نقد فیلم دریاچه ماهی
گرد آوری از گارگین فتائی
کارگردان
مریم دوستی
تهیه‌کننده
سعید سعدی
نویسنده
ابراهیم اصغری
مهدی محمدی
بازیگران
افشین هاشمی
نادر فلاح
ستاره اسکندری
لاله اسکندری
علی دهکردی
حدیثه تهرانی
مجتبی پیرزاده
صحرا اسدالهی
حسین باشه آهنگر
علی نجاریان
موسیقی
کیان مقدم
فیلمبرداری
مرتضی خان‌محمد
تدوین
آرش معیریان
تاریخ‌های انتشار
۲۲شهریور ۱۳۹۶
کشور
ایران
زبان
فارسی
فروش گیشه
۲۶٬۵۵۹٬۰۰۰تومان
دریاچه ماهی فیلمی به کارگردانی مریم دوستی، نویسندگی مصطفی رستگاری و تهیه‌کنندگی سعید سعدی ساخته سال ۱۳۹۵است.
خلاصه داستان
این فیلم نگاهی به وقایع پس از جنگ ایران و عراق دارد و داستان چند خانواده را روایت می‌کند که در نقطه مشترکی به یکدیگر می‌رسند و در این میان عشق گمشده‌ای پیدا می‌شود.
نقد فیلم
جسارت در محتوا
سینمای جنگ مهم ترین بخش سینمایی یک کشور محسوب می شود پرداختن به سینمای جنگ و نوآوری در قصه پردازی و خلق قهرمان مهم ترین عنصر ساخت یک فیلم جنگی محسوب می شود، اما ایده پردازی در این ژانر باعث جذابیت در کلیت موضوع می شود به طوری که هدف فیلمساز در بهره گیری از سینمای جنگ تنها نشان دادن خاکریز و اسلحه و شهادت و قهرمان سازی نباشد از آن جایی که فیلم های جنگی در سینمای ایران همیشه با یک الگوی مشخص و با پیش فرض های خط کشی شده ساخته شده، زمانی که یک فیلمساز بخواهد دست به نوآوری و خلاقیت در به وجود آوری جذابیت در یک ژانرِ حساس بزند باید ریسک کند، زیرا تماشاگر در این برهه ی زمانی فیلم اجتماعی یا آپارتمانی را بیشتر می پسندد، پرداختن به سینمای جنگ شاید از سوی مخاطب قابل قبول نباشد اما این فیلمسازست که باید با متر و معیار مشخصی قصۀ فیلمش را طوری ترسیم کند که انگار تماشاگر با یک فیلم اجتماعی مواجه است، دغدغه و نگرش اجتماعی فیلمساز با بهره گیری از مناسبات محتوایی و جسارت در ساختار دراماتیک می تواند تاثیر بسزایی در خلق یک فیلم جنگی داشته باشد حالا باید جنگ در این قصه ی اجتماعی نهفته باشد تا تماشاگر بتواند آن را بپذیرد در سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر زنان فیلمساز در اولین تجربه ی سینمایی شان به جنگ پرداخته بودند، و این نشان دهنده ی دغدغه ی فکری ست فیلمساز به عنوان کار اول این ریسک را می پذیرد که به سینمای جنگ بپردازد، دریاچه ماهی اگر چه در بحث ساختار سینمایی با ضعف های چشمگیری مواجه است اما یک نکته ی بسیار مهم در مفهوم و مضمون اثر دیده می شود که آن جسارت در موضوع فیلم است.
مریم دوستی پیش از اینکه اولین فیلم سینمایی اش یعنی دریاچه ماهی را بسازد در عرصه ی کارگردانی فیلم کوتاه، نزدیک به سی اثر ساخته است، دریاچه ماهی نگاهی به وقایع پس از جنگ دارد فیلم در مضمون توانسته به آن هدف نهایی فیلمساز نزدیک شود اما آنچه که در فیلم دریاچه ماهی به عنوان ضعف دیده می شود پرداخت سطحی در ساختار روایی و شخصیت پردازی ها و بی کشش بودن درام است، به طوری که فیلمساز سعی داشته در مسیر اصلی درام حرکت کند و به کرامت و بصیرت رضا روشن بپردازد اما بعضی از خرده روایت هایی که در فیلم وجود دارد در خط روایی فیلم بی تاثیر است و موجب آسیب های ساختاری شده است به طوری که انگار فیلمساز با طرح کلی به سراغ ساخت دریاچه ماهی رفته است، به همین دلیل دوستی به شدت تحت تاثیر خلق شخصیت اولش بوده و نتوانسته به روایت و نوع لحن بپردازد در چنین شرایطی فیلم فاقد عمق لازم در پرداخت می شود، از همین جهت دنیای ذهنی رضاروشن از دقیقه ی پنجاه به بعد خسته کننده می شود چرا که دوستی فیلمش را از جای درستی شروع می کند اما در میانه های فیلم کمی شعاری می شود، از طرفی دیگر فیلمساز در طراحی شخصیت رضاروشن کمی کوتاهی کرده است به طوری که در شروع فیلم ما او را در جنگ می بینیم که دارای کرامت و بصیرت الهی ست و می تواند با یک شهید حرف بزند اما بعد از چند سکانس قصه به دهه ی نود می رسد حالا رضا روشن خواب های آشفته می بیند در خلسه زندگی می کند و خواب همرزم های خودش را می بیند که در دریاچه ماهی در زمان جنگ کشته شده اند اما پیکرشان پیدا نشده، فیلمساز بیست و هشت سال از زندگی رضا را نشان نمی دهد و تماشاگر هم نمی تواند این موقعیت و فضای بوجود آمده را درک کند، یعنی رضا روشن این همه سال چگونه زندگی کرده است؟ بهتر می بود که این کرامت و بصیرت در قالب متقاعد کننده یی به تصویر تبدیل می شد، دریاچه ماهی شاید روی کاغذ بتواند خواننده را جذب کند اما این فیلم در پرده سینما حتی نمی تواند تاثیربرانگیز باشد، زیرا که قصه پتانسیل لازم را در سینما ندارد اگر این فیلم در قالب یک مینی سریال در هفته ی دفاع مقدس پخش می شد می توانست کمبودهای لازم را در قصه پردازی جبران کند و یا فضاپردازی ها را گسترده کند. مختصات روایتی دریاچه ماهی به فیلم پاداش سکوت مازیار میری شباهت دارد سیر و سلوک شخصیت رضا ما را یاد یحیی پاداش سکوت می اندازد، ضعف فیلمسازهایی که فیلم اول می سازند از فیلمنامه می آید چرا که سعی به پرداخت مناسبی در بوجود آوردن کشش دراماتیک نمی کنند به همین دلیل فیلمساز با ذوق فیلمش را شروع می کند اما در میانه های فیلم آنقدر درگیر فرم می شود که محتوا و شخصیت ها از بین می روند. از سوی دیگر فیلمساز اولی در فرم گرایی نبوغ بیشتری به خرج می دهد، دریاچه ماهی میزانسن و پرداخت نسبتا خوبی در اجرا دارد(البته در بعضی از سکانس ها) که این مسئله به دلیل سابقه ی فیلمسازی دوستی در کارگردانی فیلم کوتاه است. دوستی به عنوان یک فیلمساز زن توانسته به جنگ بپردازد در این برهه ی زمانی که مسئله ی جنگ برای فیلمسازان اهمیتی ندارد دوستی با یک جسارت خاصی به مقوله ی جنگ پرداخته اما بهتر می بود در نگارش فیلمنامه کمی تمرکز بیشتری می شد قضیه ی آن باغ گل و کلاهبرداری یا جریان اسما همسر رضاروشن برای فیلم اضافی است، بازی نادر فلاح در نقش رضا روشن اتفاق جذابی است گریم و بازی فلاح باعث شده این شخصیت به آن هدف نهایی نزدیک شود رضا روشن تمام قابلیت های یک قهرمان را دارد اما دوستی سعی کرده از این شخصیت قهرمان نسازد. اما بازی غلو شده ی علی دهکردی با کلیت و ریتم فیلم هیچ سنخیتی ندارد. این فیلم در اکران عمومی می تواند مخاطب های خاص خودش را داشته باشد اگر کُند بودن ریتم فیلم مخاطب را آزرده نکند به هیچ وجه دریاچه ماهی سورئال نیست المان های بصری این فیلم مناسب با محتوایش شکل گرفته است. فیلم ساختن با موضوع جنگ از یک فیلمساز زن آن هم در تجربه ی اولش به نوعی دغدغه به حساب می آید مریم دوستی با دغدغه و جسارت توانسته دریاچه ماهی را بسازد و اساسا زمانی که یک زن به موضوع جنگ می پردازد فضاپردازی ها لطیف و احساسی تر می شود؛ دوستی در ساخت فیلم دومش باید بیشتر به محتوا و تماشاگر توجه کند.
«دریاچه ماهی»؛ تجربه ای نو در سینمای ارزشی وانسانی/ اولین تجربه سینمایی «مریم دوستی» دارای اندیشه است
: جبار آذین همزمان با اکران فیلم سینمایی «دریاچه ماهی» نخستین ساخته سینمایی مریم دوستی اظهار داشت: این اثر سینمایی تجربه ای نو در سینمای ارزشی و انسانی است و در زمانه ای که سینمای کشور سرشار از آثار بی ارزش و سطحی شده می توان حضور این فیلم را یک اتفاق بزرگ و مثبت قلمداد نمود.
این منتقد سینما در گفتگو با خبرنگار سینماپرس افزود: سینمای بیمار وآفت زده کشور به دلیل ناکارآمدی مدیران، باندبازی، زد و بند وفساد، دوری بخشی از سینماگران از ارزش ها و آرمان های ملی ومردمی، تولیدات متوسط و نازل سینمایی و تخریب دستاوردهای سینما از جمله تکه پاره کردن جشنواره فیلم فجر که دیگر نه جشنواره است و نه ارتباطی به فجر دارد، برای سینما وسینماگر ایرانی اعتبار و آبرو باقی نگذاشته است و اگر همت و پشتکار فیلمسازان خوش فکر و متعهد و ساخته های گرچه اندک ولی دیدنی و با محتوای آن ها نبود باید فاتحه سینما خوانده می شد.
وی ادامه داد: با این همه در اوضاع نابسامان سینما و کرسی داری افراد اشتباهی و وجود انواع انحراف و معضل سینمایی وقتی فیلمی ساخته می شود که از نگاه سیاسی جناحی و زد و بندهای ناسالم فاصله داشته وحرفی برای گفتن دارد، تماشاگر سینمای آواره ایران امیدوار می شود که به رغم آلودگی فضای سینما هنوز فیلمسازان سلامت اندیش فیلم های سلامت می سازند شاید بخشی از آثار بامحتوا و انسان مدارسالم از نظر ساختار هنری و سینمایی شاخص و عالی نباشند اما همین اندازه که مخاطب رافریب نمی دهند و سینما و فرهنگ و جامعه را به فساد نمی کشانند محترم و ارزشمند اند.
آذین سپس با بیان اینکه ازهمین رو تولید فیلم های انسانی، اخلاقی و دفاع مقدسی مانند «دریاچه ماهی» که با نگاه وروایت متعهدانه وانسانی ارزشی سازندگانشان همراه اند برای سینمای ما وتماشاگران فیلم های ایرانی مسکن هستند اظهار داشت: با آنکه این نوع فیلم ها سینما را از بیماری نجات نمی دهند ولی از رنج آن می کاهند و راه درست حرکت رادرسینما نشان می دهند.
وی خاطرنشان کرد: مریم دوستی فیلمساز جوان ومستعد کشور در نخستین ساخته سینمایی بامحتوا و ارزش محورخود، اندیشمند، توانا و متعهد ظاهر شده است. «دریاچه ماهی» درکنار مضامین خوب خود و نگاه متفاوت به زندگی و مجاهدات رزمندگان اسلام دردوران دفاع مقدس و پس از آن، سرشار از لحظه ها، رخدادها و داستانک های هدفمند ارزشی، انسانی و اخلاقی است. روایتی تازه و متفاوت از تنهایی ها، دلگرمی ها، دل مشغولی ها و عاشقانه ها و گذران زندگی رزمندگان دوران دفاع مقدس، جانبازان و بازماندگان آن ها، ازمنظرانسانی، تاریخی و اجتماعی، چارچوب وشمایل محتوای ارزشمند «دریاچه ماهی» راشکل بخشیده است.
آذین افزود: دوستی درفیلم خود به لحاظ نگاه وتجربه و آگاهی سینمایی و اجتماعی اش بازگوکننده و بازساز ابعاد مختلف وجودی انسان های فیلمش است. سفر معنوی از درون به برون و به میان آدمیان و پرسه عارفانه درفضای دنیاهای واقعی و متافیزیک از دریچه نگاه شاعرانه، هنرمندانه و زنانه و ارائه تصاویری از عالم معنا و معنویت درکنار نمایش روزهای زندگی قهرمان ودیگر آدم های قصه فیلم، «دریاچه ماهی» را دیدنی کرده است.
این منتقد سینما در همین راستا اظهار داشت: با آنکه سازنده این فیلم، مضامین و موضوع های مهمی را دستمایه فیلم خود ساخته که جای طراحی و پرداخت موضوعی وقوام ساختار سینمایی بیشتر راداشته، بااین همه «دریاچه ماهی» در قامت و بضاعت کنونی هم نمره قبولی گرفته و مخاطب خود را راضی می کند. «دریاچه ماهی» ازسوی مخاطبان سینما دوست اهل معنا و آگاه ازپشت و روی واقعیت و آرمان های دفاع مقدس، اثری مقبول، شریف ومطلوب است.
آذین در خاتمه این گفتگو افزود: مریم دوستی با گزینش موضوع دفاع مقدسی و نمایش علاقه خود به مفاهیم ارزشی و معنوی و روایت شاعرانه وسینمایی داستان تاثیرگذار فیلم «دریاچه ماهی» گام نخست حضور خود در سینمای حرفه ای را با وقار و اعتماد و هدفمند برداشته است. «دریاچه ماهی» فیلمی محترم، ارزشی، انسانی و اخلاق مدار و شروعی امیدوارانه از یک فیلمساز جوان با ذوق در عرصه سینمای حرفه ای ایران واثری متعهدانه درتداوم حیات سینمای مقاومت است.
نشست پرسش و پاسخ فیلم «دریاچه ماهی» به‌کارگردانی مریم دوستی، پس از نمایش در سینمای رسانه‌های گروهی با حضور عوامل سازنده فیلم در سالن سعدی برج میلاد برگزار شد.
به نقل از ستاد خبری جشنواره فیلم فجر، نشست پرسش و پاسخ فیلم «دریاچه ماهی» ساخته مریم دوستی با حضور کارگردان، مجتبی پیرزاده، حدیثه تهرانی، بازیگران فیلم، سعید سعدی، تهیه‌کننده، مصطفی رستگاری، فیلمنامه‌نویس، آرش معیریان، تدوینگر، مهرداد جلوخانی، صداگذار، مرتضی خان‌محمد، مدیر فیلمبرداری، سه شنبه دوازدهم بهمن ۹۵در سالن سعدی برج میلاد برگزار شد.
دوستی در ابتدای این نشست گفت: اهالی رسانه با دانش و آگاهی فیلم را می‌بینند و من از اینکه فیلم را با شما دیدم و بازخوردهای خوبی از شما گرفتم، خوشحال هستم.
وی با بیان اینکه در گذشته فیلم کوتاه ساخته‌ام، افزود: از ایده تا پایان کار سه سال طول کشید و من سعی کردم قدم اول فیلم بلندم را محکم بردارم.
کارگردان «دریاچه ماهی» با ابراز خوشحالی از همکاری با سعید سعدی در مقام تهیه کننده، اضافه کرد: در این جامعه اگر بخواهیم بدون رودربایستی نگاه کنیم، زن بودن زجر است و کار برای فیلمساز زن به دلیل نگاه نامطمئن مسئولان به کارگردان‌های زن بسیار مشکل است. به نظر من در فیلمسازی جنسیت مهم نیست و تفکر است که اهمیت دارد.
وی درباره عدم همخوانی موضوع فیلم «دریاچه ماهی» با نوع روایت و موسیقی که برای فیلم انتخاب کرده است، گفت: من سعی کردم سبک فیلمسازی ام را تثبیت کنم، سبک فیلمسازی و دکوپاژ من اینگونه است که ممکن است فیلم شاعرانه دلخواه همه نباشد.
وی درباره شباهت فیلم به آثار حاتمی‌کیا، گفت: ایشان از پیشکسوتان این ژانر هستند و من سینمای حاتمی‌کیا را دوست دارم. امیدوارم قدم‌های بعدی‌ام را در همین سبک محکم‌تَر بردارم.
سعیدی با اشاره به اینکه این فیلم در ابتدا تهیه کننده دیگری داشت، اضافه کرد: ما خودمان از بازمانده‌های آن نسل هستیم و حضور در فیلم را دین می‌دانستم.
رستگاری با اشاره به اینکه «چهل سالگی» آخرین فیلمی بود که با آن در جشنواره حضور داشت، اضافه کرد: فکر کردم این فیلم نگاه متفاوتی به جنگ دارد و با رویکرد نقد اجتماعی و سیاسی امروز و فاصله سی ساله از عملیات کربلای ۵این کار را انجام دهم.
وی این فیلم را بی شباهت به آثار حاتمی‌کیا عنوان کرد و افزود: من سعی کردم داستان با تصویر جلو برود و تأکیدم بیشتر روی جلوه‌های بصری فیلم بود. اما دیالوگ‌ها که به شعار نزدیک شده است، به سلیقه کارگردان مربوط است.
فیلمنامه نویس «دریاچه ماهی» ادامه داد: از ابتدا با خانم دوستی قرار گذاشتیم فیلم سورئال نباشد و از واقعیت هم ارجاع داشته باشیم.
وی درباره پایان‌بندی فیلم گفت: درام داستان قبل از قاب پایانی تمام می‌شود و صحنه آخر تنها یک قاب است که می‌توان آن را جدا از فیلم دانست.
حدیثه تهرانی درباره ایفای نقش در این فیلم گفت: این نقش منفی و دو پهلو بود و از این که فیلمی در ژانر دفاع مقدس کار کردم خرسندم.
نگاهی به فیلم«دریاچه ماهی»؛ نمایشی امیدوار کننده از یک فیلمساز زن
تجربه ای هنرمندانه در سینمای دفاع مقدس و تلاش یک فیلمساز جوان برای بیان دغدغه هایی ارزشمند
علی دشتبان/ باید دریاچه ماهی را تلاشی ارزشمند از سوی فیلمسازی دانست که نه صرفا از برای ساخت فیلم و ورود به دنیای سینما بلکه با نگاه و بصیرت لازم از لحاظ دستمایه داستانی و پژوهش وارد این حوزه شده ولی برای رسیدن به زبان سینما که الزاما قرار نیست مورد پسند همه هم واقع شود کار زیادی در پیش دارد.
«دریاچه ماهی» اولین ساخته مریم دوستی نوید ورود یک فیلمساز صاحب دیدگاه را در حوزه سینمای ارزشی و دفاع مقدس می دهد، سوژه نابی که علی رغم ضعف های ساختاری و پرداخت در فیلمنامه به خصوص در میانه داستان یعنی پرده دوم نمایشی، توانسته دیدگاهی ارزشمند را در قالب ژانری ملودارم که خلاقانه از سورئالیسم هم بهره برده است وارد حوزه دفاع مقدس و شخصیت های داستانش کند.
داستان سورئال دریاچه ماهی با ارائه تصویری از شخصیتی منحصر به فرد در دو زمان دفاع مقدس و امروز دست به ریسکی زده است که به نوع خود برای روایتش از سوی یک فیلمساز زن فیلم اولی قابل دفاع و همچنین ارزشمند است، همچنین با در نظر گرفتن این نکته که پرداختن به موضوع دفاع مقدس به خودی خود حساسیت هایی محتوایی را ایجاد می کند، اما فیلمساز توانسته است تا حدی از پس کار بر بیاید و مفاهیم ارزشمند آن دوران و دغدغه های آن نسل را به زبان تصویر و نماد های سینمایی بر پرده به نمایش در بیاورد.
رضا روشن رزمنده ای است که گویی دارای کرامتی ناخواسته است، بصیرتی که گویی از عالم والا و از ید ایزدی به او اهدا شده تا بتواند پاسدار حرمت شهدا و پیام رسان آرمان ها و روح پاک آن ها به نسلی باشد که با فاصله ای محسوس گویی از آن آدم ها و تفکرات و ایمانشان فاصله گرفته اند. هرچند هم رزمانش در جبهه جنگ نمی توانند کلام رضا را باور کرده و در آن بحبوحه به کرامتی که به شخص او شده است ایمان آورند، اما زمانه رضا را برای آرمان همان شهدا نگه می دارد تا در برابر ناملایمتی ها و درشتی های زمانه حافظ نسلی باشد که هرچند دور مانده اند اما با دستاری سفید دلشان را به دریای ایمان آن شهدا گره زده اند.
رضا روشن در زمان حال هم همین حال خوش معنوی را حفظ کرده و زندگی اش را به واسطه حیات گل ها و ریشه های در خاکشان از آدم های بی ریشه جدا ساخته است. رضا روشن که در گلخانه ای تنها با رویای زن از دست رفته اش زندگی می کند قلبش برای فرزندان این خاک و شهدای این آب و خاک می تپد و نمی تواند چشم بصیر خود را بر روی هرچه غبار گرفته است ببندد.
داستان زندگی رضا روشن داستان مرد گمنامی است که گویی آرمان خواهی اش از دل شعارهای زمان و زمین بیرون زده و از همین رو کمی اغراق شده و شعاری نشان می دهد، اما حقیقت آن است که او چه در نسل خودش و چه در میان مردمان و نسل امروز تنها مانده است و از همین رو هر کلامش همچون نوری در دل تاریکی چشم ها را می زند و صدایش چون نت موسیقی سکوت حاکم بر فضا را در خود می بلعد و این خاصیت حقیقت است که با روشنی چشم ها را بصیرت بخشد.
اما از منظر ساختار و فن سینما نمی توان دریاچه ماهی را اثری دست اول دانست چراکه آشکارا زوائدی محسوس دارد، چه در فیلمنامه و پرداختن به شخصیت ها که می توان چندین کاراکتر را به راحتی و به نفع تمامیت اثر از آن حذف کرد و چه در پرده بندی و ساختار دراماتیک که جا گذاری های نقاط عطف داستان نتوانسته در مهندسی ساختمان درام درستی را بنا کند و داستان را دچار آشفتگی و تشتت کرده است.
در نهایت باید دریاچه ماهی را تلاشی ارزشمند از سوی فیلمساز دغدغه مندی دانست که نه صرفا از برای ساخت فیلم و ورود به دنیای سینما بلکه با نگاه و بصیرت لازم با دستمایه ای داستانی و پژوهشی وارد این حوزه شده ولی برای رسیدن به زبان سینما که الزاما قرار نیست مورد پسند همه هم واقع شود کار زیادی در پیش دارد.
اگر تلاش فیلمساز را در راستای بیان ارزشی ناگفته به دنیای پر جذبه سینما نیمی از راه و رسالت فیلمساز بدانیم، فیلمساز به درستی و با گام هایی محکم این راه را طی کرده است و باید به او اجازه داد تا با کسب تجربه بیشتر زبان خود را در این دنیای پیچیده قدرتمند تر سازد.
توهین آشکار منتقدین سرشناس در برنامه هفت به کارگردان فیلم دریاچه ماهی
«دریاچه» ماهی؛ فیلمی حوصله سر بر و پرافاده بد!
«هفت» با حضور مسعود فراستی و سعید قطبی زاده به نقد و بررسی فیلم های حاضر در سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر پرداخت. سعید قطبی زاده در نقد فیلم سینمایی «دریاچه ماهی» گفت: فیلم حوصله سربر، پرافاده و پرادا بود. نهایتا فیلم بدی بود. نه تنها درباره این فیلم، بلکه به طور کلی می پرسم چرا برخی فیلم می سازند؟ این همه شغل خوب است چرا سراغ آن نمی روند. ساده ترین بدیهیات سینما را بلد نیستند بعد فیلم می سازند. باشد، بودجه و رانت هست و فیلم را می سازند، چرا نمایش داده می شوند؟ اگر نمایش داده می شود چرا باید نقد شود؟ هیچ جشنواره ای در دنیا این میزان نمایش ندارد. آن هم فیلم هایی با ساختارهای ابتدایی، بازیهای ناشیانه و کارگردانی ضعیف! اگر فیلمی وارد بخش مسابقه نشده، نمایشش چه معنایی دارد؟ آن هم ما باید مجبور به دیدن آن شویم!
فراستی نیز خاطرنشان کرد: فیلم خیلی بد و در جاهایی بسیار توهین آمیز است. پر از غلط های فاحش در تکنیک و وهن در محتوا! بعد مسئول سینمای مملکت (آقای ایوبی) می گوید امسال امید در سینما محقق شده است! این شوخی است. تا اینجای کار 10 فیلم دیدیم و همه همین وضع!
در ادامه قطبی زاده بیان داشت: هر فیلمی حدودا 1 میلیارد هزینه آن است و هر کارگردان چندین فیلم در رزومه خود دارد. واقعا انقدر سازمان ها بی توجه به بودجه خود هستند که دست به تولید چنین فیلم هایی می زنند؟! امروز سینما انقدر بی حساب و کتاب است که هرکسی از خیابان می آید می خواهد فیلم بسازد، و می سازد و اشتباهات ابتدایی دارد بعد به خودمان می آییم همین آدم فیلم های دوم و سوم و .. را تا 10 فیلم می سازد و در همگی همین اشتباهات را تکرار می کند و هیچ پیشرفتی ندارد.
انتقاد کارگردان «دریاچه ماهی» از «هفت»/ نقد با تخریب فاصله دارد
مریم دوستی کارگردان فیلم سینمایی «دریاچه ماهی» در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه منتقدان حاضر در برنامه «هفت» انتقادهای محترمانه و مودبانه ای نسبت به فیلم ها ندارند، گفت: ادبیات منتقدان باید به قدری فرهیخته و محترمانه باشد که فیلمسازان و نویسندگان احساس کنند منتقدان یک پله از آنها بالاتر هستند که آثار آنها را نقد می کنند.
وی ادامه داد: من در مصاحبه های قبلی خود هم تاکید کرده بودم که هیچ ادعایی درباره اینکه یک شاهکار سینمایی ساخته ام، ندارم و یا نگفته ام که به دنبال ایجاد یک اتفاق بزرگ در سینمای ایران بودم. ممکن است که فیلم من مانند همه فیلم های سینمایی که تا امروز در جشنواره فیلم فجر نمایش داده شده است متوسط به پایین باشد اما حداقل نسبت به فیلم هایی که تا امروز در جشنواره دیده ام از کپی کاری دور بوده و میزانسن های آن برای خودم بوده است. این فیلم داستان بسیار صادقانه دارد و بدون شوآف جلو رفته است.
این کارگردان فیلم اول بیان کرد: چرا دوستانی که در برنامه هفت صحبت می کنند در مورد فیلمی که در سینماهای مردمی جشنواره هنوز اکران دارد و نمایش آن در شهرستان‌ها شروع نشده است با لحن بسیار بدی صحبت می کنند. فکر می کنم احترام میان منتقدان و سینماگران باید دو طرفه باشد. زمانی که می بینم دو تن از منتقدان سرشناس سینمای ایران این گونه نامحترم هستند به من بر می خورد و از خودم می پرسم که در کجای تعریف نقد حرفه‌ای آمده است که باید به فیلمساز توهین کرد.
دوستی در پایان با اشاره به اینکه اگر منتقدی فیلم مرا دوست ندارد مشکلی نیست اما نباید در مورد شخصیت کارگردانی من اینگونه اظهارنظر کند، گفت: فکر می کنم باید برای برنامه «هفت» و نوع انتقادهایی که می‌کند، فکری شود تا ادبیات فاخرتر و حرفه‌ای تری انتخاب کنند.
جلسه نقد و بررسی «دریاچه ماهی» در فرهنگسرای ارسباران برگزار شد
به گزارش سوره سینما به نقل از ستاد خبری فیلم «دریاچه ماهی»؛ جلسه نقد و بررسی «دریاچه ماهی» عصر روز یکشنبه دوم مهرماه در چهارصد و چهل و هشتمین نشست باشگاه فیلم تهران با حضور مریم دوستی کارگردان، ستاره و لاله اسکندری و حدیثه تهرانی بازیگران، کیان مقدم آهنگساز فیلم و کوروش جاهد منتقد و کارشناس سینما در فرهنگسرای ارسباران برگزار شد.
در ابتدای جلسه کوروش جاهد منتقد سینما درباره «دریاچه ماهی» گفت: فیلم ساختار تصویری متفاوتی نسبت به سینمای دفاع مقدس دارد و با نوآوری به ویژه در نیمه دوم همراه است. در صحنه هایی از فیلم مرز واقعیت و خیال از بین می رود. فیلم به تبعات بعد از جنگ می پردازد که آدم ها در روزگار فعلی درگیر منفعت گرایی شدند و سر همان آدم های جنگ را کلاه می گذارند و حتی به سفرهای خارجی می روند و رفت و برگشت آدم ها در فیلم نشان از زمان های مختلف دارد که کیفیت رابطه آدم ها با هم در زمان های مختلف را بیان می کند. خوشحال کننده است که کسانی چون خانم دوستی به ساخت فیلم های متفاوت دفاع مقدسی می پردازند. در ابتدای فیلم منازعه ارتش و سپاه و بسیج نیز بیان از جنگ کلاسیک در ابتدای جنگ دارد. اکثریت قطعا به معنای بهتر و مفید بودن یک اثر نیست و کمیت بر کیفیت برتری ندارد. فیلم ها را باید آن گونه که هست پذیرفت و با توجه به نشانه ها معانی آن ها را دریافت و با آن ها ارتباط دوستانه مانند آدم ها برقرار کرد. یکی از قشنگی های «دریاچه ماهی» شروع فیلم با بازی کودکان است در حالی که در سایر فیلم های دفاع مقدس جنگ و خونریزی است. در این فیلم از دوران بچگی استفاده و از ابزار جنگ روایت می شود و آشنایی افراد را با هم نشان می دهد. از امکانات تصویری خوبی به ویژه در نیمه دوم و بخش پایانی فیلم استفاده شده است. کسی که این فیلم را می بیند با توجه به ساخت و کیفیت آن اصلا کارگردان آن را کارگردان اولی نمی داند. «دریاچه ماهی» فیلم ارزشمندی است و مخاطب از دیدن آن لذت می برد.
مریم دوستی کارگردان فیلم اظهار کرد: در سینماها شاهد سالن های خالی هستیم و این در حالی است که سانس های محدود و نامناسب به فیلم اختصاص داده شده است. مردم نسبت به سر در سینما که پوستر فیلم و عبارت دفاع مقدس هک می شود گارد می گیرند اما اگر هر ژانر دیگری باشد راحت تر به دیدن آن فیلم می روند. به نظر من یک شناخت اشتباهی از دفاع مقدس به واسطه ادوات جنگی، توپ، تانک و وصل کردن همه چیز به هم باعث دلزده شدن مردم از این ژانر شده است. در سینمای دفاع مقدس باید حرف تازه و نویی برای گفتن باشد وگرنه به نظر من ساخت چنین فیلم هایی پا گذاشتن روی میدان مین است چون فیلمسازی در ایران و فیلمساز زن بودن و موافقت مدیران و مسئولین با فیلمساز جوانی که می خواهد فیلم دفاع مقدس بسازد سختی های بسیاری دارد. باید مراقبت های بسیار ویژه ای انجام شود تا چنین فیلمی ساخته شود.
وی در ادامه افزود: من فکر می کنم ما به اندازه کافی درباره توپ، تانک و جنگ در وسط میدان صحبت کرده ایم و وقت آن است که بعد از سی و چند سال راجع به بازماندگان جنگ، فرزندان شاهد، جانبازان، رزمندگان و همه آدم های معمولی جامعه که عاشق بودند و فرقشان با سایرین عشق به وطنشان بود و جان در طبق اخلاص گذاشتند صحبت کنیم. یادآوری می کنم که هنوز هم کسانی هستند که در انتظار استخوان پدر مادر و برادر خود هستند و ما نباید فراموش کنیم چون مدیون کسانی هستیم که از مرز و بوم ایران پاسداری کردند.
دوستی تاکید کرد: فیلم به علت عدم حمایت از سوی مدیران، با نافرجامی گیشه روبرو شد ولی من خوب میدانم که این نادیده گرفتن هدفدار و به عمد است و برای من در تقابل میان حقیقت گویی و گیشه، بی ارزشترین هدف گیشه می شود، وقتی حرف تازه ای برای گفتن داشته باشی میخواهند حذفت کنند اما من حذف شدنی نیستم.
ستاره اسکندری نیز در ادامه درباره حافظه تاریخی مردم ایران بیان کرد: متاسفانه حافظه تاریخی ملت ایران بسیار ضعیف است و گاه آدم های مسئولی پیدا می شوند که دوباره تاریخ را یادآوری کنند. جنگ خواه ناخواه با همه آسیب ها و تبعات آن بخشی از تاریخ این سرزمین است، در زمان جنگ فیلم هایی ساخته می شد که به شدت با آدم های غیر واقعی فرشته گونه در مقام ایرانی ها و یک سری شیاطین در مقام عراقی ها به تصویر کشیده می شد برای همین شاید کمی غیر قابل باور بود و بسیاری از مردم ما ارتباط برقرار نمی کردند تا این که با گذشت زمان نگاه ها به دوره جنگ واقعی تر شد و کارگردانانی مثل رسول ملاقلی پور، ابراهیم حاتمی کیا، احمدرضا درویش و احمد مرادپور به تولید فیلم هایی دست زدند که جنگ را تحلیل کردند و ما شخصیت هایی را در فیلم ها دیدیم که ملموس تر بودند.
وی در ادامه افزود: ۸سال بسیار طولانی است و شاید حداقل صد سال طول بکشد که تبعات این جنگ از دل مردم ایران بیرون برود بنابراین دیدن همه این فیلم ها علاوه بر یادآوری احساس مسئولیت به همه ما، فارغ از هر اندیشه یا نگاه سیاسی که وابسته به مذهب هم نباشد یک بعد ملی میهنی دارد که از شاهنامه فردوسی شروع شد و تا به ابد ادامه دارد و همه باید همدیگر را تشویق به دیدن فیلم های این چنینی کنند. گاهی ما با فراموش کردن، بسیاری از چیزها را از دست می دهیم اما دوباره باید به یاد بیاوریم که چه روزگاری بر خاک این مملکت گذشته است.
لاله اسکندری نیز درباره کار در فیلم کارگردان اولی گفت: از خانم دوستی تشکر می کنم که این فرصت را به ما دو خواهر دادند تا بتوانیم در کنار هم نقش آفرینی کنیم هر چند که سهم ما از همدیگر یک عبور بود که از کنار هم گذشتیم. یک تیم جوان در طول این مدت در کنار هم فعالیت و تلاش کردند به ویژه خانم دوستی که با سختی و تلاش بسیار کار را به پایان رساندند. امیدوارم همان تعداد اندک که فیلم را می بینند از آن راضی باشند.
کارگردان «دریاچه ماهی» درباره سختی تولید این فیلم اظهار کرد: سختی زیادی روی دوش من بود که با وجود مسائل متعدد در تولید آن و انتخاب لوکیشن های مورد نیاز پافشاری کردم تا آن چه باید باشد محقق شود. از سویی چون یک سری از واقعیت های روز جامعه را بیان کرده ام با هجمه مدیران روبه رو شدم و فیلم به انحاء مختلف مورد حمله قرار گرفت تا دیده نشود.
حدیثه تهرانی نیز درباره حضور در فیلمی با ژانر دفاع مقدس خاطرنشان کرد: یکی از دغدغه های من کار کردن در این ژانر بود، فکر می کنم هر کسی همین ادای دین را برای خود دارد و بسیار خوشحالم که این کار را با یک خانم انجام دادم. کار کردن با یک خانم بسیار بهتر است به ویژه برای یک خانم، چون قابل درک تر و راحت تر است و بهتر می توان به نتیجه رسید. فیلم را از این جهت دوست دارم که از زاویه نگاه یک خانم ساخته شده است. ما جنگ را همواره از نگاه آقایان دیده ایم که شاید به جهت شکل خشن حقایق، تلخی ها و اثر ناراحت کننده ای همیشه در فیلم وجود دارد در حالی که خانم ها تلخی و ناراحتی را در لوای عواطف، محبت، مهر و دوستی که دارند نشان می دهند. خانم دوستی در این زمینه موفق عمل کرده و توانسته فیلمی شاعرانه و لطیف به مخاطب نشان دهد. امیدوارم روز به روز کارهای بهتر، قویتر و باارزش تر از خانم دوستی ببینیم. این کار حمایت نشد و امیدوارم کارهای بعدی حمایت شود تا خستگی از تن در آید چون خستگی به تن عوامل و علی الخصوص خانم دوستی مانده است.
کیان مقدم که آهنگسازی و موسیقی «دریاچه ماهی» را برعهده داشت درباره کار در این فیلم بیان کرد: بخش کوچکی از این فیلم بر عهده من بود. امیدوارم توانسته باشم ارتباطی که بین تصویر و مخاطب نیاز است ایجاد کرده باشم. این گونه که از نظر مخاطبان شنیده ام در دو بخشی که وظیفه من بوده این اتفاق افتاده است، ۷۰درصد این فیلم از طریق موسیقی ارتباط برقرار می کرد و ۱۵دقیقه آخر فقط موسیقی است و کلام ندارد. یک دقیقه آخر فیلم که در آن صحنه، اوج موسیقی کار بود کارگردان مجبور به حذف شد. فیلم اول است و بهتر از این ها برای خانم دوستی اتفاق می افتد و چه بد که در جامعه ما مردم را دعوت کنیم و التماس کنیم که برای دیدن فیلم های دفاع مقدس به سینما بیایند. اگر ما ایرانی و ملی هستیم این اثر متعلق به مردم ماست. امیدوارم که سالن ها پر شود و مردم استقبال کنند.
دوستی درباره تبعات جنگ و پیام فیلم نیز اظهار کرد: پیام منِ فیلمساز، صلح است، تبعات جنگ تنهایی بچه های جنگ است که همچنان نیز تنها زندگی می کنند. از شروع فیلم نیز این مسئله بیان می شود که فرد جوانیِ خود را می گذارد و سی سال تنها زندگی می کند. در نهایت سرگذشت این فرد به تنهایی در وسط دریاچه ماهی شلمچه ختم می شود و اگر در سرزمین دیگری زندگی می کرد قطعا سرنوشت دیگری داشت. تا از جنگ و اتفاقات ناگوار آن نگوییم هیچ وقت قدر آرامش و صلح را نخواهیم دانست.
وی در پایان گفت: افراد زیادی به جهت واژه دفاع مقدس که روی فیلم است به تماشای آن نمی نشینند و شایسته است که به جای واژه دفاع مقدس، واژه ملی- میهنی جایگزین شود چون همه ما یک شوری در وجودمان است که هر جا احساس کنیم که حضورمان کمک می کند، هستیم. من به عشق مخاطبان فیلم را ساخته ام که دیده شود و دیده شدن آن برای من مهم است. معتقدم هر کس ایران را دوست دارد با دیدن «دریاچه ماهی» حالش خوب می شود.
جنگ تخیلی در فیلم تخیلی
محمد مهدی شیخ صراف
نام دریاچه ماهی یادآور کربلای 5 است. که آن هم بیشتر به محلی به نام کانال ماهی در خاک عراق بازمیگردد. اما در کل فیلم فقط همین نام فیلم است که ما را یاد آن عملیات می اندازد. وقتی در ابتدای فیلم صحبت از لو رفتن عملیات با حضور شهدای غواص در این محور می شود به ما می فهماند که با یک عملیات تخیلی در نقطه ای تخیلی مواجه هستیم چون کربلای 5 نه لو رفته بود نه یگان غواص عمل کننده در آن حاضر بود. این تخیل در ترسیم کاراکتر اصلی فیلم هم ادامه می باید و وقتی به اوج می رسد که به ماجرای تفحص هم می رسیم. کسی که به فکر شهدا نیست اما کاش مسئولین کمیته جستجوی مفقودین این فیلم را ببینند تا ازین پس جلوی چنین تصویرسازی های تخیلی از خود و همکارانشان در عملیات های تفحص را بگیرند.
از عملیات و شهدای مفقودالاثر که فاصله بگیریم می رسیم به یک فیلم سوررئال که رضا روشن قهرمان آن مدام در مسیر مردی مومن و صاحب کرامت و یک روانپریش موجی دور افتاده از جامعه در رفت و آمد است. هرچند بازی نادر فلاح بی نقص و تاثیر گذار است اما متاسفانه دست آخر درپایان فیلم فرضیه دوم به پیروزی می رسد. آن هم وقتی رضا روشن که روزی در بنیاد تعاون پیکر شهدا را سروسامان می داده حالا در میان نماهای متعدد هلی شات در دریاچه ماهی تخیلی وسط آب می رود و دنبال مین والمر نو صحیح و سالمی(!) می گردد که او را به رفقای شهیدش برساند که قبلا خودشان را در یک عملیات لو رفته قربانی کرده اند و معلوم نیست چرا به او گفته اند تمام این سالها ساکت باشد و باز معلوم نیست چرا حالا او را به آنجا فراخوانده اند تا این مرگ احمقانه را برایش رقم بزنند که نه تنها شهادت که حتی شهادت گونه هم نیست؟!
کار وقتی بدتر می شود که قبل از این فرجام تخیلی قهرمان فهمیده ایم اسماء زن باردار رضا او که برایش جای شهدا در نقشه های پرینت شده ابوالخصیب و شلمچه را علامت گذاری می کند تا برای گروه تفحص بفرستد باز هم تخیلی بیش نبوده است! هرچند این غافلگیری مخاطب در نوع خود جالب و خوش ساخت از آب درآمده اما صرفا تکمیل کننده پازل تخیلات خانم فیلم ساز فیلم اولی است از فرایند های یک جنگ تخیلی که راه به جایی ندارد. کار وقتی سخت می شود که نمی دانیم این وسط همسر هنرمند شهید مفقودالاثر و پسر وکیل و دختر در آستانه طلاق را که به ناگاه متحول می شوند را باید کجای دلمان بگذاریم!
وقتی جهانِ فیلم مسئله فیلمساز نیست!
حامد یامین‌پور
وقتى فيلمنامه و شخصيت و موقعيت‌هايى كه در آن روايت مى‌شوند توسط خود فيلمساز فهم نشوند و فیلمنامه نیز توضیح درستی از موقعیت و پیشینه‌ی شخصیت‌ها بدست ندهد، بنابراین بازيگران هم بايد در يك سرگردانى ناگزير ملغمه‌اى از نقش‌هاى پيشين خود را اجرا كنند. اتفاقى كه در فيلم "درياچه ماهى"هم افتاده است و اين فيلم را به مسيرى اشتباه برده است.
فيلم مى‌خواهد زندگى رزمنده‌اى را به تصوير بكشد كه كرامت دارد و با عالمى بالاتر از اين دنياى ظاهرى مرتبط است و می‌تواند غیب را ببیند. مسئله اى كه البته دردسرهايى را هم برايش به وجود آورده و رفتارهاى خارج از قاعده‌ى حاصل از اين مسئله او را تا پاى بازداشت موقت در جبهه هم مى‌برد.
تصوير كردن احوال معنوى انسان‌ها مستلزم شناخت دقيق زندگى و رفتارهاى آن‌هاست. رفتارهايى كه البته شايد آن قدر كه فيلمساز در "درياچه ماهى"تخيل كرده بروز ظاهرى نداشته باشند. اگر چه ما در اين فيلم خيلى هم عمل معنوى ويژه‌اى از حاج رضا(نادر فلاح) نمى‌بينيم و مشخص نمى‌شود اين توجه ويژه به چه دليل به او شده و اين احوال حاصل كدام طريقت‌اند. فیلم و فیلمساز از واقعیت عوالم معنوی و صاحبان واقعی کرامت به قدری دورند که در اثر حاج رضا از سنین کودکی صاحب کرامت است. بی هیچ دلیل و منطقی.
از همين رو كارگردان با دادن آدرس غلط به مخاطب بيش از آن كه يك فرد معنوى و اهل سلوك را نشان دهد يك فرد بيمار به لحاظ روانى به تصوير مى‌كشد كه جز چند اكت نمايشى و زدن حرف‌هاى شاعرانه و شبه‌عرفانى و ديدن خواب چيز ديگرى ندارد.
همين تصويرها هم كافى است تا مخاطب نتواند با فيلم ارتباط مداومى داشت باشد و به جهان متفاوتى كه فيلمساز قصد نشان دادن آن را دارد وارد شود و اين يعنى همه چيز از نيت ساخت اين فيلم تا اين مجموعه‌ى تصويرى به اكران درآمده هدر شده به حساب می‌ایند. فیلمی که بعد از "چراغ‌های ناتمام"مصطفی سلطانی باید آن را دومین فیلم دفاع‌مقدسی شکست‌خورده جشنواره سی‌و‌پنجم دانست. آثاری شخصیت‌محور که هر دو از منطق بی‌بهره‌اند و بگرفته از تخیل الکن سازندگان آنها.
.
منابع
https://www.salamcinama.ir/post/el57/%D9%86%D9%82%D8%AF-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%86%D9%87-%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%AC%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%AD%D8%AA%D9%88%D8%A7
http://cinemapress.ir/news/88765/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%86%D9%87-%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%A8%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D9%88-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%B4%DB%8C-%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86-%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%A8%D9%87
http://kimiastone.com/press/%D9%86%D9%82%D8%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%86%D9%87-%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C/
http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13951113000632
https://www.mehrnews.com/news/3895904/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%86%D9%87-%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%87%D9%81%D8%AA-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%A8-%D9%81%D8%A7%D8%B5%D9%84%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF