قاپاما ghapama یک ترانه طنز عامیانه ارمنی
گارگین فتائی
ترانه های عامیانه از گنجینه های ادبیات شفاهی هر ملت محسوب می شوند که دارای ریشه های بسیار کهن و البته بنیادین و محکم هستند زیرا قرنها بدون این که کتابت شوند و به صورت شفاهی و سینه به سینه در نزد آن ملت حفظ شده وبه نسلهای بعد رسیده است .
ترانه های عامیانه دارای محبوبیت فراوان در نزد توده های عوام در یک ملت است که البته تحقیق و بررسی آنها علاوه بر غنی تر شدن ادبیات شفاهی یک ملت ممکن است نکات نامکشوف زیادی را در باره قسمتهای مبهم تاریخ یک ملت و یا ریشه های اسطوره های آن ملت روشن سازد .
هر ملتی بلااستثنا دارای ترانه های عامیانه و محلی است البته ملت های بزرگ تر و ملت های قدیمی تر دارای ترانه های عامیانه ومحلی غنی تر و زیادتری هستند .
ایران گنجینه ترانه های عامیانه و محلی است و نواحی و شهرستانهای گوناگون ایران دارای ترانه های محلی و عامیانه متفاوت و زیبا و منحصربه فردی هستند .
ترانه های عامیانه می توانند ترانه های شاد و طنز گونه ، ترانه های غمگین و گریه آور ، ترانه هایی که داستانی را بیان می کنند ، ترانه هایی که حاکی از عشق دو دلداده به همدیگر است و ترانه های مربوط به رزم و جنگ آوری را در بربگیرند.
در ایران کسی که برای نخستین بار به فکر جمع آوری این آهنگ ها در صفحات موسیقی برآمد آهنگساز معروف ارمنی روبیک گریگوریان بود که برای اولین بار ترانه های عامیانه و محلی ایران را در چهار صفحه موسیقی گردآوری نمود و کسی که برای نخستین بار به فکر پرداخت جدی و عمیق به این ترانه ها برآمد نویسنده بزرگ صادق هدایت بوده است .
ادبیات شفاهی ارمنی در زمینه ترانه های عامیانه بسیار غنی است و شما می توانید ترانه های عامیانه گوناگون را از زبان هر ارمنی بشنوید .
ترانه زیر به نام قاپاما که یک ترانه فولکلوریک و عامیانه است یکی از مشهورترین ترانه های عامیانه ارمنی است که همه ارامنه به آن آشنایی دارند .
قاپاما ղափամաدر زبان ارمنی به معنی کدو است البته معمولا ارامنه بیشتر از واژه دتوم dtum برای کدو استفاده می کنند.
این ترانه یک ترانه طنز در مورد یک خانواده روستایی است که به طور ناگهانی مواجه با انبوه مهمانها می شود و شخص میزبان در آن ترانه می گوید که تنها یک کدو داریم حالا این همه مهمان آمده با یک کدو چکار کنیم .
این ترانه در عین طنز بودن می خواهد فقر یک خانواده روستایی را نشان دهد که در عین فقیر بودن ، روحیه مهمان نوازی و صمیمیت را در خود حفظ کرده است .
متن ارمنی ترانه
Ղափամա”
Կրկներգ: Հեյ, ջան, ղափամա, համով-հոտովղափամա…
Հեյ, ջան, ղափամա, անուշկաթովղափամա…
1. Առանքհասածդդումը, առանքբերինքմերտունը,
Վրանշաքարլցրեցինք, թոնրիմեջըկախեցինք:
Եկանմըր-հերուհորքուր, եկանհըր-մերումորքուր,
Եկանքեռի, քեռակին, խնամիուտեգրկին,
Եկանսանիկ, սանամեր, հարսնաքուրուհարսնախպեր,
Եկանմոտիկ, հեռավոր, զոքանչ, կեսուրուքավոր:
Ջա~ն, հեյջա~ն, հեյջա~ն, հեյջա~ն, հեյջա~ն…
Ջա~ն, հեյջա~ն, հեյջա~ն, հեյջա~ն, հեյջա~ն…
Կրկներգ: Instrumental Break: Կրկներգ:
2. Գդալնառածեկանտունհարյուրհոգիանկշտուն,
Եսինչ՞անեմ, ինչ՞անեմ, հարյուրհոգունմէդդում:
Եկանմըր-հերուհորքուր, եկանհըր-մերումորքուր,
Եկանքեռի, քեռակին, խնամիուտեգրկին,
Եկանսանիկ, սանամեր, հարսնաքուրուհարսնախպեր,
Եկանմոտիկ, հեռավոր, զոքանչ, կեսուրուքավոր:
Ջա~ն, հեյջա~ն, հեյջա~ն, հեյջա~ն, հեյջա~ն…
Ջա~ն, հեյջա~ն, հեյջա~ն, հեյջա~ն, հեյջա~ն…
Կրկներգ: Հեյ, ջան, ղափամա, համով-հոտովղափամա…
Հեյ, ջան, ղափամա, անուշկաթովղափամա…
Հեյ, ջան, ղափամա , մեղրը մեջը ղափամա
آوانویسی انگلیسی ترانه
Hey Jan Ghapama
Arak Hasadz Ttoome
Arink Perink Mer Doone
Manr Chartadz Aghetsink
Tenderin Meche Gakhetsin
Yegan El Her Oo Horkoor
Yegan El Mer Oo Morkoor
Yegan Keri Keregin
Khnami Oo Dekergin
Yegan Sasdig Sanamer
Harsnakoor, Harsnaghper
Yegan Modig Heravor
Zokanch, Gesoor Oo Kavor
Jan, Hey Jan, Hey Jan, Hey Jan, Hey Jan
Jan, Hey Jan, Hey Jan, Hey Jan, Hey Jan
Hey Jan Ghapama, Hamov Hodov Ghapama
Hey Jan Ghapama, anush hodov ghapama
Hey Jan Ghapama, Hamov Hodov Ghapama
Hey Jan Ghapama, meghre meche ghapama
Tgal Arach Egank Doon
Haryoor Hoki Angshdoon
Yes Inch Anem, Inch Anem
Haryoor Hoki Meg Ttoom
Yegan El Her Oo Horkoor
Yegan El Mer Oo Morkoor
Yegan Keri Keregin
Khnami Oo Dekergin
Yegan Sasdig Sanamer
Harsnakoor, Harsnaghper
Yegan Modig Heravor
Zokanch, Gesoor Oo Kavor
Jan, Hey Jan, Hey Jan, Hey Jan, Hey Jan
Jan, Hey Jan, Hey Jan, Hey Jan, Hey Jan
Hey Jan Ghapama, Hamov Hodov Ghapama
Hey Jan Ghapama, anush hodov ghapama
Hey Jan Ghapama, Hamov Hodov Ghapama
Hey Jan Ghapama, meghre meche ghapama
http://www.yerkaran.org/tag/zulal/feed/
ترجمه فارسی ترانه
هی جان قاپاما ، خوش مزه و خوش بو قاپاما
هی جان قاپاما ، با شیر شیرین قاپاما
هی جان قاپاما ، خوش مزه و خوش بو قاپاما
هی جان قاپاما ، درونش عسل قاپاما
کدوی که زود رسیده بود
خریدیم و آوردم به خانهء ما
روی آن شکر ریختیم
و در تنور آویزان کردیم
آمدند پدر و عمه ، مادر و خاله
آمدند دایی و زن دایی ، باجناق و جاری
آمدند پدرخانه و مادرخوانده ، برادر و خواهر عروس
آمدند فامیل دور و نزدیک ، مادر زن و پدرزن و ساغدوش
هی حان هی جان هی حان هی
هی حان هی جان هی حان هی
قاشق به دست آمدند به خانه
صد نفر گرسنه
من چکار کنم چکار کنم!
صد نفر تنها یک کدو
آمدند پدر و عمه ، مادر و خاله
آمدند دایی و زن دایی ، باجناق و جاری
آمدند پدرخانه و مادرخوانده ، برادر و خواهر عروس
آمدند فامیل دور و نزدیک ، مادر زن و پدرزن و ساغدوش
هی حان هی جان هی حان هی
هی حان هی جان هی حان هی
هی جان قاپاما ، خوش مزه و خوش بو قاپاما
هی جان قاپاما ، با شیر شیرین قاپاما
هی جان قاپاما ، خوش مزه و خوش بو قاپاما
هی جان قاپاما ، درونش عسل قاپاما