شب دگرگون از شونبرگTransfigured night
.
آرنولد شوئنبرگ
Arnold Schönberg
.
شب دگرگون (به آلمانی: Verklärte Nacht) و به انگلیسی Transfigured night (اپوس.۴)، یک شش‌نوازی زهی در یک موومان است که توسط آرنولد شونبرگ Arnold Schönbergدر ۱۸۹۹نگاشته شده است. این اثر در مدت تنها سه هفته نوشته شده و متقدم‌ترین اثر بااهمیت او محسوب می‌شود. او این قطعه را با الهام از شعری به همین نام اثر ریشارد دمل و احساسات قوی خود به خواهر استادش الکساندر فن تسملینسکی، کسی که بعدها با او ازدواج کرد، ساخته است. این موومان می‌تواند به پنج بخش مجزا تقسیم شود که به پنج‌بخشی بودن شعر دمل برمی‌گردد. با این‌همه، هیچ معیار خاص دیگری برای تقسیم‌بندی این موومان وجود ندارد. این اثر، یکی از آثار الهام‌بخش جنبش نوگرایی در سده بیستم بوده است.
شب دگرگون اپوس 4 اثر آرنولد شونبرگ برای سکستت زهی پیشگام اکسپرسیونیسم است.در این اثر، به پاساژهایی بر می خوریم که تنالیته نامشخصی دارد، شونبرگ، این تحول را سرآغازی برای سنت شکنی های آینده خود می داند.
شونبرگ موضوع این پوئم سمفونیک را که نخستین اثر بزرگ اوست از منظومه ای اریشارد دمل اقتباس کرده است، که از گردش دو دلداده حکایت دارد در یک شب مهتابی.زن در این گرد شبانه به گناه خود اعتراف می کند، که از مرد دیگری طفلی در شکم دارد،و مرد گناه او را نادیده می گیرد و او را با طفلش می پذیرد. و در آن « شب دگرگون » بهعشقی بر خلاف رسوم اجتماعی تن در می دهد.
وقایع این داستان در منظومه ی اصلی در پنج قسمت است و در متن موسیقی نیز این تقسیمات کم و بیش مراعات شده است. در قسمتهای اول و سوم و پنجم(شماره های فرد)حکایت از آن است که دو دلداده، همدوش یکدیگر، در شب مهتابی آهسته و آرام قدم می زنند، و در قسمتهای دوم و چهارم( شماره های زوج) گفت و گوی آن دو مجسم می شود.
با این وصف تم های گوناگون چنان در این پنج قسمت به همدیگر جوش خورده اند که گویی شونبرگ این نگرانی و وسواس را از فرانتس لیست به ارث برده، که مبادا فرم کلی به صورت یک موومان آزاد در آید.
از سوی دیگر این پوئم سمفونیک که به قول « ه اشتوکن شمیت » از نظر کیفیت ملودی، پولیفونی و هارمونی لبریز است از هیجان و احساس، و شونبرگ نیز در این مورد می گوید:
« شب دگرگون نه درامی را بیان می کند، نه حادثه ای را، بلکه منظوری جز توصیف احساسات و عواطف بشری ندارد و به همین دلیل می توان آن را موسیقی ناب به شمار آورد. »
و اما درباره ی شکل سازبندی آن سکستوئور سازهای زهی باید گفت که در هر حال به نوعی، قواعد موسیقی را پیروی کرده است.
شب دگرگون نخستین اثری است که واگنر و برامس را با همدیگر آشتی می دهد.
واگنر را با سونوریته ی خاص سازها، و برامس را با کاربرد مخصوص فنون واریاسیون، در این پوئم سمفونیک می توان در کنار همدیگر دید و این امر مقدمه ای است برای نوآوری های بعدی شونبرگ.
و نکته ی دیگر آن که در بعضی از گوشه های شب دگرگون، به پاساژهایی بر می خوریم که تنالیته ی نامشخصی دارد، که شونبرگ، خود این تحول را سرآغازی برای سنت شکنی های آینده ی خود می داند.
شونبرگ این اثر را در سپتامبر 1899 تصنیف کرد، که برای نخستین بار در سال 1903 در وین اجرا شد. و نوآوری های او، و مخصوصاً در هم ریختن بعضی از قواعد هارمونی و مقررات مرسوم سر و صدای زیادی به پا کرد. با این وصف شب دگرگون در برابر این اعتراض ها تاب آورد و پایدار ماند، و پس از چندی در بسیاری از تالارهای بزرگ موسیقی به اجرا در آمد. شونبرگ در سالهای بعد دو روایت دیگر از این اثر برای سازهای زهی و سازهای دیگر در سالهای 1917 و 1943 پدید آورد.]
پوستری از شب دگرگون
.
منابع
http://dzmusicmirghaed.blogfa.com/post/154
https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D8%A8_%D8%AF%DA%AF%D8%B1%DA%AF%D9%88%D9%86
http://www.gardnermuseum.org/music/listen/music_library?filter=composer
https://www.youtube.com/watch?v=oq7-VuPcA_Y
https://www.youtube.com/watch?v=c4eCHbBqfrA