مختصری درباره تاریخ و ساختار حکومتی جمهوری آرتساخ

مختصری درباره تاریخ و ساختار حکومتی جمهوری آرتساخ

.

http://alikonline.ir/fa/news/political/item/2268-%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%88-%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA%DB%8C-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D8%AE

.

جمهوری آرتساخ یا قراباغ در دوم سپتامبر سال 1991 میلادی در دوران فروپاشی اتحاد شوروی تشکیل شده است. این منطقه باستانی و خودمختار ارمنی نشین، بعد از تشکیل سه جمهوری مستقل قفقاز جنوبی در سال 1918 میلادی مورد اختلاف ارمنستان و آذربایجان بوده و پس از استقرار نظام کمونیستی در روسیه و مناطق همجوار، در سال 1923 میلادی با فرمان دولت مرکزی اتحاد شوروی در قلمرو جمهوری سوسیالیستی آذربایجان قرار گرفت.

تیگران داودیان

جمهوری آرتساخ یا قراباغ در دوم سپتامبر سال 1991 میلادی در دوران فروپاشی اتحاد شوروی تشکیل شده است. این منطقه باستانی و خودمختار ارمنی نشین، بعد از تشکیل سه جمهوری مستقل قفقاز جنوبی در سال 1918 میلادی مورد اختلاف ارمنستان و آذربایجان بوده و پس از استقرار نظام کمونیستی در روسیه و مناطق همجوار، در سال 1923 میلادی با فرمان دولت مرکزی اتحاد شوروی در قلمرو جمهوری سوسیالیستی آذربایجان قرار گرفت.

مجلس ایالتی استان خودمختار قراباغ کوهستانی و مجلس ولایتی منطقه شاهومیان جمهوری آذربایجان در روز دوم سپتامبر سال 1991 نشست مشترک برگزار کرده و با استناد به مصوبات قبلی مجلس ایالتی استان خودمختار قراباغ کوهستانی در باره خروج از قلمرو جمهوری آذربایجان (مصوب بیستم ماه فوریه، بیست و یکم ماه ژوئن و دوازدهم ماه ژوئیه سال 1988 میلادی)، اعلامیه تشکیل جمهوری قراباغ کوهستانی را منتشر کردند. لازم به یاد آوری است که شورای عالی جمهوری سوسیالیستی آذربایجان دو روز قبل از این اجلاس، در بیانیه مورخ سی ام ماه آگوست سال 1991 میلادی اعلامیه "احیای استقلال حکومت ملی جمهوری دموکراتیک آذربایجان در سال های 1918 تا 1920 میلادی"را صادر کرده بود.

161222f07aاعلامیه تشکیل جمهوری قراباغ کوهستانی بر مبنای قوانین شوروی و اصول و اسناد بین المللی درباره حق تعیین سرنوشت ملی صادر گشت. این اصول عبارتند از:

1- اصل 72 قانون اساسی اتحاد جماهیر شوروی درباره خروج جمهوری ها از اتحادیه، مصوب سوم آوریل سال 1990 میلادی.

2- اصل یکم اعلامیه سراسری حقوق بشر، مصوب دهم دسامبر سال 1948 میلادی.

3- اصل چهارم سند نهایی اجلاس نمایندگان کشورهای عضو سازمان همکاری و امنیت اروپا در وین، مصوب سال 1989 میلادی.

4- اعلامیه اصول حقوق بین الملل درباره روابط دوستانه میان حکومت ها، بر گرفته از اساسنامه سازمان ملل متحد، مصوب سال 1945 میلادی.

شورای نمایندگان خلقی جمهوری قراباغ کوهستانی سپس بر طبق قانون برگزاری همه پرسی و معین سازی وضعیت حقوقی خود، روز دهم دسامبر سال 1991 میلادی را برای برگزاری همه پرسی استقلال تعیین کرد. ناظران خارجی نیز برای نظارت بر شفافیت این همه پرسی به قراباغ دعوت گشتند. بیشتر از 82 در صد از واجدین شرایط در همه پرسی شرکت کرده و 99.89 در صد از آنان به نفع تشکیل جمهوری مستقل و جدایی از جمهوری آذربایجان رأی دادند. سکنه منطقه ارمن نشین "گیداشنgetashen"آذربایجان نیز که در دوران شوروی، خارج از قلمرو استان خودمختار قراباغ کوهستانی بودند به نفع استقلال رأی دادند. برگه رأی به سه زبان ارمنی، آذربایجانی و روسی چاپ گشته بود، همه پرسی در زیر گلوله باران روستاها و شهرهای ارمنی نشین توسط نیروهای آذربایجانی برگزار گردید و سکنه آذربایجانی قراباغ که در اقلیت بودند در این همه پرسی شرکت نکردند.

شورای عالی جمهوری قراباغ کوهستانی روز 28 ماه دسامبر سال 1991 میلادی، بیانیه استقلال جمهوری را اعلام داشته و تشکیل ساختارهای حکومتی را آغاز کرد.

* * *

جمعیت قراباغ حدود یکصد و پنجاه و یک هزار نفر می باشد، 95 در صد آنان ارمنی و بقیه روس، اوکرائینی، یونانی، گرجی، آلان، آذربایجانی و بلاروس می باشند. پایتخت آرتساخ شهر "استپاناگرد"می باشد، زبان رسمی آن ارمنی بوده و پول رایج آن "درام"ارمنستان می باشد. مساحت جمهوری آرتساخ دوازده هزار کیلومتر مربع می باشد که 1041 کیلومتر مربع آن در اشغال آذربایجان می باشد. این جمهوری دارای ده شهر و 322 روستا می باشد. همسایگان قراباغ از غرب جمهوری ارمنستان، از جنوب جمهوری اسلامی ایران و از شمال و شرق جمهوری آذربایجان می باشند. جمهوری آرتساخ در 1100 متری سطح دریا قرار گرفته، حد متوسط دمای آن 10.9 درجه بالای صفر و میزان بارندگی سالانه 587 میلی متر می باشد. کوه های معروف قراباغ "گومشاسار"با 3724 متر ارتفاع، "گژاسار"، "تسخود"، "مراو"و "گیرس بزرگ"می باشند. رودخانه های "آراکس"، "وورودان"، "هاگاری"، "تارتار"و "خاچین"از این جمهوری عبور می نمایند. قراباغ دارای ذخایر غنی انواع کانی و سنگ های معدنی می باشد.

رؤسای جمهوری قراباغ

شورای عالی جمهوری قراباغ کوهستانی، در تابستان سال 1992 میلادی کمیته ملی دفاعی تشکیل داده و وظایف اجرایی حکومت و نخست وزیری را به آن واگذار کرد. "روبرت کوچاریان"به عنوان رئیس این کمیته انتخاب گشت. در آستانه چهارمین سال تشکیل حکومت مستقل قراباغ، شورای عالی، پست ریاست جمهوری ایجاد کرده و قانون "ریاست جمهوری قراباغ کوهستانی"را وضع کرد. روبرت کوچاریان رئیس کمیته ملی دفاعی، به عنوان ریاست جمهوری موقت برای دو سال منصوب گشته و کشور برای انتخابات آینده آماده گشت. اولین انتخابات سراسری و مستقیم ریاست جمهوری قراباغ روز 24 نوامبر سال 1996 برگزار گردیده و روبرت کوچاریان با اکثریت قریب به اتفاق آراء به عنوان رئیس جمهوری انتخاب گشت.

آقای کوچاریان پس از ده ماه فعالیت برای احراز مقام نخست وزیری به جمهوری ارمنستان دعوت گشته و در قراباغ انتخابات جدید ریاست جمهوری انجام گردید. "آرکادی قوکاسیان"وزیر امور خارجه، روز اول ماه سپتامبر سال 1997، به عنوان دومین رئیس جمهوری قراباغ و برای مدت پنج سال انتخاب گشت. آقای قوکاسیان روز یازدهم ماه اوت سال 2002 میلادی مجددأ و برای پنج سال دیگر در این مقام انتخاب گشت.

در حال حاضر رئیس حکومت جمهوری آرتساخ یا قراباغ، "باگو ساهاکیان"می باشد. وی قبلأ رئیس سرویس امنیت ملی قراباغ بوده، در روز نوزدهم ماه ژوئیه سال 2007 به عنوان سومین رئیس جمهوری انتخاب گشته و در سال 2012 میلادی، بار دیگر برای احراز این پست انتخاب گشته است. آقای ساهاکیان متولد سال 1960 میلادی (1339 هجری شمسی) بوده، لیسانس رشته حقوق می باشد و از ابتدای جنبش نوین آزادی بخش ملی آرتساخ در نیروهای تدافعی قراباغ و سپس در پست های وزیر امور داخله و رئیس سرویس امنیت ملی خدمت کرده است. رئیس جمهوری قراباغ متأهل و دارای دو فرزند می باشد.

رئیس جمهوری تضمین کننده اجرای قانون اساسی و فعالیت عادی قوای مقننه، مجریه و قضائیه و ضامن استقلال، تمامیت ارضی و امنیت جمهوری می باشد. رئیس جمهوری فرمانده کل قوای مسلح کشور بوده، اعضای شورای امنیت کشور را تعیین کرده و مسئول سیاست خارجی جمهوری می باشد.

پارلمان های قراباغ

جمهوری آرتساخ تا کنون شش مجلس ملی داشته است.

اولین مجلس ملی (شورای عالی) در ژانویه سال 1992 و با 75 عضو انتخاب گشته است. دارای شش فراکسیون حزبی بوده و حزب "داشناکسیوتون"با 35 عضو دارای اکثریت نسبی بوده است. "آرتور مگردیچیان"، "گئورگی پتروسیان"و "کارن بابوریان"به نوبت ریاست این مجلس را بر عهده داشته اند. یازده نفر از نمایندگان این دوره و از جمله اولین رئیس این شورا بر اثر عملیات جنگی و حوادث مختلف به شهادت رسیده اند. پارلمان ابتدا "اولیگ یسایان"را به سمت نخست وزیری انتخاب کرده، ولی سپس سیستم حکومتی را عوض کرده، ابتدا کمیته ملی دفاعی بریاست "روبرت کوچاریان"و سپس نهاد ریاست جمهوری تشکیل داده است.

دومین مجلس ملی قراباغ روز سی ام آوریل سال 1995 با بیست و هشت عضو انتخاب گشته است. ریاست آن را به ترتیب "کارن بابوریان"، "آرتور توماسیان"و "اولیگ یسایان"عهده دار بوده اند.

سومین مجلس ملی قراباغ روز هجدهم ماه ژوئن سال 2000 با سی و سه عضو انتخاب گشته است. پارلمان دارای شش فراکسیون حزبی بوده است. ریاست آن را "اولیگ یسایان"برعهده داشت.

چهارمین مجلس ملی قراباغ روز نوزدهم ماه ژوئن سال 2005 با سی و سه عضو انتخاب گشته است. برای اولین بار در تاریخ حکومت قراباغ، یک سوم از نمایندگان مجلس با فهرست های حزبی انتخاب شده اند، یعنی رأی دهندگان، حزب را با فهرست نامزدان نمایندگی انتخاب کرده اند. پیش نویس قانون اساسی جمهوری آرتساخ یا قراباغ در این دوره از فعالیت مجلس به همه پرسی گذاشته شده و در روز دهم ماه دسامبر سال 2006 میلادی، یعنی در روز جشن پانزدهمین سال برگزاری همه پرسی استقلال به تصویب رسید. پس از تصویب آن اختیارات پارلمان افزایش یافت. پارلمان دارای چهار گروه حزبی بوده و ریاست آن را "آشوت قولیان"برعهده داشت.

پنجمین مجلس ملی قراباغ روز بیست و سوم ماه می سال 2010 با سی و سه عضو انتخاب گشته است. با تغییر قانون انتخابات، هفده نفر از نمایندگان مجلس با فهرست های حزبی و شانزده نفر از حوزه های انتخابی نامزدان منفرد انتخاب شده اند. پارلمان دارای چهار گروه حزبی (میهن آزاد، خلق آرتساخ، داشناکسیوتیون و خانه آرتساخ) بوده و ریاست آن بر عهده "آشوت قولیان"بوده است.

ششمین مجلس ملی قراباغ روز سوم ماه می سال 2015 با سی و سه عضو انتخاب گشته است. این بار دو سوم از نمایندگان با فهرست های حزبی و یازده نفر از حوزه های انتخابی نامزدان منفرد انتخاب شده اند. پارلمان دارای هفت کمیسیون دایمی و پنج گروه حزبی (حزب میهن آزاد، حزب داشناکسیوتیون، حزب دموکرات آرتساخ، جنبش 88 و حزب رستاخیز ملی) می باشد. ریاست آن بر عهده "آشوت قولیان"می باشد.

هیئت دولت و نخست وزیران قراباغ

نخست وزیر فعلی جمهوری آرتساخ "آرائیک هاروتونیان"می باشد. وی روز چهاردهم ماه سپتامبر سال 2007 میلادی به این مقام انتخاب گشته و در سال 2012 برای پنج سال دیگر در این مقام ابقاء شده است. آقای هاروتونیان عضو حزب "میهن آزاد"، حزب اکثریت مجلس می باشد. نخست وزیر دارای تحصیلات عالیه در رشته اقتصاد بوده، سابقه نظامی داشته و قبلأ در پست های بانکی، مدیریت و وزارت اقتصاد و دارایی خدمت کرده است. طبق قانون اساسی قراباغ، نخست وزیر را رئیس جمهوری پس از رایزنی با مجلس منصوب کرده و هیئت دولت تشکیل می دهد. طی بیست و چهار سال گذشته "اولیگ یسایان"، "روبرت کوچاریان"، "لئونارد پتروسیان"، "ژیرایر بغوزیان"، "آنوشاوان دانیئلیان"و "آرائیک هاروتونیان"به نوبت هیئت دولت قراباغ را رهبری کرده اند.

حکومت قراباغ دارای یازده وزارت خانه و چهار سازمان وابسته می باشد. وزارت خانه ها عبارتند از: بهداشت، دادگستری، امور خارجه، کار و امور اجتماعی، کشاورزی، اقتصاد، "آموزش، علوم و ورزش"، فرهنگ و امور جوانان، دفاع، شهرسازی و دارایی. چهار سازمان وابسته عبارتند از: سرویس امنیت ملی، ذخایر طبیعی و حفظ محیط زیست، پلیس و حوادث غیر مترقبه.

سیستم قضایی

دادگاه ها در جمهوری آرتساخ مستقل بوده و دارای نظام سه مرحله ای می باشند: دادگاه اولیه، دادگاه تجدید نظر و دادگاه عالی. دادگاه عالی دارای بخش فرجام و قانون اساسی می باشد. تشکیل دادگاه فوق العاده ممنوع می باشد.

Tagged under تیگران داودیان ارمنستان جمهوری آذربایجان جمهوری آرتساخ