روز پژوهش
گارگین فتائی
امروز شنبه 25 آذرماه در تقویم ، روز پژوهش نام گذاری شده است .
پژوهش و تحقیق یکی از امور مورد علاقهء من هست البته ارای انواع و اقسام گوناگونی است .
تحقیقات در جوامع مختلف و در سطوح مختلف تحصیلی از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است ..
در ایران در دوران تحصیل در مقاطع ابتدایی و متوسطه اهمیتی به امر پژوهش و تحقیق داده نمی شود و این به نظر من یکی از ضعف های اساسی آموزش و پرورش است . در این مقاطع به جای تشویق دانش آموز به تحقیق و حصول نتیجه کار به دست خود دانش آموز ، در واقع به او یاد داده می شود که تنها حفظ کننده کتابها برای گرفتن نمره باشد .
در سطوح عالی در مقطع کارشناسی هم اهمیت بسیار کمی به امر تحقیقات داده می شود و تنها در سال آخر درسی به نام کار تحقیقی ارائه می شود که در این امر هم سخت گیری صورت نمی گیرد .
در مقاطع کارشناسی ارشد و بالاتر کمی به این مساله بیشتر توجه می شود .
در ممالک پیشرفته همیشه به امر تحقیقات و پژوهش بودجه های کلانی اختصاص داده می شود زیرا پیشرفت تکنولوژی در این ممالک مرهون تلاشهای محققین و پژوهش گران بوده که آن هم بدون حمایت و کمک های مادی و معنوی از سوی نهادهای ذیربط امکان پذیر نمی باشد .
ما همواره به گونهء دردناکی شاهد این هستیم که بسیاری از محققین طراز اول ممالک پیشرفته از اتباع جهان سوم هستند و این نتیجه همان پدیده شوم فرار مغزهاست که هر سال ضررهای هنگفتی به ممالک جهان سوم و در حال توسعه وارد می سازد .
البته در چند سال اخیر ایران یکی از بیست ممالک برتر در تعداد مقاله های پژوهشی بوده اما در تبدیل این مقاله ها از تئوری به عمل هنوز راه درازی در پیش است .
ما باید به کودکان خود از همان دوران ابتدایی یاد بدهیم که ذهن فعال و خلاقی داشته باشند و خودشان فکرشان را به کار بیاندازند نه اینکه تنها کتابی به او بدهیم از او بخواهیم که محتوای آن را حفظ کند و دیگر از بار مسئولیت شانه خالی کنیم .
در امر پژوهش و تحقیات باید اصولی را رعایت کرد تا آن تحقیق ارزش و اعتبار بالایی پیدا کند که این اصول در ایران و ممالک در حال توسعه به اندازه ممالک پیشرفته رعایت نمی شود که به چند تا از آنها اشاره می شود
1: وقتی ما در امری می خواهیم تحقیق کنیم باید بی طرفی را تا حد امکان رعایت کنیم و این امر در مورد علوم انسانی حساس تر و مهم تر است زیرا معمولاً در این گونه علوم است که انگیزه های قومی و دینی و شخصی و فرهنگی در امر تحقیقات دخالت داده می شوند .
به عنوان نمونه وقتی ما می خواهیم در مورد موضوعی تحقیق کنیم ابتدا باید آن موضوع را تعریف کنیم سپس دیدگاههای گوناگون اعم از موافق یا مخالف نسبت به آن را ارائه دهیم و در آخر دیدگاه خود را بنویسیم اما در ممالک جهان سوم در موارد بسیاری دیده شده که هنوز از چیزی تعریف نشده به خاطر تعصبات خاصی قومی یا دینی یا فرهنگی شروع به کوبیدن آن می کنند و این باعث افت سطح مقاله های تحقیاتی می گردد زیرا یک خواننده ابتدا می خواهد بداند تعریف یک موضوع و جوانب گوناگون آن چیست و بعد در مورد آن قضاوت کند .
2: یکی از مهم ترین و در عین حال سخت ترین امری که یک تحقیق را با ارزش جلوه می دهد ذکر منابع معتبر در خصوص مطالبی است که در تحقیق ارائه می شود .
این امر بویژه در مقالات اینترنتی بسیار کم رعایت می شود و مشکل دیگر این است که منابع مورد اشاره باید از منابع معتبر و مرجع و دسته اول باشد اما بارها دیده شده که بویژه در اینترنت به منبع یا سایتی اشاره می شود که آن سایت یا منبع , خود حامل آن مطلب از منبع دیگری بوده است .
3: در امر تحقیق باید موضوع مورد نظر از موضوعات غیر تکراری و یا کمتر تکراری باشد اما بارها مشاهده می شود که شخصی موضوعی را که برای تحقیق انتخاب می کند قبلاً هزاران نفر در باره آن تحقیق کرده اند و البته خودش هم چیز تازه ای بر آن نمی افزاید و در واقع کارش تنها تکرار مکررات است .
4: نهادهای ذیربط از قبیل سازمانهای علمی و فرهنگی و وزارت خانه های مربوطه همواره باید مشوق و سرمایه گذار در امر تحقیقات باشند تا تحقیقات بتواند روند منطقی خود را پیموده و از فرار مغزها جلوگیری به عمل آید .
5: در امر تحقیقات یک شخص باید خود را در امنیت کامل احساس کند اعم از امنیت روحی و یا مالی و فرهنگی و اجتماعی و نظایر آن تا با راحتی بتواند به امر تحقیقات بپردازد و از این هراس نداشته باشد که مبادا اگر فلان کلمه یا جمله را به کار ببرد مورد حمله فیزیکی و یا روحی عده ای قرار خواهد گرفت و البته همواره باید حرفها و سخنانش مستدل و مستند باشد .
من در دورانی که در دانشگاه به تحصیل رشته حقوق می پرداختم در طول مدت تحصیل ،
کار ما تنها این بود که به حرفهای استاد گوش بدهیم و یا به مطالعه جزوه پرداخته و برای گرفتن نمره و قبولی امتحان دهیم این امر باعث شده بود که خیلی از دانشجویان حتی نیازی به آمدن به کلاس احساس نکنند و تنها با مطالع جزوه ای که خریده بودند نمره بگیرند .
این در حالی است که در ممالک دیگر به عنوان نمونه در آمریکا برای دانشجویان حقوق در کلاسها دادگاههای نمادین برگزار نموده و نقش هر کدام از قاضی , وکیل , دادستان , متهم و شاکمی را به یکی از دانشجویان می دهند و به این ترتیب دانشجو خود مستقیماً در موقعیت هر یک از این افراد قرار می گیرد .