نقد فیلم ماحی
گردآوری از گارگین فتائی
.
کارگردان
داوود خیام
تهیهکننده
جواد نوروزبیگی
نویسنده
داوود خیام
بازیگران
آنا نعمتی
مهران احمدی
همایون ارشادی
احسان امانی
سپیده اعلایی
هدی نوریزاده
مریم داوودی
موسیقی
بهزاد عبدی
فیلمبرداری
مسعود سلامی
تدوین
بهرام دهقانی
توزیعکننده
قاب آسمان
تاریخهای انتشار
۲۳بهمن ۱۳۹۵
کشور
ایران
زبان
فارسی
فروش گیشه
۱۴۶٬۳۵۳٬۰۰۰تومان
ماحی فیلمی به کارگردانی و نویسندگی داوود خیام و تهیهکنندگی جواد نوروزبیگی محصول سال ۱۳۹۴است.
این فیلم در تاریخ ۲۳بهمن ۱۳۹۵در سینماهای ایران اکران شده است.
خلاصه داستان
داستان این فیلم که بر اساس اتفاقات واقعی است، بین سالهای ۹۱تا ۹۲میگذرد که روایتگر شرایط زن فیلم به نام �ماحی� است. شرایطی که بازگو کننده معنای کلمه ماحی است که از آن به معنای محوکننده یا نابودکننده یاد میشود.
ماحی مهرنیا (آنا نعمتی) کارگزار دکتر (همایون ارشادی) است. دکتر، عملهای زیبایی انجام میدهد و گرگیست در لباس میش! ماحی و دخترانی امثال او که بیپدر و مادر و بیپشتوانه در جامعه رها شدهبودند و بعد از خروج از یتیمخانه سر از ندامتگاه درآورده بودند را از زندان و ناکامی خلاص میکرده و با سو استفاده از جوانی و زیباییشان، کارهایش را پیش میبرده. ماحی هم از گذشتهاش برایمان میگوید. اینکه خواهر دوقلویی دارد و این دو از هم جدا شدهاند. ماهی از طریق بهزیستی متوجه شده که خواهرش اکنون در کاناداست و قصد دارد از دست دکتر خلاص شود و بهدنبال خواهرش برود.
ماحی قبلا با مردی به نام نبوی برای ترخیص پروتزهای پستان از کشور فرانسه کار کرده بود. بهقول خودش هم مدتی را با نبوی گذرانده بود؛ اما مدتیست که نبوی غیبش زده و میگویند به چین رفتهاست.
حالا که خبری از نبوی و نیست و پروتزهای فاسد فرانسوی هم هنوز وارد ایران نشدهاند، دکتر، ماحی جذاب و زیبا را بهسراغ فرزین نامی یا همان سعدون سابق (مهران احمدی) میفرستد. فرزین که در پولشویی و ترخیص کالای غیر مجاز و هر نوع خلاف بزرگی استاد است و راه موفقیتش هم ریاکاریست. پیراهن یقه آخوندی میپوشد، تسبیح میاندازد و پول برای ساخت مسجد میدهد. گرچه افرادی هم که با آنها کار میکند، ریز و درشت، مانند خودش هستند و پول گلدستهی مسجد را جای دیگری خرج میکنند!
ماحی با هر ترفندی که بود، توانست روی فرزین تاثیر بگذارد، با اینکه فرزین شک کرده و از ساریه (هدی نوریزاده) منشی و زنی از عشیرهاش که عاشقش هم هست، میخواهد راجعبه ماحی و دکتر تحقیق کند؛ ولی دلش پیش ماحی گیر کرده. شاید هم جدا از زیبایی ماحی، سنجاق قفلیای که او روی دستش خالکوبی کرده، باعث شد فرزین از او خوشش بیآید.
در فیلم، دو پرسوناژ ماحی و فرزین، مونولوگ هم دارند و از احوالات درونیشان به مخاطب اطلاعات میدهند. البته ماحی بیشتر اوقات با خدا حرف میزند و از او طلب کمک میکند. فرزین رابطهی خوبی با خالق هستی ندارد و از گذشتهاش بسیار گلهمند است. مادرش برایش گفته که مادر ِ مادربزرگ ِ پدرش جن بوده و مادر فرزین همیشه برای حفاظت از او، به لباسش سنجاق قفلی میزده. فرزین، بسیار خرافی است. او با پدرش مشکل داشته و میگوید چون برادر ناتنیاش، پسری زیبا بوده، پدرش همیشه آن دو را با هم قیاس میکرده. فرزین بر اساس اعتقاد خرافی پدرش مطمئن است چون مادر خودش، طاووس، زن ِ زیبا نبوده و پسر هم به مادر میرود، در نتیجه او مانند برادر ناتنیاش که مادری زیبا داشته، زیبا نشده. فرزین بر اساس اعتقادش به این خرافه، نمیخواهد این مسئله برای فرزند او هم اتفاق بیفتد، در نتیجه بهدنبال همسری زیبا میگردد تا پسرانی زیبا داشته باشد و چه همسری بهتر از ماحی ِ زیبا.
ماحی نمیخواهد با فرزین ازدواج کند. او میخواهد زودتر از شر دکتر خلاص شود و بهدنبال خواهرش برود؛ ولی دکتر با مدارکی که از او در دست دارد تهدیدش میکند و ماحی مجبور به ازدواج با فرزین میشود. دکتر برای اینکه ماحی را راضی کند، به دروغ به او میگوید طلاقش را از فرزین میگیرد.
نبوی با ماحی تماس میگیرد و او را از وارد شدن به این ماجرا بر حذر میدارد؛ اما ماحی چارهای ندارد و به ازدواج با فرزین، رضایت میدهد. فرزین بارها میگوید که عاشق ماحی شده و هر کاری بهخاطر او انجام میدهد. قرض کلان همسرش به دکتر را پرداخت میکند، با دوستش بهمن (احسان امانی) برای آوردن پروتزها به ایران صحبت میکند و پیشنهاد دادن درصدی از سهم ِ سود بالا از واردات پوروتزها را به او میدهد تا این ریسک را بپذیرد و کمکش کند. بعد از همهی اینها و اظهار علاقههای متعدد فرزین به ماحی، مثلا با خرید تابلوی نفیس میلیاردی از حراجی تهران (۲) و کمک به او برای رهایی از دست دکتر؛ هنوز خبری از آوردن پروتزها به ایران نیست. فرزین از ماحی بچه میخواهد، آن هم پسر. ماحی که میخواسته بعد از انجام واردات و گرفتن سهمش از فرزین جدا شود و از ایران برود، در بد مخمصهای گیر میکند. دکتر هم به او پیشنهاد میکند که از فرزین بچهدار شود. چه بهتر از اینکه پدر ِ فرزندش مردی باشد که هم متمول است و هم عاشق او؟!
ماحی که تمام مدت مورد سو استفادهی افراد مختلف قرار گرفته، اینبار هم بارداری را قبول میکند. فرزین دیگر از این شادتر نمیشود. خانهی خیلی خوبی میخرد و در رسیدگی به همسرش و مخصوصا خورد و خوراک او اغراق میکند. گرچه که این همه تجمل، نمیتواند زن ِ قصه را شاد کند.
ساریه عاشق فرزین است و درصدد رهایی از دست رقیب. او شروع به تحقیقی جامع در مورد ماحی میکند بلکه بتواند از دستش خلاص شود و در این بین، با دکتر که دلخوشی از فرزین و ماحی ندارد هم تماس میگیرد و به دیدارش میرود.
دوقلوهای همسانی که ماحی باردار است ـ مانند خودش و خواهرش که دوقلو هستند ـ، هر دو پسرند و مشکلدار. خطر سقط بچهها و شاید از بین رفتن مادرشان هم وجود دارد؛ ولی گوش فرزین به این حرفها بدهکار نیست. او به جایی رسیده که فقط فرزندانش برایش اهمیت دارند نه هیچکس دیگری. بالاخره رضایت میدهد و پزشک (سپیده علایی) مجبور میشود برای حفظ جان ماحی و یکی از جنینها، جنین دیگر را سقط کند. فرزین مشکل حاد روحی دارد و شدیدا در خرافه فرو رفتهاست. پول همیشه بیشتر مشکلاتش را حل کرده و اینبار هم با پیشنهاد چک سفید به پزشک، میخواهد او کاری کند تا تنها فرزندش زیبا باشد! سرنوشت دوقلوهای ماحی، بیشباهت به زندگی او و خواهرش نیست. بچههایی دورافتاده از هم، یکی زنده و دیگری مرده. شاید ماحی قُل مرده باشد و خواهرش قُل زنده، شاید هم برعکس.
زمانیکه دکتر زنان از آبشش جنین در رحم مادر میگوید، از واژه ماهی استفاده میکند. کاربردی هوشمندانه برای فیلم ماحی. هر دو کلمه یک تلفظ دارند؛ وای در معنا کاملا متفاوتند. البته که ماحی ِ داستان، خودش هم زمان بارداری مادرش، آبشش داشته و بهنوعی، ماهی بوده.
بهمن بارها به فرزین هشدار داد که اینبار، کار خلافشان به مشکل جدی برخواهد خورد و بهتر است پی این قضیه را دیگر نگیرند. مخصوصا که نبوی هم به آنها خیانت کرده و همه چیز را لو داده. بهمن ِ ناراحت از نبوی هم بعد از بریدن زبانش و شکنجه دادنش او را کشته. زمانیکه به فرزین در ماشینش حمله میشود، او تازه متوجه وخامت اوضاع میشود و به خانه میرود تا با ماحی به هتل بروند و در اسرع وقت ایران را ترک کنند. ماحی ترسیده، عصبیست، هیستریک شده و مطمئن است که میخواهند او و فرزین را بکشند. آنقدر فشار عصبی روی او زیاد میشود که کارش به زایمان زودرس میرسد.
فرزین تمام سرمایهای که در اختیار دارد را ـ ۱۸.۵میلیارد دلار ـ به ترکیه حواله میکند، طلایی که در ترکیه توقیف شد و واکنشهای زیادی، از جمله کنفرانس خبری شبانه رجب طیب اردوغان را در وی داشت.
ساریه، نزد ماحی که بعد از زایمان زودرس حال خوشی ندارد میرود و تهدیدش میکند؛ سپس باقیمانده پولی که برای فرزین مانده را برایش میآورد، باامید به اینکه از ماحی دست بکشد؛ اما فرزین او را میزند و میگوید عشیرهاش با ماحی شروع میشود، نه ساریه. ماحی ِ ترسان به هر زحمتی که هست از بیمارستان فرار میکند. میداند اگر فرزین بفهمد که او بارها روی صورتش عمل جراحی کرده و زیبایی خدادادی نداشته، ممکن است او را بکشد. حالا فرزین مانده و یک پسر کوچک و نارس که با تمام نواقصش توانسته محبت پدرش را داشته باشد، پدری که احتمالا او را آینه تمام گناهانش میداند.
نقد فیلم
برخی از شرکتهای ترخیص کالا که عملا در زمان تحریمها فلج شدهبودند، با دور زدن تحریمها و دریافت رشوههای کلان از واردکنندگان ایرانی، پولشویی و دادن رشوه به کارگزران خارجی و حتی دولتمردانشان، اجناس بعضا تحریم شده را وارد ایران میکردند و از این طریق، هم آن شرکتها و هم واردکنندگان و هم سرمایهگزاران، سودهای بسیار کلانی را کسب میکردند. فیلم ماحی بر اساس یکی از بزرگترین پولشوییهای دورن تحریم در ایران ساخته شدهاست.
منیژه خسروی
بعد از جشنواره فیلم فجر، چند فیلم كه اسمشان كمتر شنیده شده بود، روانه اكران سینماها شدند. در میان این فیلم ها یكی مدعی تر از بقیه بود. فیلمی با عنوان �ماحی� كه ساخته یك كارگردان كار اولی به نام داود خیام است.
این فیلم سال گذشته از جشنواره فجر كنار گذاشته شد و امتیاز كافی از سوی هیات انتخاب برای حضور در بخش مسابقه اصلی و حتی مسابقه فیلم های اول را به دست نیاورد. بعد از كنار گذاشته شدن فیلم از جشنواره، عوامل فیلم مدعی شدند كه دلیل حذف فیلم ، جسارت آن در طرح مسائل مربوط به مفاسد اقتصادی و برملا كردن دست های پشت پرده ای است كه از شرایط تحریم به نفع خودشان استفاده كردند. ادعای بزرگی كه البته در ابتدای فیلم و در تیتراژ نیز مطرح می شود تا از همان ابتدا به مخاطب آدرس غلط داده شود.
مخاطبی كه با ارائه این اطلاعات خودش را آماده یك فیلم افشاگرانه می كند، اما آنچه در نهایت به دست می آورد سرخوردگی از تماشای فیلمی است كه فقط ادعای طرح یك سری مباحث مربوط به مفاسد اقتصادی را دارد و در این زمینه حرف هایش از حد سطح فراتر نمی رود.
فیلم درباره چند دلال پر نفوذ است كه برای دور زدن تحریم ها و ورود كالاهایشان دست به هر كاری می زنند و برای رسیدن به اهدافشان از هیچ كاری كم نمی گذارند..
خب شما برای همین قصه یك خطی هر تصویر كلیشه ای كه از آدم بدها و روابط مخوف شان در ذهن دارید را تصور كنید، تمام آنها را كامل می توانید در این فیلم ببینید. اما ای كاش فیلم در همین سطح باقی می ماند و كارگردان به روایت داستانش در همین قد و قواره بسنده می كرد و برای مثلا عمق دادن به حرف هایش مجبور نمی شد اینطور دست و پا بزند و ماجرای بچه دار شدن �بدمن� فیلم و تولد یك بچه ناقص آن هم همزمان با انتخابات سال 92 را وارد قصه اش نمی كرد.
شما تصور كنید تلویزیون داخل زایشگاه در حال نشان دادن حضور مردم در انتخابات ریاست جمهوری سال 92 است و هم زمان نوزاد �آدم بد� فیلم به دنیا می آید كه بچه ناقصی است و باید به دلیل ضعف بدنی مدت ها در دستگاه بماند. كلا فیلم �ماحی� پر است از این حرف های گل درشت كه از سطح تصورات عامه مردم از مفاسد اقتصادی و آدم های رانتخوار فراتر نمی رود.
کارگردان �ماحی� سال پیش در حالی معترض بود فیلمش باید به جمع فیلم های جشنواره سی و چهارم می پیوست که فیلم اولی هایی مثل �ابد و یک روز�، �ایستاده در غبار� ،�برادرم خسرو�،�من�،�متولد 65� و ... چشم ها را خیره کرده بودند. داود خیام گفته بود:� متاسفانه فیلم �ماحی� از باب مصلحت اندیشی فرهنگی و یا به تعبیری سلیقه تهاجمی، مورد بی مهری قرار گرفت و از حضورش در بخش نگاه نوی جشنواره جلوگیری شد. همان زمان و حتی بعدتر از ما درخواست كردند كه فیلم اصلاح شود. در این میان ما دقیقا نمی دانستیم كدام قسمت این فیلم و به چه دلیل و منظوری باید اصلاح شود، با تمامی این ابهامات، مسیر ناهموار پیش رو را طی كردیم تا به امروز رسیدیم.�
جناب خیام اگر می خواهد کارگردان بماند، باید بجای حاشیه سازی بر کیفیت کارش بیفزاید نه این که با ایجاد سر و صدا توجه جلب کند. این شیوه، ساخته های او را از اهمیت می اندازد.
در خبری که روابط عمومی فیلم در اختیار رسانه ها قرار داده ، �ماحی� این طور توصیف شده: �داستان این فیلم كه بر اساس اتفاقات واقعی است، بین سال های ۹۱تا ۹۲می گذرد که روایتگر شرایط زن فیلم به نام �ماحی� است. شرایطی كه بازگو کننده معنای کلمه ماحی است که از آن به معنای محوکننده یا نابودکننده یاد می شود. آنا نعمتی، مهران احمدی، همایون ارشادی، احسان امانی، سپیده اعلایی، هدی نوری زاده و مریم داوودی از جمله بازیگرانی هستند كه در این پروژه سینمایی ایفای نقش کرده اند.� روی پرده اما جز شعار و چند نماد گل درشت نمی بینیم و خبری از اتفاقات واقعی نیست. اگر منظورکارگردان اشاره ضعیفی است که فیلم به ماجرای ورود محموله ۱۸/۵میلیارد دلاری طلای ایران به ترکیه می کند که همه ماجرا را می دانند و اخبارش با یک سرچ ساده قابل دسترسی است. �ماحی� چه حرف مگویی داشت؟!
بچهی جن و بچهی آدم
ماحی فیلمیست بر اساس واقعیت، با نگاه و حرکتی نو در سینمای ایران. فیلمی که توانسته ذرهای از اجحاف رفته بر ملت ایران را در زمان تحریمها، توسط سودجویانی که نامشان را هموطن میگذارند، نشان دهد.
تیتراژ فیلم، روی جنینی در شکم مادر بالا میآید و در آخر ِ تیتراژ، جنین از رحم خارج میشود؛ اما معلوم نیست بیرون آمدن جنین از رحم مادر آغاز ورود او به عنوان نوزاد به جهان هستیست یا که جنین معصوم نیامده، سقط شدهاست. این ابهام در تیتراژ، آمادگی ذهنی خاصی را برای مخاطب ایجاد میکند. آمادگی برای هستی و نیستی در کنار هم. آمادگی برای راه رفتن روی لبهی تیغ.
شبی که ماحی در آتلیه میزبان فرزین است، لباسی بر تن دارد که بیشتر شبیه به لباسهای خاص مراسم بالماسکهست. انتخاب چنین لباسی برای سکانس آتلیه اصلا جالب نیست و مصنوعی بهنظر میرسد. طراحی صحنه و لباس در فیلم ماحی، بسیار خوب عمل کردهاند و تنها نقطه ضعف را میتوان انتخاب این لباس ناهماهنگ و عجیب برای کاراکتر زن قصه دانست.
فضای فیلم تیره است. وجود نورهای خاکستری و آبی و زرد و گاهی سیاهی بیش از حد، بر سردی و قساوت قلب شخصیتهای فیلم افزوده و حس ناامنی و خشونت را بهخوبی، به بینده منتقل میکند. یکی از نقاط قوت فیلم این است که بهندرت لوکیشن تکراری میبینیم. فیلم گاهی در ریتم دچار افت میشود؛ ولی دوباره و خیلی سریع به خط سیر درست خود باز میگردد.
جسارت در قصه گویی
داوود خیام برای ساخت اولین فیلم سینمایی اش دغدغه داشته است، خیام توانسته با طرح یک داستان اجتماعی به جریانات سیاسی هم برسد ، قصه ی فیلم اگر چه می خواهد روایتی از زندگی ماحی باشد اما این فیلم به هیچ وجه قصد ندارد تماشاگرش را وارد فضای زنانه کند، اگر چه ماحی هسته ی مرکزی قصه است؛ اما خیام به درستی خط روایی فیلمش را به جلو برده، این فیلم بر اساس یک داستان واقعی ساخته شده و فیلمساز سعی داشته درامی خلق کند که پولشویی و رانت خواری و واردات غیرمجاز نکته ی اساسی قصه باشد، خیام مسیر را درست رفته چرا که اساسا فیلمساز هایی که می خواهند فیلم اولشان را بسازنند اسیر افه های فرمیک یا تقلب از کارگردانان موفقی مثل اصغر فرهادی می شوند ، اما خیام فارغ از هر تقلب یا افه های فرمی به قصه یی می پردازد که اگر چه زمان قصه برای چند سال گذشته است اما این فیلم با قصه سرایی منطقی می کوشد تا به هدف نهایی برسد ، اما فیلم ماحی در فیلمنامه و پرداخت نهایی در خلق شخصیت با ضعف هایی جدی روبرو است، اما کلیت ماحی و خط روایی اش آسیب ندیده است در بعضی از سکانس ها ریتم فیلم بی منطق تند می شود که این بی منطق بودن مطمئنا با اصلاحی هایی که در این فیلم لحاظ شده است ربط دارد به طور مثال در همان سکانس های اول که ماحی، فرزین را به خانه اش می کشاند که با حقه ی زنانه گولش بزند، آن سکانس می توانست دوام دراماتیک داشته باشد اما کات به سکانسی می خورد که می فهمیم فرزین از ماحی درخواست صیغه شدن را داشته است، این ریتم تند در همان سکانس های اولیه به روند درام آسیب رسانده است، به طوری که فیلمساز آن قدر به خرده روایت ها می پردازد که سروشکل فیلم میان عشق و سیاست معلق مانده است، از طرفی باید ماحی را دنبال کنیم و از سوی دیگر باید بفهمیم که کار اصلی فرزین چیست؟ و او چه دخلی به ماجراهای سیاسی دارد، نبوی هم به عنوان یک فرد مجهول در فیلم حضور دارد که کاربرد او هم مشخص نمی شود ، اساسا فیلمساز برای پیشبرد درام به سراغ شاخه و برگ اضافی نرفته است اما بهتر می بود برای به تصویر کشیدن یک قصه ی تقریبا سیاسی به اصل موضوع می پرداخت . مثلا گذشته ی ماحی را از زبان همایون ارشادی می شنویم، اساسا ارجاعات کلامی برای شکل گیری یک شخصیت نمی تواند برای تماشاگر قانع کننده باشد یا اینکه در اواسط فیلم میان فرزین و منشی اش دیالوگ هایی رد و بدل می شود که به کلیت فیلم ارتباطی ندارد ، خیام با پیچیدگی خواسته است به هدف نهایی اش برسد اما این قصه با پردازش بیشتر در ایجاد موقعیت ها و مناسبات سیاسی می توانست به یک فیلم مهم تبدیل شود، همین که داستان این فیلم واقعی است و فیلمساز شخصیت فرزین را براساس یک آدم واقعی که هنوز هم هویتش مشخص نشده خلق کرده که این می توانست موضوع جذاب تری باشد، اما در حال حاضر این جذابیت نه چندان خوشایند به دلیل وجود ماحی و دنیای ذهنی اش و گرفتاری اش باعث شده در مقاطعی از فیلم، ریتم قصه افت کند؛ و فیلمساز مجبور شود که پایان فیلمش را با یک اتفاق ساده و یک دیالوگی که شبیه پند و اندرز است به سرانجام برساند ، این دیالوگ از زبان کسی مثل فرزین گفته می شود که اساسا نمی توانیم آن را قبول کنیم بعد از این همه حقه بازی چگونه با دیدن بچه ی تازه متولد شده اش که در دستگاه گذاشته شده همچین دیالوگی می گوید. فیلم ماحی با نادیده گرفتن ضعف های فیلمنامه اش، کارگردانی به قاعده یی دارد از این جهت که فیلمساز به دنبال ماجراهای عشقی و خیانت و سیاه نمایی نرفته است بلکه کوشیده در بستری مناسب آسیب های اجتماعی را البته در ابعاد گسترده به تصویر بکشد، خیام با طرح یا قصه ی واقعی توانسته فیلمی کششدار بسازد چرا که خیام در قصه سرایی ملودرامیک اما با ابعاد سیاسی مخاطب را سرگرم کرده است ، اما صرفا این سرگرمی نمی تواند برای موفقیت فیلم کافی باشد چرا که اساس و چارچوب قصه است که تماشاگر را با فیلم همراه می کند ، خیام با استفاده از ماحی فضایی را در فیلمش خلق کرده که تماشاگر از درون مایه ی دراماتیک فیلم احساس خستگی نکند. همانطور که از نکات مثبت فیلم ماحی گفته شد اما در کنار این نکات مثبت فیلم ماحی بعنوان فیلم اول داوود خیام ضعف هایی هم دارد اما این ضعف های خفیف در بطن فیلم نهفته است ، به طوری که امکان دارد تماشاگر عام به دلیل کششدار بود موضوع فیلم این ضعف ها را نادیده بگیرد، از این نکته ی مهم نباید غافل شد که فیلم ماحی بازیگران خوبی مثل آنا نعمتی و مهران احمدی دارد اما آنا نعمتی در چارچوب و ابعاد نقشش به درستی توانسته نقش ماحی را ایفا کند ، در این سال های اخیر ماحی بهترین بازی آنانعمتی به حساب می آید ، این فیلم بهرام دهقانی را دارد که با استانداردهای لازم و ریتمی مناسب ماحی را تدوین کرده است ، و همچنین قاب ها و دوربین رو دست مسعود سلامی در بعضی از سکانس ها همراه با میزانسن های کم نقص داوود خیام باعث شده ماحی به عنوان یک فیلم نخست اثری قابل قبول باشد،این نمره ی قبولی به دلیل جسارت داوود خیام در انتخاب سوژه است. اساسا تماشاگر برای قصه شنیدن به سینما می رود و ماحی این قابلیت را دارد که برای تماشاگر قصه تعریف کند اما برای پیشبرد قصه بهتر می بود چند سکانس و چند نمایی که به کلیت فیلم هیچ ربطی ندارد حذف می شد.
.
منابع
https://article.tebyan.net/351494/%D9%85%D8%A7%D8%AD%DB%8C-%DB%8C%DA%A9-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D8%B4%D8%B9%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%B3%D8%AF-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C
http://www.hengamehnahid.com/%D9%85%D8%A7%D8%AD%DB%8C-%DB%B1%DB%B3%DB%B9%DB%B4/
https://www.salamcinama.ir/post/r8f1imz5xr8x1k1/%D9%86%D9%82%D8%AF-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D9%85%D8%A7%D8%AD%DB%8C-%D8%AC%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B5%D9%87-%DA%AF%D9%88%DB%8C%DB%8C