت ، ده سال وقت صرف نمودند و کتاب مقدس کلیسای حواری ارمنی را با استفاده از متون یونانی کتاب مقدس ( عهد جدید یونانی و عهد عتیق ترجمهء هفتاد Septuagint) فراهم نمودند .
از این زمان به بعد مسروپ مقدس و یارانش مبادرت به ترجمهء کتاب های معتبر و مرجع سایر ملل به زبان ارمنی نمودند و در تاریخ ارمنی ، دوره ای را به وجود آوردند که بهՈսկէԴար به انگلیسی Voske Dar و یا "دوران طلائی"ادبیات ارمنی موسوم است زیرا در این دوره ، خیل عظیم کتاب های سایر ملل به زبان ارمنی ترجمه شده و در واقع نوعی رنسانس فرهنگی در تاریخ ارمنی آن هم در زمانی که اروپا در دوران قرون وسطی بود فراهم آمد . ماشتوتس و یارانش به خاطر همین کار برجسته در فرهنگ ارمنی ، ملقب به "مترجمین مقدس "گشتند .
در تاریخ و فرهنگ ارمنی ، شخصیت هبچ فرد برجسته ای هم پای مسروپ ماشتوتس یا مسروپ مقدس نمی رسد و او در واقع مهمترین و معروف ترین شخصیت ارمنی است . مزار وی در روستایՕշական به انگلیسی Oshakan اوشاکان دربیست و پنج کیلومتری شهر ایروان است. در این روستا در کنار مزار مسروپ مقدس ، موزهء مسروپ ماشتوتس هم وجود دارد و علاوه بر این به یاد وی ، هر کدام از 36 حرف الفبای ارمنی ابداع شده توسط وی را با سنگ و به گونهء بسیار زیبائی ساخته اند
هر ساله در روز فرهنگ ارمنی در کلیسای سورپ تارگمانچاس به ارمنیՍուրբԹարգմանչաց به انگلیسی Surb Trgmanchats و یا کلیسای مترجمین مقدس واقع در خیابان وحیدیهء - کوچه مدرسهء ارامنه در تهران ، مراسم ویژه ای به یاد مسروپ و یارانش برپا می شود و در واقع او و یارانش با نام مترجمین مقدس در زمرهء قدیسین کلیسای ارمنی درآمده اند .
در هفته فرهنگ ارمنی در مکانهای فرهنگی و عمومی ارامنه ، کتابها دست آوردهای فرهنگی ارامنی به معرض نمایش و فروش قرار داده می شود .
سفارت ارمنستان نیز در این هفته اقدام به برقراری مراسم ویژه ای تحت عنوان هفته فرهنگ ارمنی در ایران و شهر تهران می پردازد .
مسروپ ماشتوتس با ابداع خط ارمنی در واقع یک کار تاثیرگذار در فرهنگ ارمنی به یادگار گذاشت
فرهنگ ها و جوامع گوناگون همواره افرادی را که در تاریخ و فرهنگشان کارهائی انجام داده اند که تاثیر گذار و مهم بوده است را دوست دارند چنانکه در فرهنگ و زبان فارسی هیچ کس نمی تواند نقش بسیار عظیم فردوسی در احیاء زبان فارسی او فرهنگ ایران کهن از طریق نگارش شاهنامه را نادیده انگارد .
مجسمه مسروپ ماشتوتس در کنار موزه کتب خطی ایروان
ماتنادرارن Matenadaran
