سندی جدید از وقوع نسل کشی ارمنیان که می تواند ترکیه را به دردسر بیاندازد
نوشته شده توسط: ایساک یونانسیان پژوهشگر مسائل قفقاز و ترکیه
.
.
تانر آکچام جامعه شناس و مورخ ترک که سالیان طولانی ای به تحقیق در خصوص واقعه نسل کشی ارمنیان پرداخته است، اخیرا سندی منتشر کرده که می تواند پرده از وقوع سیستماتیک نسل کشی ارمنیان برداشته و دولت ترکیه را به دردسر بیاندازد.این مورخ ترک سندی یافته است که توسط بها الدین شکیر یکی از سران اصلی حزب اتحاد و ترقی و از عاملان اصلی نسل کشی ارمنیان بصورت رمز گذاری شده به والی خاربرت نوشته است: «ارمنیان تبعیدی، از آنجا نابود می شوند یا خیر؟و آیا ارمنیان نشانه دار تبعید شده اند یا به کل نابود لطفاً بصورت شفاف پاسخ بدهید».
این ترجمه تلگراف مذکور است که به زبان عربی عثمانی در تاریخ 4 جولای 1915 به والی استان خاربرت ارسال شده است.
تانرآکچام در مورد این تلگراف چنین می نویسد:
این تلگراف یا سند از دو بخش مجزاء تشکیل شده که بخش اول آن متن تلگراف و بخش دوم حروف عربی رمزگذاری شده می باشد.نکته مهم در این تلگراف اینست که بر روی سربرگ وزارت داخله عثمانی نوشته شده است.
تانر آکچام حروف رمز گذاری شده عربی در این تلگراف را با دیگر اسناد آرشیو عثملانی مقایسه کرده و شباهت هایی در 24 مورد یافته است. وی معتقد است که این کلمات بصورت مشابه در دیگر اسناد تکرار شده و از این رو دولت ترکیه نمی تواند مدعی جعلی بودن این سند باشد. این تلگراف، سند بسیار مهمی در مورد وقوع سیستماتیک نسل کشی ارمنیان است که طی دادگاه های نظامی سال 1919 استانبول بارها بدان اشاره شده بود.
تانر آکچام در خصوص به دست آوردن این سند می نویسد: طبق تحقیقات من مشخص شد که نسخه اصلی این تلگراف در آرشیو کلیسای اورشلیم نگاه داری می شود اما کوشش هایم برای دسترسی به آن بی نتیجه ماند تا اینکه توانستم عکس و کپی آن را در آرشیو شخصی کشیشی ارمنی در نیویورک پیدا کنم.
در جریان دادگاه های نظامی ای که در سال 1919 در استانبول تشکیل شد،و هدفش محاکمه سران ترک های جوان بود،هیأتی نیز از طرف ارامنه ترکیه در دادگاه حضور داشت که توسط اسقف استانبول سرپرستی می شد. رئیس دادگاه در جریان دادرسی، اسناد زیادی را جهت بررسی در اختیار اسقف و هیئت همراه گذاشته بود که این سند پس از دادگاه های سال 1922 و روی کار آمدن دولت کمال آتاتورک، توسط اسقف استانبول ابتدا به مارسی و منچستر و سپس به آرشیو کلیسای ارمنی اورشلیم منتقل شد و تا به امروز خارج از دسترس مورخین قرار گرفته است.
در سال 1960 یک کشیش ارمنی کاتولیک مذهب به نام گریگور گِرگِریان، در بازدید از اورشلیم و آرشیو های آن از تعدادی سند عکسبرداری کرده و با خود به نیویورک منتقل می کند که این تلگراف نیز جزءآن اسناد بوده است.
تانر آکچام در خصوص یافتناین سند و اهمیت آن می نویسد:
من سنگی در اقیانوس پرتاب کرده ام که امواج آن به سوی ساحل در حرکتند، من نمی دانم که چقدر زمان لازم است تا امواج این سنگ را به ساحل برسانند،در نظر من ساحل همان موضع انکار دولت ترکیه می باشد.
به نظر آکچام این تلگراف اهمیت بسیار زیادی دارد و دولت ترکیه به سختی بتواند در مقابل آن مقاومت کند،اما وی معتقد است با شناختی که از دولتمردان ترک دارد آن ها راهی خواهند یافت که این سند را نیز به مانند دیگر اسناد انکار کنند.
تانر آکچام در انتها می گوید:
همانطور که می دانیم دولت های متوالی ترکیه اصرار می ورزند که موضوع نسل کشی ارمنیان را نمی بایست از موضع سیاسی بررسی کرد بلکه می بایست آن را به مورخین و تاریخدانان سپرد و این همان کاری است که من انجام می دهم یعنی بررسی تاریخی.
من به عنوان یک مورخ و جامعه شناس وظیفه دارم که نسل های آینده ترکیه را با واقعیات آشنا کرده و آن ها را با تاریخ کشورم روبرو سازم. ترکیه می بایست با تاریخ خود روبرو شده و نه تنها ارتباط خود با ارمنیان را بهبود بخشد بلکه دموکراسی واقعی را در کشور برقرار کند.
