هفتهء فرهنگ ارمنی
Հայկական մշակոյթային
շաբաթ
گارگین فتائی
.
مِسروپ ماشتوتس یا مسروپ مقدس
مبدع خط و الفبای ارمنی
و بزرگ ترین شخصیت فرهنگی ارمنی
شنبه بیست و دوم مهر ماه مصادف با سیزدهم اکتبر 2015 میلادی در تقویم ارمنی "روز فرهنگ ارمنی "و از امروز به مدت یک هفته "هفتهء فرهنگ ارمنی "نام گذاری شده است . در روز فرهنگ ارمنی ، مدارس ارامنه و اماکن عمومی ارمنی به خاطر ادای احترام به بانی خط ارمنی یعنی مسروپ ماشتوس و یا مسروپ مقدس ، تعطیل است .
مسروپ ماشتوتس به ارمنیՄսրոպմաշտոց به انگلیسی Mesrop mashtots از روحانیون برجستهء ارمنی در قرون چهارم و پنحم میلادی بوده است . تا قبل از اختراع خط ارمنی توسط مسروپ مقدس ، ارامنه ، مراسم کلیسائی ، مراودات ، مکالمات و دروس مدرسه ای را به دو زبان یونانی و آشوری می خوانده و می نوشتند و این امر باعث می شد که درک مکاتبات و نوشته ها و بویژه مفاهیم کلیسائی و کتاب مقدس برایشان سخت و دشوار شود زیرا به زبان خودشان نبود . مسروپ مقدس که یک مقام روحانی بود به ویژه با هدف درک بهتر ارامنه از مفاهیم کتاب مقدس و مراسم و اصول کلیسائی به فکر اختراع خطی برای زبان ارمنی البته با استفاده از اشکال موجود در الفبای یونانی و با تطبیق بر دستور زبان ارمنی افتاد و او در دههء اول قرن پنجم میلادی الفبای ارمنی را ابداع نمود .
کار ماشتوتس از این لحاظ نیز دشوار بود که در زبان ارمنی ، حروفی وجود دارد که معادل های آن را یا اصلاً نمی توان در سایر زبانها یافت و یا معادل های آنها در سایر زبانها به ندرت یافت می شوند و او برای این حروف نیز معادلهائی ساخت . او 36 حرف را در الفبای ارمنی به وجود آورد و چون خود یک مقام روحانی بود لذا الفبای ارمنی را با حرفԱمعادل «آ» فارسی که حرف اول کلمهء Աստւածبه انگلیسی Asdvatsبه معنای خداوند است آغاز و با حرفՔ معادل « ک» فارسی که حرف اول کلمهءՔրիստոսبه انگلیسی Christosبه معنای مسیح است به پایان برد
. بعداً دو حرفօ معادل « اُ« فارسی وֆمعادل «ف» فارسی از زبانهای اروپائی وارد زبان ارمنی شدند و به این ترتیب الفبای کنونی ارمنی دارای 38 حرف است .
الفبای ارمنی ابداع مسروپ ماشتوتس
او و یارانش و بویژه ساهاک پارتِو Sahak Partev برای ترجمهء کتاب مقدس که باید دقیق و با استفاده از اطلاعات گستردهء الهیاتی صورت می گرفت ، ده سال وقت صرف نمودند و کتاب مقدس کلیسای حواری ارمنی را با استفاده از متون یونانی کتاب مقدس ( عهد جدید یونانی و عهد عتیق ترجمهء هفتاد Septuagint) فراهم نمودند .
از این زمان به بعد مسروپ مقدس و یارانش مبادرت به ترجمهء کتاب های معتبر و مرجع سایر ملل به زبان ارمنی نمودند و در تاریخ ارمنی ، دوره ای را به وجود آوردند که بهՈսկէԴար به انگلیسی Voske Dar و یا "دوران طلائی"ادبیات ارمنی موسوم است زیرا در این دوره ، خیل عظیم کتاب های سایر ملل به زبان ارمنی ترجمه شده و در واقع نوعی رنسانس فرهنگی در تاریخ ارمنی آن هم در زمانی که اروپا در دوران قرون وسطی بود فراهم آمد . ماشتوتس و یارانش به خاطر همین کار برجسته در فرهنگ ارمنی ، ملقب به "مترجمین مقدس "گشتند .
مترجمین مقدس
در تاریخ و فرهنگ ارمنی ، شخصیت هبچ فرد برجسته ای هم پای مسروپ ماشتوتس یا مسروپ مقدس نمی رسد و او در واقع مهمترین و معروف ترین شخصیت ارمنی است . مزار وی در روستایՕշական به انگلیسی Oshakan اوشاکان دربیست و پنج کیلومتری شهر ایروان است. در این روستا در کنار مزار مسروپ مقدس ، موزهء مسروپ ماشتوتس هم وجود دارد و علاوه بر این به یاد وی ، هر کدام از 36 حرف الفبای ارمنی ابداع شده توسط وی را با سنگ و به گونهء بسیار زیبائی ساخته اند
هر ساله در روز فرهنگ ارمنی در کلیسای سورپ تارگمانچاس به ارمنیՍուրբ Թարգմանչաց به انگلیسی Surb Trgmanchats و یا کلیسای مترجمین مقدس واقع در خیابان وحیدیهء - کوچه مدرسهء ارامنه در تهران ، مراسم ویژه ای به یاد مسروپ و یارانش برپا می شود و در واقع او و یارانش با نام مترجمین مقدس در زمرهء قدیسین کلیسای ارمنی درآمده اند .
در هفته فرهنگ ارمنی در مکانهای فرهنگی و عمومی ارامنه ، کتابها دست آوردهای فرهنگی ارامنی به معرض نمایش و فروش قرار داده می شود .
سفارت ارمنستان نیز در این هفته اقدام به برقراری مراسم ویژه ای تحت عنوان هفته فرهنگ ارمنی در ایران و شهر تهران می پردازد .
مسروپ ماشتوتس با ابداع خط ارمنی در واقع یک کار تاثیرگذار در فرهنگ ارمنی به یادگار گذاشت
فرهنگ ها و جوامع گوناگون همواره افرادی را که در تاریخ و فرهنگشان کارهائی انجام داده اند که تاثیر گذار و مهم بوده است را دوست دارند چنانکه در فرهنگ و زبان فارسی هیچ کس نمی تواند نقش بسیار عظیم فردوسی در احیاء زبان فارسی او فرهنگ ایران کهن از طریق نگارش شاهنامه را نادیده انگارد .
مجسمه مسروپ ماشتوتس در کنار موزه کتب خطی ایروان
ماتنادرارن
Matenadaran