نقد فیلم یاسین

 نقد فیلم یاسین

گرد آوری از گارگین فتائی

.

کارگردان

حامد امرایی

تهیه‌کننده

محسن علی‌اکبری

نویسنده

امیر عربی

ناصر هاشم‌زاده

بازیگران

حمید فرخ‌نژاد

پریوش نظریه

حسین سلیمانی

یوسف مرادیان

رضا توکلی

آزاده شمس

احمد مهیاری

رخساره شجاع‌الدین

طوفان مهردادیان

مصطفی نظام اسلامی

جعفر کرمی

ملیکا دوراندیش

موسیقی

محمد میرزمانی

فیلم‌برداری

بهرام بدخشانی

فریدون شیردل

تدوین

حسین زندباف

مهران کرمی

توزیع‌کننده

راه عرفان

تاریخ‌های انتشار

 ۲۷خرداد ۱۳۹۴

کشور

ایران

زبان

فارسی

فروش گیشه

۲۸٬۲۰۲٬۰۰۰تومان

خلاصه داستان

در مورد پدری است که در مقطعی از زندگی با سوء استفاده از موقعیت پسر کوچکش که حافظ قرآن است سعی در رانت خواری و بهره‌برداری‌های مادی و معنوی به نفع خودش دارد که در این بین اتفاقی می‌افتد...

   نقد فیلم

سلام سینما- فیلم سینمایی «یاسین» نخستین ساخته حامد امرایی از 27 خرداد ماه به سرگروهی سینما اریکه ایرانیان اکران شده است. فیلم اجتماعی «یاسین»، تمی دینی و داستانی در مذمت ریا و یاکاری دارد. حامد امرایی پیش از این، چند مستند، فیلم کوتاه و تله فیلم را کارگردانی کرده بوده است. پخش این فیلم بر عهده راه عرفان است.

شعار فیلم «یاسین»:

چه کسانی در مقابل «یاسین» موضع خواهند داشت؟ کسانی‌ که به سفره مردم دست اندازی می کنند.

حواشی

حامد امرایی کارگردانی فیلم «یاسین» را بر عهده داشته است و در مقطعی رهبر قنبری جایگزین وی شد اما پس از مدتی، رهبر قنبری از ساخت این پروژه انصراف داد.

این فیلم ابتدا نام های «پرواز زنبورها»، «ما همه گناهکاریم» و «ما متهمیم» را داشته و سپس به «یاسین» تغییر نام داده است.

حامد امرایی درباره تغییر فیلمنامه فیلم «یاسین» گفت:

"آقای مجید مجیدی یکی از کارگردانانی بودند که این فیلمنامه را مطالعه کردند اما متأسفانه بعد از خواندن آن گفتند که ایده اصلی فیلمنامه ما یکی از طرح هایی بوده که ایشان برای ساخت در نظر داشتند و می خواستند در آینده آن را بسازند. از این رو من و آقای علی اکبری به احترام ایشان با اینکه پروانه ساخت فیلم را دریافت کرده بودیم فیلمنامه را با تغییر همراه ساختیم و این باعث شد تا «یاسین» آن فیلمی که من مایل بودم به عنوان اولین اثر بلند سینمایی ام به سینمای کشور ارائه دهم نباشد."

فیلمبرداری فیلم «یاسین» مدتی به دلیل مشکلات مالی متوقف شد.

حامد امرایی، کارگردان فیلم «یاسین» درارتباط با حمایت مسئولان گفت:

"متأسفانه زمانی که ما در مرحله پیش تولید این فیلم به سر می بردیم همزمان با تغییر و تحولات مدیران سینمای کشور بود و این باعث شد تا مدیران جدید دولت یازدهم حمایتی از فیلم ما نکنند. این در حالی بود که ما موافقت روسای سازمان سینمایی و مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی دولت پیشین را برای حمایت از این اثر به دست آورده بودیم اما مدیران جدید به شدت پشت ما را خالی کردند و هیچ گونه حمایت مالی و معنوی برای ساخت این اثر سینمایی انجام ندادند."

صحبت هایی درارتباط با حضور هنگامه قاضیانی در فیلم «یاسین» شده بود.

پوستر فیلم «یاسین»: (طراح پوستر: احمدرضا شجاعی)

همه جذابیت های یک فیلم

سینمای ایران سفره پهنی ندارد و این مهم غم انگیز است. بدنه شریف و نجیب این سینما با سیلی صورت خود را سرخ نگه می دارد. در این وادی، برخی اما سهم بیشتری طلب می کنند. این گونه افراد با در دست داشتن فیلمنامه ای ضعیف که در آن چند صحنه شعائر دینی نیز گنجانده شده، اما مخاطب دست این افراد را خوانده است. یاسین یکی از بدترین فیلم های خانوادگی با رگه های دینی است که بویژه مخاطب جوان را فراری می دهد... .

حامد امرایی که پیش از این سابقه ساخت چند فیلم کوتاه هم داشته در اولین کار سینمایی اش سراغ مضمونی رفته که روایت تصویری آن کاری سخت و دشوار بوده است. روایت پدری فرصت طلب و ریاکار که استعداد خدادادی و صبر و پشتکار فرزند پسرش در حفظ قرآن را وجه المصالحه قرار می دهد تا بتواند از این طریق ضمن دست درازی به بیت المال به مال و منال بیشتری برسد... .

یاسین داستان نخ نما و فوق العاده کندی دارد. فیلمبرداری و تدوین آن نیز دم دستی است. یاسین حتی یک تله فیلم نیز نیست. فقط ساخته شده تا برای عوامل اش رزومه ساز باشد. کاری که معدودی افراد در تمام این سال ها در سینمای ایران انجام داده اند تا خود را موجه جلوه دهند.

اساس و بنیان شبه فیلم هایی مانند یاسین بر شعار استوار شده است. در این میان داستانک های پرت و کاراکترهای بی ربط از دیگر عوامل ساخت و ساز به حساب می آید. به همه اینها دیالوگ های کوچه خیابانی را نیز اضافه کنید.

آن هم از زبان یک فرد فرودست در جامعه به لحاظ فرهنگی که می تواند نقش دانای کل را ایفا کند. برای مثال حضور محمود پدر یاسین را در کلانتری به یاد بیاورید.

جایی که سرباز نگهبان ناگهان از ناکجاآباد ظاهر می شود و شروع می کند به بلبل زبانی و پرت و پلا به هم می بافد مانند: خارجیا با مخشون فکر می کنن و پولدار می شن. ایرانی ها با چی چی شون فکر می کن که پولدار نمی شن... .

یاسین پیش از این حتی در عنوان خود دچار شک و تردید بوده است. ابتدا این پروژه با نام پرواز زنبورها معرفی شد. پس از آن به ما همه گناهکاریم تغییرنام داد. در مرتبه سوم ما متهمیم و سرانجام یاسین.

بازی ها در یاسین نیز به عنوان آخرین شانس موفق شدن این فیلم به معنای واقعی کلمه بد از کار درآمده است. حمید فرخ نژاد در نقش محمود نقش محوری فیلم را بازی می کند و پریوش نظریه در نقش مادر یاسین و همسر محمود ایفای نقش کرده است.

این دو هنرپیشه با وجود پیشینه خوب خود، در این فیلم بسیار ضعیف ظاهر شده اند تا حدی که حتی فرخ نژاد دیالوگ هایش را نیز سرسری گفته است. بازیگر نقش یاسین نیز به کل ماجرا ضربه زده است.

سینمای ارزشی یک جریان قابل قدردانی است به شرطی که سازوکار استاندارد و حرفه ای گری در آن رعایت شده باشد. سینمای ارزشی یک ژانر نیست، یک نوع کیفیت است، بنابراین باید طبق قواعد ژانر و استانداردها ارائه شود.

ارائه یک فیلمنامه که دارای داستانک های آیینی و مذهبی است به تنهایی یک کار ارزشی نیست. چون اصلا فیلمنامه یک کار هنری نیست. روایت سینمایی از یک فیلمنامه آن را به یک اثر هنری تبدیل می کند. یاسین و ساخته های مشابه بشدت سینمای ارزشی را به مخاطره می اندازد، اما وسعت و عظمت این نوع سینما آن قدر هست که این زخمه ها را پس از مدتی کوتاه التیام بخشد.

ساناز رمضانی

در بلوای فیلم اولی‌هایی که سودای اصغر فرهادی شدن دارند یا وسوسه سینمای پست‌مدرن کورشان کرده و شاهد کابوس‌واره‌هایی به نام فیلم سینمایی هستیم، «یاسین» اولین فیلم حامد امرایی، در سکوت و بدون هیچ حاشیه‌ای به اکران درآمد و کاملاً نادیده گرفته شد. اکنون‌که این فیلم در شبکه نمایش خانگی و همچنین وب‌سایت نماوا عرضه‌شده است، فرصتی است تا دور از همه حاشیه‌ها و جنجال‌های موجود در سینمای ایران نگاهی به اولین اثر حامد امرایی که موضوعی جدید و چالش‌برانگیز را مطرح کرده است، بررسی کنیم.

«یاسین» روایت مردی است که در موقعیت اجتماعی خوبی قرار دارد و فرزندش، یاسین، نیز حافظ قرآن است. مردی به نام محمود با بازی حمید فرخ نژاد که سعی می‌کند مشکلات کاری‌اش را با سوءاستفاده از موقعیت فرزند نوجوانش به‌عنوان یک قاری جوان، حل کند؛ اما یاسین که از این بهره‌برداری‌های شخصی و نمایش‌های ریاکارانه خسته شده است، در میان مجلسی که پدر ترتیب داده تا با به رخ کشاندن فرزندش، مسئولینی را که در کارش سنگ می‌اندازند را مجاب کند، حاضر به همکاری نمی‌شود و راهی خانه پدربزرگش در شمال می‌شود.

 محمود به دنبال یاسین مجبور می‌شود راهی سفری شود که همه‌چیز را تغییر می‌دهد.در «یاسین» با خط روایی ساده‌ای روبرو هستیم که حامد امرایی به‌خوبی توانسته است با پرداختی شخصی آن را به چالشی در ذهن بیننده تبدیل کند. از یک‌سو شاهد سفر محمود و مشکلاتی که سر راهش است، هستیم و از سوی دیگر، در میان جستجوی تمام‌نشدنی پدر، مسیری را می‌بینیم که او و فرزندش را به اینجا کشانده است. رفت‌وبرگشت‌های زمانی که در روایت یاسین می‌بینیم برای گیج کردن مخاطب یا به کار بردن الگویی متفاوت به‌کاربرده نشده است. در «یاسین» این رفت‌وبرگشت‌های زمانی و شکستن متوالی داستان خطی، شبیه مونولوگ درونی کاراکتر اصلی، محمود، است که بیننده را همراه می‌کند اما او را در جایگاه یک تماشاچی محض محصور نمی‌کند. با مرور اتفاقاتی که یاسین و محمود را از هم دور کرده است، بیننده فرصت قضاوت پیدا می‌کند. می‌تواند خودش را جای کاراکترهای اصلی بگذارد و در این مسیر همراهشان شود.

 از طرف دیگر، «یاسین» آشکارا درزمینهٔ‌ای مذهبی رخ می‌دهد. صدای صوت یاسین که قرآن را به زیبایی تلاوت می‌کند در تمام طول فیلم، کارکرد موسیقیایی دارد که علاوه بر شخصیت‌پردازی و فضاسازی، ذهن مخاطب را برای القای پیام و سرانجام کاراکترها آماده می‌کند. درعین‌حال، در بطن این فضای مذهبی، با یکی از قدیمی‌ترین الگوهای ادبی و سینمایی جهان طرف هستیم؛ الگوی سفر قهرمان.به زبان ساده در الگوی سفر قهرمان، باشخصیت اصلی روبرو هستیم که در مسیر یافتن چیزی ارزشمند راهی سفری می‌شود و با موانع و مشکلات متعددی روبرو می‌شود و پس از گذشت از هر مرحله با مانعی بزرگ‌تر رودررو خواهد شد. مسیری که درنهایت به کمال این کاراکتر منتهی می‌شود.

 داستان‌های سفر قهرمان همه داستان‌هایی نمادین و سمبلیک هستند. گرچه این نماد نگاری در «یاسین» کمی واضح‌تر و قابل‌درک‌تر از چیزی است که در این الگو و فیلم‌های مشابهش دیده‌ایم. طبیعت و نقش آن در معراج انسان، بازگشت محمود به این طبیعت بکر که او را تا پای مرگ هم می‌برد اما درنهایت نجات بخشش است، ازجمله نماد نگاری‌های فیلم است که با دیالوگ‌های همسر محمود، با بازی پریوش نظریه، رنگ واقعی‌تر و عیان‌تری به خود می‌گیرد.

 یکی از عناصر مهم الگوی سفر قهرمان، سایه، به‌عنوان یکی از کهن‌الگوهای تاریخ بشر است. سایه می‌تواند زنی اغواگر باشد یا وسوسه‌ای که بر جان و روح قهرمان چنگ می‌اندازد و وی درنهایت از آن رهایی می‌یابد و با شکست آن به مرحله اصلی می‌رسد؛ آگاهی. در «یاسین» هم با زنی اغواگر روبرو هستیم اما این کاراکتر، سایه‌ای نیست که در «یاسین» به تصویر کشیده می‌شود. سایه، بعد وجودی محمود است که آزمندانه و حریصانه به دنبال منافع خودش است و در این راه حاضر است هرکسی را قربانی کند. بعدی از وجود محمود که او را راهی این سفر می‌کند و درنهایت مغلوب شخصیت واقعی محمود که در زیر سال‌ها ریا و دورنگی مدفون‌شده بود می‌شود.از دیگر نکات جالب‌توجهی که می‌توان در «یاسین» یافت، ضدقهرمان است. در الگوی سفر قهرمان ضدقهرمانی پیدا می‌شود و زندگی به سامان قهرمان را زیرورو می‌کند و عامل اصلی شروع سفر قهرمان است. در «یاسین» قهرمان و ضدقهرمان یک نفر هستند و دوروی سکه‌ای که شخصیت کاراکتر اصلی را می‌سازد. در پایان فیلم با صعود محمود به قله کوهی که پسرش آنجاست، درنهایت قهرمان فیلم پیروز می‌شود و به رستگاری دست می‌یابد و ضدقهرمان مغلوب می‌شود و پرنده سعادت‌بار دیگر بر شانه‌های قهرمان می‌نشیند.

 عناصر دیگری هم از این الگو می‌توان در «یاسین» یافت؛ مثل پیر دانا که لزوماً هم نباید یک شخصیت بیرونی باشد و در «یاسین» در قالب امامزاده‌ای کوچک و والی‌اش تبلور می‌یابد.

 الگوی سفر قهرمان، ذاتاً یک الگوی اسطوره‌ای است و مبتنی برجهان پیرامون قهرمان است. رشد و بلوغی که در این الگو راجع به آن صحبت می‌کنیم منطبق بر الگویی طبیعی است و در دل همین طبیعت انگاری است که بازگشت انسان به طبیعت و زمین به زایندگی روحی جدید و زندگی نوینی می‌انجامد. عناصری که توالی‌شان را به‌خوبی در «یاسین» و سفر قهرمانش محمود می‌توان بازیافت.

«یاسین» ساخته یک فیلم اولی است و ادعایی ندارد. همین بی‌ادعایی است که باعث می‌شود امرایی در عین سادگی روایتش را پیش ببرد و با استفاده از تکنیک‌های سینمایی و ادبی، دغدغه‌ای معمول اما نادیده گرفته‌شده در سینما را مطرح کند.

«یاسین» در قسمت‌هایی دچار شعارزدگی می‌شود، گاهی بیش از آنکه لازم است موضوع را بسط می‌دهد و با طول‌وتفصیل برای بیننده موشکافی می‌کند، بازی حمید فرخ نژاد آن‌قدر که از او انتظار داریم قوی نیست، اما کلیت «یاسین» جسارتی دارد که ستودنی است. جسارت یک فیلم‌ساز جوان که فیلمی کاملاً شخصی ساخته تا روایتی که حقیقتاً محدود به هیچ زمان و مکانی نیست اما با مخاطبان سینمای ایران به‌خوبی ارتباط برقرار می‌کند را در قالب یک فیلم قصه گوی کلاسیک به نمایش بگذارد. شاید «یاسین» در جریان اصلی سینمای این روزهای ایران جایی نداشته باشد و پرداخت شخصی‌اش مخاطب خاص خودش را بطلبد، اما مطمئناً می‌تواند با همان مخاطبان خاص ارتباط خوبی برقرار کند.

.

منابع

«یاسین». سوره سینما.

««یاسین» نیمه بهمن آماده نمایش می‌شود/ تغییر نام اولین فیلم حامد امرایی». خبرگزاری فارس.

https://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%86_(%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85)

https://www.salamcinama.ir/news/2455/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B9%DA%A9%D8%B3-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D9%BE%D8%B4%D8%AA-%D8%B5%D8%AD%D9%86%D9%87-%D9%BE%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%B1-%D9%88-%D8%A2%D9%86%D9%88%D9%86%D8%B3

http://www.tebyan-zn.ir/tv_cinema.html

http://www.tebyan-zn.ir/News-Article/tv_cinema/movie_review/2015/8/4/178959.html

http://blog.namava.ir/yasin-movie-review/