آشنایی با درام، واحد پول ارمنستان
آرِویک بادالیان
ترجمه ی گارون سرکیسیان
منبع : سایت ایران شناسی و فرهنگ به نقل از دو هفته نامه هویس شماره 88
http://anthropology.ir/node/7929
چنین نیست که همه کشورهای دنیا سالروز تولد واحد پول خود را با برپایی جشن و نمایش، و نیز با گشایش مجسمه یادبود برگزار کنند. درام، واحد پول ارمنستان، که تنها پانزده سال از عمر آن میگذرد توانسته است ارج و اعتبار پیدا کند، اعتماد مردم را به دست آورد و نمادی ویژه داشته باشد. مجسمهای از ترکیب دو حرف «د» ارمنی
که در مقابل بانک مرکزی قرار دارد کار هنرمند مجسمهساز، ادوارد شاخیکیان است. او میگوید: «این ایده پس از تأملاتی طولانی زاده شد. یافتن یک طرح کلی که هم ساده باشد و هم تأثیرگذار، کار مشکلی است. و فکر میکنم ترکیب این دو حرف «د» این طور باشد. دلار و یورو که واحدهای پول معتبری هستند علائم مشخصه خود را دارند، درام ما نیز چیزی از آنها کم ندارد و به مناسبت سالروز تولدش شایسته چنین هدیهای است».
«از آغاز روز 22 نوامبر سال 1993 در کل جمهوری ارمنستان اسکناسهای 10، 25، 50، 100 و 200 درامی بانک مرکزی جمهوری ارمنستان جریان یافت». در مصوبه شماره 15 هیأت سامان دهی گردش پول مورخ 19 نوامبر 1993 آمده است: «هدف اصلی این هیأت که بر اساس رأی شورای عالی تشکیل شده تعویض واحد پول است». مسؤولان این هیأت عبارت بودند از ایساهاک ایساهاکیان نخستین رئیس بانک مرکزی، لئون برخورداریان رئیس دارایی، و تیگران سرکیسیان رئیس شورای دائمی امور دارایی و وام و بودجهبندی شورای عالی. سامان دهی اوضاع و یافتن راه حل، بر عهده این مسؤولان سهگانه گذاشته شده بود. بیش از پیش آشکار بود که وضع اقتصادی حاکم نیاز فوری به مداخله دارد.
بیشتر جمهوریهای سابق اتحاد شوروی در سالهای 1993-1992 واحد پول خود را به جریان انداخته بودند. روسیه از حوزه روبل شوروی بیرون آمده بود. در پاییز سال 1993 ارمنستان تنها کشوری بود که هنوز روبل شوروی در آن رواج داشت. نتیجه این که کشور ارمنستان در معرض خطر ورود پیشبینی نشده روبل قرار گرفته بود. ایساهاک ایساهاکیان نخستین رئیس بانک مرکزی ارمنستان پس از به جریان انداختن درام به عنوان واحد پول ملی چنین گفت: «هیأت ما طی 5/2 ماه تعداد بیست مصوبه بسیار مهم به تصویب رساند. با توجه به این که تقریبا همه جمهوریهای اتحاد شوروی واحد پول ملی خود را به جریان انداخته بودند، به تعویق انداختن پول ملی ما دیگر بیمعنی بود. ما حتی دیرکرد هم داشتیم».
درام ارمنستان با نرخ «یک درام برابر با 200 روبل» به جریان افتاد. نرخ تبدیل آن به یک دلار آمریکا برابر با 5/14 درام تعیین شد. ایساهاک ایساهاکیان، رئیس بانک مرکزی، پس از آن در نخستین دیدار با خبرنگاران گفت: «بانک مرکزی، سیاستی قاطع و در عین حال کنترل شده پیش گرفته است».
از فوریه سال 1994 سکههای 10، 20 و 50 لومایی و 1، 3، 5 و 10 درامی به جریان افتاد. سکهها از آلیاژ آلومینیوم ساخته شده بود و البته عمر چندانی نداشت. تنها پس از چند ماه اسکناسهای 1000 درامی، و از سال 1995 نیز اسکناسهای 5000 درامی به جریان انداخته شد. گفتنی است که درام به ترتیب عکس، یعنی نخست اسکناس سپس سکه در جریان انداخته شده است. پنج سال پس از ورود نخستین درام، اسکناسهای 1000 و 5000 درامی سری دوم به جریان افتاد. تا سال 2001 اسکناسهای 20000 و 50000 درامی نیز به جریان افتاد. اسکناس 50000 درامی به مناسبت هزارو هفتصدمین سال رسمیت یافتن مسیحیت در ارمنستان چاپ شده بود. اینها اسکناسهای نسل جدید بودند و از نظر امنیت و دوام و طراحی، خطر هرگونه تقلب را منتفی میکند. این اسکناسهای جدید در چاپخانههای اتریش، هلند و آلمان و با بهکارگیری بهترین ویژگیهای امنیتی چاپ میشوند. کارشناسان اطمینان میدهند که اسکناسهای ارمنستان را اکنون میتوان در ردیف باکیفیتترین واحدهای پول جهان جای داد. در سالهای 2004-2003 دومین سری سکهها به جریان افتاد. آنها از آلیاژهای گوناگون ساخته میشوند و این امکان میدهد که سکهها را نه تنها از نظر اندازه، بلکه با رنگ نیز از یکدیگر تمیز داد. سال 2003 نه تنها با سکههای نسل جدید بلکه با اسکناسهای نو 1000 و 5000 درامی اهمیت مییابد. همزمان با آن، اسکناس 10000 درامی نیز منتشر شد.
درام در دهمین سال وجود خود توانسته موقعیت خویش را به طور محسوس تثبیت کند. جایگزین کردن درام در اقتصاد آغاز شده است. در سال 2008 میزان نسبی سپردههای درامی به 64 درصد رسیده بود در حالی که در سال 2003 این میزان تنها 31 درصد بود.
نخستین درام جمهوری سوم ارمنستان از روز آغاز و با گذشت پانزده سال نیز مهمترین و بیهمتاترین نماد حاکمیت مستقل بوده و هست. با گذشت پانزده سال درام ارمنستان در کنار دیگر سکههای کشف شده در قلمرو ارمنستان، در موزه به نمایش گذاشته شده است. این بخشی از تاریخ نوین ارمنیان است. تاریخ گواه است که ارمنیان ضرب سکه را از سده سوم پیش از میلاد آغاز کردهاند. پادشاهان ارمنی تسوپک (سوفنه) سکههای نقره ضرب میکردند، و در سالهای زمامداری سلسله آرتاشسیان (180 پیش از میلاد تا یکم میلادی) سکههای ارمنستان در سطح بینالمللی جریان داشت. تا زمان تأسیس دولت ارمنی کیلیکیا (1375-1199م.) دادوستد در ارمنستان با سکههای کشورهای همسایه انجام میشد. از وجوه تمایز سکههای دوران کیلیکیا، نوشتههای ارمنی و لاتینی روی آن است. پس از برافتادن دولت کیلیکیا دادوستد در برهههای زمانی مختلف عمدتا با سکههای ترکی و ایرانی انجام میشد، اما پس از جای گرفتن بخشی از ارمنستان در ترکیب امپراتوری روسیه، برای نخستین بار اسکناس در ارمنستان پدیدار شد. جمهوری اول ارمنستان (1920-1918م.) در دومین سال وجود خود و تنها چند ماه پیش از برقرار نظام شوروی اسکناسهای 50 و 100 و 250 روبلی به جریان انداخت. اما اسکناسهای گوناگون امپراتوری روسیه و ماوراء قفقاز تقریبا تا پایان سال 1922 جریان داشت. پس از تشکیل اتحاد شوروی تا زمان انتشار واحد پول ملی، در ارمنستان و دیگر جمهوریهای شوروی یک پول واحد روبل رواج داشت.
با رواج درام، انتشار سکه یادبود نیز در ارمنستان آغاز شد. تا کنون بیش از 90 سکه یادبود منتشر شده است. این سکهها که از فلزات گرانبها ساخته شده و ارزش معنوی و فرهنگی دارند، در فروشگاه «دراماگت» بانک مرکزی که فروشگاه تخصصی سکه یادبود است به فروش میرسند. تنها چند هفته پیش، مجموعه سکههای یادبود با یک سکه یادبود دیگر تکمیل شد. این سکه نقرهای، دارای نشان جدید درام است و به مناسبت پانزدهمین سالگرد انتشار پول ملی ضرب شده است.
دوهفته نامه "هویس" شماره 88