موسیقی و مذهب
گارگین فتائی
در قرون متمادی مذهب به طرق گوناگون و به طرز فراوان از موسیقی در بیان عقائد و اصول و مبانی و یا واقعه ای تاریخی مربوط به خود بهره جسته است .
فایده موسیقی در این است که اگر موضوعی از طریق آن بیان شود معمولاً بهتر در اذهان باقی می ماند زیرا به ان موضوع طنین اهنگین می بخشد. به همین خاطر برای اینکه موضوعی بهتر در ذهن کودکان بماند آن را به صورت موسیقی بیان می کنند .
در ائین هندو موسیقی در معابد انها وجود دارد که حالت خلسه گونه داشته و قدمت سازهای مورد استفاده به قدمت سرزمین هند است.
در آئین زرتشت ٰ کتاب دینی زرتشتیان یعنی اوستا مشتمل بر سرودهای منظومی است که در قالب عناوینی چون یشتها و یسنا خوانده می شود .
در آئین یهود تورات به صورت اهنگین درکنیسه ها خوانده می شود و البته ممنوعیت پیکرتراشی و ساخت مجسمه که در این آئین به آن تاکید شده باعث گرایش بیشتر آنها به موسیقی و بویژه به سازهای شوفار یا شیپور و ویولون شده است .
در اسلام تلاوت و قرائت قرآن ، خود رشته و مبحث جداگانه ای است که اصول خاص خود را دارد .
در این دین موسیقی بویژه در مذهب شیعه بیشتر اعمال می شود که در بیان وقایع تلخ و شیرین نظیر واقع عاشورا و یا تولد ائمه نمود می یابد که به صورت تعزیه خوانی ، روضه خوانی ، نوحه خوانی ، مرثیه سرایی و نظایر آن است .
قبائل گوناگون آفریقائی و بومیان و سرخپوستان آمریکا هم مراسم مذهبی خود را به صورت اهنگین و همراه با سازها و بویژه سازهای ضربی انجام می دهند.
اما در بین ادیان بیشترین بهره را از موسیقی ، مسیحیت برده است. در آئین مسیح نحوه استفاده از موسیقی در سه مذهب یا فرقه بزرگ متفاوت است .
در کلیسای ارتودکس موسیقی مورد استفاده حالت قدیمی و سنتی خود را حفظ کرده و در واقع همان موسیقی دوران قدیمی کلیساست . در این کلیسا قسمت عمده مراسم صرف خواندن سرودها و ادعیه به گونه اهنگین و به صورت فردی یا دسته جمعی می شود که ساخته مقامات ارشد قدیمی این کلیساهاست ودر واقع وقایع کتاب مقدس و انجیل به صورت سرود بیان می شود.
در کلیسای کاتولیک موسیقی حالت کلاسیک تر و عمیق تری دارد زیرا از آنجایی که در اروپای غربی و در کانون فرهنگی اروپا یعنی ایتالیا و فرانسه و اتریش رشد یافته لذا عمدتاً ساخته اهنگسازان طراز اولی چون
ولفگانگ امادئوس موتسارت ، پالسترینا ، ویوالدی ، مونته وردی ، پرگولزی و نظایر آن است .
در این کلیسا آهنگها مبتنی بر متدهای آکادمیک موسیقی و در واقع موسیقی کلاسیک روحانی است .
کلیسای پروتستان استفاده از موسیقی را به اوج خود رسانده است در این کلیسا موسیقی مطابق با متد آهنگهای روز است و در فرقه های متاخرتر آن بویژه در فرقه های پنطیکاستی که احساساتی تر هستند آهنگها با سازهای جدیدتر و توام با جاذبه و روح معنوی بیشتری است به گونه ای که به راحتی تفاوت آن با سایر آهنگهای روز احساس می شود.
در این کلیسا معمولاً آهنگها در قبل و بعد از موعظه اجرا می شود و دو دسته هستند
دسته اول آنهایی هستند که در واقع از لحاظ مبانی با سایر ادیان مشابهند که مزامیر داوود بهترین نمونه آنهاست .
دسته دوم آنهایی هستند که اصول خاص آئین مسیحیت را در قالب موسیقی بیان می کنند .
