راه اندازی نخستین دستگاه چاپ در ایران توسط خاچاطور وارتاپد گساراتسی پیشوای مذهبی کلیسای وانک در سال 1638 میلادی
.
.
نخستین دستگاه چاپ در ایران در دوران صفویه در منطقه جلفای اصفهان توسط کشیشان ارمنی راه اندازی شد و همچنین اولین کتاب ها نیز در این منطقه و توسط پیشوای مذهبی کلیسای وانک به چاپ رسید.
به گزارش ایرنا، در سال 1638 میلادی پس از اختراع اولین ماشین چاپ در آلمان توسط گوتنبرگ، خاچاطور وارتاپد گساراتسی، پیشوای مذهبی کلیسای وانک بدون اینکه به تجربه گوتنبرگ دسترسی داشته باشد با کمک شاگردان و همکاران روحانی خود پس از یک سال و نیم تلاش موفق به طراحی ماشین، کاغذ و مرکب چاپ شد و اولین کتاب را در ایران با نام 'زبور داود'در 572 صفحه به چاپ رساند و این سرآغاز تاریخ چاپ در ایران است.
این کتاب در حال حاضر در آکسفورد انگلستان نگهداری می‌شود و نمونه موجود در کلیسای وانک رونوشت این کتاب است.
تنها آثار به‌جای مانده از این چاپخانه در کلیسای وانک عبارت است از تعدادی حروف، کتاب هایی که اولین بار در نقاط مختلف دنیا به زبان ارمنی چاپ شده‌اند و نیز نمونه‌هایی از هنر کتابت در آن دوران مانند انواع جلد سوخت، معرق، ضربی و روغنی مرصع و مذهب که متعلق به سده‌های هفدهم تا هجدهم میلادی است.
چاپخانه جلفای اصفهان پس از وقفه طولانی از 1687 میلادی بار دیگر شروع به کار کرد و تنها هشت کتاب در سده هفتم میلادی به چاپ رساند و بعد از آن تعطیل شد ولی مجدد از 1872 میلادی شروع به کار کرد و تا امروز مشغول به کار است و حدود 500 عنوان کتاب که بسیاری از آنها تحقیقی و با ارزش هستند توسط این چاپخانه به چاپ رسیده است.
سپس در جلفای اصفهان دو چاپخانه دیگر متعلق به جامعه ارامنه کاتولیک راه اندازی شد که یکی از آنها چاپخانه 'لازاریت'نامیده شد که تنها سه جلد از کتاب های چاپ شده آن در دسترس است و دیگری چاپخانه 'استپانیان'که متعلق به دکتر هُوانِس استپانیان و برادران ایشان بود و از سال 1945 به مردم اصفهان معرفی شد.
این چاپخانه در حقیقت ادامه چاپخانه لازاریت است که چند سال قبل در معرض فروش قرار گرفت و دستگاه چاپ و سایر متعلقات آن و همچنین حروف فارسی را یک فارس زبان، و حروف ارمنی و لاتین آن را شورای خلیفه گری ارامنه اصفهان، جهت چاپخانه کلیسای وانک خریداری کرد.
چاپخانه کلیسای وانک از سال 1904 میلادی دارای حروف فارسی و لاتین بوده که از آنها به طور مستمر استفاده کرده است.
اینکه ارمنیان، پیش از دیگر گروه‌های قومی ساکن ایران توانسته اند در ایران چاپخانه‌ای از آن خود تأسیس کنند و آزادانه به چاپ و نشر منابع مسیحی بپردازند و در میان اقوام جهان مقام پانزدهم را از حیث قدمت چاپ احراز کنند، دلایل بسیاری دارد که مهم‌ترین آن، محیط آزاد و مشوق هایی بود که بویژه شاه عباس اول صفوی و دیگر پادشاهان این سلسله برای آنها ایجاد کرده بودند
