مواظب زبان خود باشیم

مواظب زبان خود باشیم

گارگین فتائی

همیشه گفتاری که نیکو بوده در نزد عموم شیرین تر  و محبوب تر است .

داشتن زبان پاک و سخن نیکو در ایران زمین  و  ادیان گوناگون همواره مورد تاکید بزرگان این مرز و بوم بوده است .

سخن و زبان دارای چنان اثر قدرت مندی است که هم م تواند باعث تقویت اراده و اعتماد به نفس گردد و هم می تواند باعث  شعله ور شدن هر چه بیشتر اختلاف و نزاع و خصومت گردد .

گفتار نیک در آئین زرتشت

پندار نیک، گفتار نیک، کردار نیک از خصایص آئین زرتشتی است. در سراسر گات‌ها این سه کلمه بارها تکرار شده‌است.

اوستا – گاتها – هات 51 – بند 21

از پرتو پارسائی به مقام تقدس رسند چنین کسی از پندار و گفتار و کردار نیک و ایمان خویش به راستی ملحق گردد. اهورامزدا به میانجی وهومن (مظهر اندیشه نیک و خرد و دانایی خداوند) به چنین کسی کشور جاودانی ارزانی دارد. مرا نیز چنین پاداش نیکی آرزوست

اوستا- گاتها – هات 53 – بند3

«همه با اندیشه و گفتار و کردار نیک بکوشید تا مزدا را خشنود سازید و هریک انجام کارنیک را برای نیایش او برگزینید»

گفتار نیک در آئین یهود

در آئین یهود بویژه در سخنان سلیمان حکیم می توان جملات قصار و زیبایی در باره سخن و زبان یافت

امثال باب پانزده آیه چهار

   زبان‌ ملایم‌، درخت‌ حیات‌ است‌ و كجی‌ آن‌، شكستگی روح‌ است‌.

امثال باب بیست و یک آیه بیست و سه

   هر كه‌ دهان‌ و زبان‌ خویش‌ را نگاه‌ دارد، جان‌ خود را از تنگیها محافظت‌ می‌نماید.

گفتار نیک در مسیحیت

مسیحیت که همواره تاکید فراوانی بر اخلاق نیکو دارد همواره پیروان خود را از داشتن زبان تند و ناپسند  حذر داشته است

  یعقوب باب سه آیه شش

   و زبان‌ آتشی‌ است‌! آن‌ عالم ناراستی‌ در میان‌اعضای‌ ما زبان‌ است‌ که‌ تمام‌ بدن‌ را می‌آلاید و دایره‌ کائنات‌ را می‌سوزاند و از جهنم‌ سوخته‌ می‌شود!

یعقوب باب سه آیه هشت

   لکن‌ زبان‌ را کسی‌ از مردمان‌ نمی‌تواند رام‌ کند. شرارتی‌ سرکش‌ و پر از زهر قاتل‌ است‌!

گفتار نیک در اسلام

در اسلام در مورد آداب سخن گفتن در شرعیات  مبحث جداگانه و مفصلی وجود دارد

الف : در قرآن

سوره: 4 , آیه: 148

خداوند بانگ برداشتن به بدزبانى را دوست ندارد مگر [از] كسى كه بر او ستم رفته باشد و خدا شنواى داناست

ب: احادیث از پیامبر اسلام  در مورد گفتار

خود را از آتش جهنم نجات دهید ، هر چند با یک خرما و اگر نداشتید با گفتن سخن نیکو ( او را راضی کنید ).

 کسی که به خدا و روز آخرت ایمان داشته باشد باید سخن خیر بگوید یا اینکه سکوت اختیار کند.

جمال و زینت مرد در زبانش است.

کسی که مردم از زبان او بترسند از اهل آتش است.

سخن نیکو گفتن بهتر است از خاموشی و سکوت ، و خاموشی و سکوت بهتر است از سخن بد گفتن.

ج: گفتار نیک در نهج البلاغه

  چون عقل کامل گردد، سخن اندک شود.(حکمت 71 )

هر کس که از آبروی خود بیمانک است، از جدال بپرهیزد (حکمت 362 )

شایسته نیست به سخنی که از دهان کسی خارج شد، گمان بد ببری، چرا که برای آن برداشت به نیکویی می توان داشت( حکمت 360 )

 در آنجا که باید سخن گفت، خاموشی سودی ندارد، و در آنجا که باید خاموش ماند، سخن گفتن ناآگاهانه خیری نخواهد داشت.(حکمت 471 )

 با مردم آنگونه معاشرت کنید، که اگر مردید بر شما اشک ریزند، و اگر زنده ماندید، با اشتیاق سوی شما آیند.(

زبان عاقل در پشت قلب اوست، و قلب احمق در پشت زبانش قرار دارد(حکمت 40 )

سخن تحریک امیز در نظام حقوقی ایران

در نظام حقوقی ایران اگر کسی که مرتکب جرم یا خلافی شده ثابت کند که سخن تحریک آمیز طرف باعث تحریک و عصبانیت او شده و او دست به آن کار مجرمانه ئزده است این امر می تواند باعث تخفیف مجازات وی گردد  و البته این قاعده علاوه بر ریشه فقهی ریشه در مطالعات روان شناسی نیز دارد زیرا اگر آن گفتار و سخن تحریک امیز نبود احتمل زیادی ا که فرد دست به ارتکاب آن جرم نمی زد

قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 در این مورد می گوید

ماده ۳۸- جهات تخفیف عبارتند از:

پ- اوضاع و احوال خاص مؤثر در ارتکاب جرم، از قبیل رفتار یا گفتار تحریک آمیز بزه دیده یا وجود انگیزه شرافتمندانه در ارتکاب جرم

سخن نیکو در ادبیات

در ادبیات ایران و جهان تاکید فراوانی بر نیکو سخن گفتن شده است

جملاتی از بزرگان

ژرژ هربرت

«يا درست حرف بزن يا عاقلانه سكوت كن»

ناپلئون بناپارت:

 «اگر قرار بود هركس به اندازه دانش خود حرف بزند، چه سكوتي بر دنيا حاكم مي‌شد»

نظامی گنجوی

کم گوی و گزیده گوی چون دُر

 تا ز اندک تو جهان شود پُر

ضرب المثل

زبان سرخ سر سبز می دهد بر باد

کتاب گلستان سعدی نیز باب آخر آن به نام آداب سخن گفتن می باشد .

استنتاجات

با توجه به سخنان بزرگان و ادیان می توان این نتایج را از سخن نیکو گفتن گرفت

1: خداوند گفتار نیک را دوست دارد و آن را می پسندد و همواره کسانی را که سخن نیکو می گویند می ستاید

2: زبان و گفتار همواره باید ملایم باشد و از زبان و گفتار تند باید پرهیز نمود

3: باید خویشتن دار بود و زبان را از گفتار و سخنان نسنجیده و ناشایست و ناپسند بازداشت

4: زبان و گفتار بد می تواند باعث نزاع و کدورت و دلخوری و حتی خانمان برانگیز باشد

5: با نیکو سخن گفتن می توانیم دل شکسته ای را دوباره شاد سازیم و یا دلی به دست اوریم

6: هیچ کس افراد بدزبان و بددهن را دوست ندارد و این گونه افراد همواره چهره ای ناپسند در ذهن دیگراناز خود بر جای می گذارند

7: پرحرفی ٰ، خود می تواند باعث گفتن حرفها اضافی شود که نتیجه ای جز ناراحتی به بار نمی آورد پس بهتر است همیشه کم و سنجیده سخن گفت

8: ایبن نیز همیشه تاکید شدهکهقبل از حرف زدن و سخن گفتن باید خوب اندیشید و بعد سخنی بر زبان جاری ساخت

9: دهان به دهان شدن و جدال و منازعه خود باعث بدزبانی می شود زیرا هر طرف سعی می کند وجهه طرف مقابل را با حفهایش پائین آورد

10: البته  شنونده هم نباید سخت گیری زیاد به خرج دهد و تا سخنی از دهان کسی خارج می شود آن را حمل بر بد بودن بکند

در واقع مواردی هست که یا گوینده منظور بدی نداشته و یا شنونده برداشت بدی از سخن داشته است

11: سخن را باید به موقع و در جای خود گفت

اگر سخن در جای خودگفته نشود مانند خروس بی محل می ماند و همچنین از سخنگو طرف مردم متهم به این می شود که

در جایی که باید حرف بزنه لال میشه و جایی که باید دهنش رو ببنده بلبل میشه

12: سخن نیکو گفتن همیشه اثرات مثبت پندگونه بر شنونده می گذارد و ما می توانیم این اثر مثبت را در نوشته های سخنوران و  ادبای بزرگی  چون سعدی به وضوح  ببینیم.

13: ما همواره باید از سخنان تحریک آمیز دوری کنیم زیرا همین سخنان تحریک آمیز عاملی می شود بر علیه ما  و هم باعث تخریب شخصیتی گویند و هم شنونده می شود .

منابع

http://pedramsoroushpoor.blogfa.com/post-31.aspx

http://www.khorasan.ir/tabid/5825/Default.aspx

http://www.eslam-soni.blogfa.com/post-12.aspx

http://www1.jamejamonline.ir/papertext.aspx?newsnum=100821734184

گات‌ها، پورداوود، وهوخشترگات، ص ۱۳۷

واژه یاب کتاب مقدس

واژه یاب قرآنی پارس

اوستا

ویکیپدیا