ژاماگیرک djamagirk یا کتاب دعای کلیسای حواری ارمنی
گارگین فتائی
در این کلیسا برای خواندن دعا از کتابی به نام ژماگیریک به ارمنی ժամագիրք و به انگلیسیdjamagirk گویند . این کلمه خود مرکب است از دو واژه و یک میانودند ژام djam
که در اینجا به معنای کلیسا است البته ژام در زبان ارمنی امروزه به زمان اطلاق می شود ولی در گذشتهخ با معنی کلیسا هم به کار برده میشد و میانوند «آ » و جزء دوم یعنی گیرک به معنی کتاب است و این کلمه روی هم به معنی کتاب کلیسا است .
اینها کتابهای کوچک جیبی هستند که در کلیسا روی میزها گذاشته شده وقتی کشیش شروع به موعظه و خواندن دعای مروط به زمان معینی می کند مراجعه کنندگان هم از طریق این کتاب جیبی با کشیش همراه می شوند
در این کتاب ها معمولاً در صفحه چپ سرود و دعا به زبان گرابار یا ارمنی قدیم است و روی راست آن معادل آشخارهابار یا ارمنی جدید آمده است .
این کتاب توسط پدران اولیه کلیسا تنظیم و بوسیله جاثلیق نرسس شنورهالیST Nerses Shnorhali که از علما و روحانیون برجسته قرون میانی بود غنی گشته است .
اجزاء کتاب
این کتاب از سه قسمت تشکیل شده است
بخش اول
Արևագալի Ժամերգություն
Arevagali djamyergutiun
سرودهای کلیسایی مربوط به سپیده دم و طلوع خورشید
بخش دوم
Խաղաղական Ժամերգություն
Khaghaghutian djamyergutiun
سرودهای مربوط به ساعات میانی روز
بخش سوم
Հանգստյան Ժամերգություն
Hangstian djamyergutiun
که شامل سرودهای مربوط به زمان خواب و شب هنگام می باشد
هرکدام از این سه بخش، خود دارای اجرائی کلی هستند به این شرح
Տերունական աղօթք
Derunakan Aghotk
دعای الهی که همان معروف ترین دعا در میان مسیحیان ارمنی است که همواره از سوی همه افراد در طول روز خوانده می شود
Երգ Yerg
به معنی آواز و منظور از آنها سرودهای دسته جمعی کلیسایی است
Յորդորակ hordorak
به معنی ستایش و تمجید که منظور از آن ستایش از خداوند و قدیسین است
Քարոզ karoz
به معنی موعظه است و منظور از آن مواعظی است که در کلیسا توسط کشیش گفته می شود .
Աղօթք aghotk
به معنی دعا است و این بخش دعاهای گوناگونی را شامل می شود
Սաղմոս Saghmos
به معنی مزامیر است و در متن کتاب ژاماگیرک چندین مزمور کتاب مقدس آمده که باید به صورت آوازی و دسته جمعی قرائت گردند
Մաղթանք maghtank
به معنای دعا همراه به تمنا و خواهش است
Տեր ողօրմիր Der voghormir
خدایا بر ما ترحم فرما
Հրաժարում hrajarum
به معنی نهی و انصراف و منظور از آن سرودهایی است که در طی آن از شیطان و امور شیطانی برائت خواسته شده و از خداوند تقاضا می گردد که دعاخوانها را از شر شیطان و اعمال شیطانی به دور و مصون نگه دارد .
Զղճում zghjum
به معنی سرود توبه و پشیمانی است که هشت قسمت داشته و در آن کشیش مواردی را گفته و حضار پس از اتمام هر جمله می گویند մեղա եմ քեզ տեր به انگلیسی Megha em kez Der یعنی خدایا من گناهکارم و از این طریق طلب عفو و بخشش می گردد.
این سرود بر سر بیماری که نزدیک به مرگ است و همچنین در شب عید پاک هم خوانده می شود .
Արձակում Ardzakum
به معنی مرخصی و در این دعا ضمن ابراز خوش حالی از احساس خواندن دعا و احساس نزدیکی به خداوند از او درخواست می گردد که حضار را از حضور مرخص نماید .
Փառաբանություն և խնդրանք
Parabanutiun yev khntrank
شکرگزاری و درخواست ها
ایام هفته
در این کتاب برای ر.وزهای هفته البته به جز شنبه و یک شنبه که دعاهای مفصل تری دارند هم دعاها و سرودهایی خوانده می شود که هر روز در تجلیل از یکی از اصول و یا قدیسین مسیحی است
Երկու շաբթի
Ստեղծի հրեշտակներին
Yrku shabti steghtsi hreshtaknerin
دوشنبه در تجلیل از فرشتگان
Երեգ շաբթի
Ստեշծի Հովհաննես Մկրտու
Yrek shabti steghtsi Hovhannes mkrtu
سه شنبه در تمجید از یحیای تعمید دهنده
Չորեգ շաբթի
Ստեղծի Աստւածամոր
Choreg shabti steghtsi Asdvatsamor
چهارشنبه در تجلیل از مریم مقدس
Հինգ շաբթի
Առաքելներին Ստեղծի
Hing shabti steghtsi arakialnerin
پنج شنبه در تجلیل از حواریون و شاگردان عیسی مسیح
Ուրբաթ
Խաչին Ստեղծի
Urbat steghtsi khachin
جمعه در تجلیل از صلیب مسیح
دعاهای ویژه
در این کتاب دعاهی خاص و ویژه ای نیز وجود دارد به شرح زیر
Մանասէ Թագաւորի Աղօթքը
Manase tagavori aghotk
دعای منسی
منسی از پادشاهان تواریخ ایام در عهد عتیق است که دعای وی بسیار معروف است . و مبتنی بر کتاب دوم توارخی باب سی وسوم و آیات 12و 13 لاست که منسی به خاطر اعمال ناشایستی که انجام داده بود از خداوند طلب عفو و تضرع نمود .علاوه بر این دعای منسی نام کتابی از کتب آپوکریفای عهد عتیق نیز می باشد
Աղոթք իւրաքանջիւր հաւատացիալներին
Ahgotk urakanchiur havadatsialnerin
دعای هر ایمان دار
این دعا توسط جاثلیق نرسس شنورهالی اضافه شده و در واقع دعایی طولانی و بیست و چهار قسمتی در مورد مسائل گوناگون و درخواستها و طلب عفو و اعتراف به مبانی دین ودرخواست دوری از گناه است
ուղղափառ հաւատքի դաւանություն
ughapar havatki davanutiun
سرود ایمان ارتودکسی
که در واقع اعتراف نامه کلیسای ارتودکس و اعتراف به اعتقاد به مبانی کلیسای ارتودکس است که اعضاء باید آن را قرائت کنند
Տիրամայրը Սուրբ Աստւածածին
Նարեգացի
Diramayre surb Asdvatsatsin Naregatsi
دعای مریم مقدس مربوط به گیرگور نارگاتسی از بزرگ ترین علمای دینی ارامنه در قرن دهم و معروف ترین کتاب وی هم մատեան ողբերկություն به انگلیسی Matian Voghberkutiun یا همان فغان نامه گریگوار است
Հանգստության Աւետարաննէր
Hangstutian Avedaranner
قسمتهایی از اناجیل اربعه که در شب هنگام خوانده می شود