نقش ارامنه در پیشرفت موسیقی ایران
http://www.tabnak.ir/fa/news/293376/
روبیک گریگوریان، لوریس چکناواریان، هوانس آبکاریان، آمانوئل اصلانیان و ... نام‌های آشنا برای اهالی موسیقی و به ویژه ارامنه هستند و از سرآمدان این رشته هنری محسوب می‌شوند.
به گزارش ایسنا، چهارصد سالی از ورود نخستین قوم ارامنه به ایران می‌گذرد؛ مهاجران ارمنی در همه ادوار پیشین، ایران را یکی از بهترین زیستگاه‌های خود یافته‌اند و ایرانیان هم در مقابل نشان دادند که میزبان شایسته‌ای برای آنها هستند.
تولد عیسی مسیح(ع) تنها بهانه‌ای است تا یادداشتی به پاس تلاش ارامنه‌ی ایران در پیشبرد و غنی کردن موسیقی کشورمان داشته باشیم.
در ابتدا تعدادی از این موسیقیدانان موثر در هنر ایران را معرفی خواهیم کرد.
***
«روبیک گریگوریان و جمع‌آوری ترانه‌های محلی ایران»
روبیک گریگوریان در سال ۱۲۹۴شمسی در شهر تفلیس در جمهوری گرجستان در یک خانواده ارمنی متولد شد.
او درتهران موسیقی را نزد پدر و بعد از آن اساتید روسی و بلژیکی فرا گرفت.
وی درسال ۱۳۱۷همراه تحصیل هنرستان موسیقی غلامحسن مین‌باشیان به اداره موسیقی کشور وارد شد.
تحصیلات خود را در هنرستان موسیقی تهران به پایان رسانید و مدتی رهبر آوازهای دسته جمعی هنرستان بود. پس از آن عهده‌دار مدیریت هنرستان عالی موسیقی بود و مدتی نیز رهبری ارکستر سمفونیک تهران را به عهده داشت.
گریگوریان نخستین کسی است که ترانه‌های محلی ایران را جمع‌آوری و برای چهار صدا تنظیم کرد.
او در همین زمینه کتابی در دو جلد به نام «ترانه‌های محلی» انتشار داد.
از جمله این ترانه‌ها می‌توان به «آی سرکُتل»، «مَسُم، مَسُم»، «هی یار، هی یار» اشاره کرد و ترانه‌های فراموش شده‌ای چون «دختر بویر احمد» و«دست به دستمالم» از این دست هستند.
از دیگر آثار او می‌توان «کوارتت زهی»، «اسکرتز»، «چند آواز برای پیانو»، «فانتزی اوریانتال» و «سوئیت ایرانی» را نام برد.
روبیک گریگوریان در سال ۱۳۷۰خورشیدی در سن ۷۶سالگی درگذشت.
***
«چکناواریان و ترتیب نمایشگاهی از سازهای ملی»
لوریس چکناوریان از ارمنی‌های ایرانی و زاده بروجرد است. او تحصیلات موسیقی خود را از سال ۱۳۳۲در هنرستان عالی موسیقی آغاز کرد. مدتی بعد به وین عزیمت کرد و تا سال ۱۳۴۰در فرهنگستان موسیقی این شهر به تحصیل آهنگسازی و رهبری ارکستر اشتغال داشت.
چکناواریان سپس به ایران بازگشت و ضمن تدریس در هنرستان عالی موسیقی و ترتیب دادن نمایشگاهی از سازهای ملی در انستیتو گوته تهران، تصدی صداخانه ملی هنرهای زیبای کشور را عهده دار شد.
وی در سال ۱۳۴۹علاوه بر کنسرت‌هایی با ارکستر سمفونیک تهران، ارکستر مجلسی و تلویزیونی ملی ایران و... (به عنوان رهبر میهمان)، آثار متعددی آفرید که اکثر آنها در تالار رودکی اجرا شد.
چکناواریان در سال ۱۳۵۱به رهبری ارکستر اپرای تهران منصوب شد.
اپرای«پردیس و پریسا» و اپرای«رستم و سهراب» از آثار مطرح این هنرمند محسوب می‌شود.
***
«هوانس آبکاریان؛ یکی از بهترین سازندگان تار قرن حاضر»
شاید جامعه موسیقیدانان سنتی ایران شخصی به نام هوانس آبکاریان را نشناسند اما خیلی از آنها نام یحیی را بارها و بارها شنیده‌اند و قدر هنرش را می‌دانند.
یحیی سازنده بهترین تارهای قرن حاضر، همان هوانس آبکاریان است که امروزه تار دست ساز او ارزش مادی فراوانی دارد و داشتن سازش شاید برای بعضی از نوازندگان آرزو باشد.
شکل و ساختمان کنونی تار از روی تار یحیی الگو گرفته است و به الگوی یحیی معروف است.
امروزه تعداد سازهای یحیی را ۱۵۰عدد تخمین زده‌اند. تارهای ساخت یحیی امروزه زینت بخش موزههاست و نمونههایی از تار ساخت یحیی هم اکنون در موز کلیسای وانک جلفا در اصفهان نگهداری می‌شود و در معرض دید عموم قرار دارد.
یحیی در ۲۸بهمن ۱۳۱۰در سن ۵۶سالگی در جلفای اصفهان درگذشت و در قبرستان ارمنیان، در دامنه کوه صفه به خاک سپرده شد.
***
«آمانوئل ملیک اصلانیان و ساخت چهارگاه برای پیانو»
امانوئل ملیک اصلانیان از آهنگسازان و پیانیست‌های بزرگ ایرانی بود.اصلانیان تحصیلات ابتدایی و آموزش پیانو را در زادگاهش تبریز آغاز کرد.
وی در سنین جوانی برای تحصیل موسیقی راهی آلمان شد و پس از طی دوره کوتاهی در هنرستان موسیقی هامبورگ، تحصیلات موسیقی خویش را در آکادمی موسیقی برلین ادامه داد.
این هنرمند پس از بازگشت به ایران به آموزش موسیقی در دانشگاه تهران و هنرستان عالی موسیقی پرداخت.
آثار ساخته‌شده توسط امانوئل ملیک اصلانیان بارها توسط ارکسترهای بزرگ جهان و ارکستر سمفونیک تهران به رهبری فرهاد مشکات، حشمت سنجری و علی رهبری اجرا شده‌است.
از معروف‌ترین ساخته‌های او «چهارگاه» برای پیانو و باله «افسانه آفرینش» است.
***
لوریس هویان که این روزها برای کنسرتش به مناسبت میلاد مسیح(ع) آماده می‌شود، درباره نقش ارامنه در موسیقی ایران به ایسنا گفت: ارامنه باعث پیشرفت موسیقی و به ویژه پیشرفت موسیقی علمی در ایران شدند.
استاد گروه موسیقی دانشگاه هنرهای زیبا همچنین عنوان کرد: ارامنه چون در اقلیت زندگی می‌کردند، نمی‌توانستند از بورس‌های خارجی استفاده کنند و بنابرین خودشان به خارج از کشور رفتند و در آنجا به تحصیل پرداختند اما دوباره به ایران برگشته و موسیقی علمی را وارد ایران کردند.
او با بیان اینکه اولین کوارتت زهی ایران توسط آقاجانیان تاسیس شد، افزود: اولین گروه‌های کر ایران نیز توسط ارامنه تاسیس شد و یحیی تارساز هم باعث پیشرفت ساز تار شد.
هویان با بیان اینکه ارامنه در سیتم آموزش نوازندگی در هنرستان نیز تاثیرگذار بودند، بیان کرد: دریافت جایزه آهنگسازی مدرنیست و مطرح کردن یک ارکستر مجلسی در سطح جهان از دیگر اقدامات ارامنه ایران بوده است.
این آهنگساز از اقدامات گریگوریان مبنی بر هارمونیزه کردن قطعات محلی یاد کرد و خاطرنشان کرد: گریگوریان راه‌گشای بسیاری از دیگر آهنگسازان ایرانی بوده است