زبان والفبای گعزی و امهری

زبان والفبای گعزی و امهری

ابراهیم شفیعی

از وبلاگ مقدس ترین کتاب دنیا

http://ketabemoghadas.mihanblog.com/post/118

اَمْهَری وگِعِز دو زبان سامی در كشور اتیوپی هستند. زبان امهری امروزه زبان ملی اتیوپی وگعز زبان دینی وباستانی این كشور است. زبان امهری دومین زبان سامی از نظر تعداد گویشوران ، پس از عربی ، در دنیای امروزی است. البته زبان گعزی كه به زبان سریانی شباهت زیادی دارد امروزه تنها برای مراسم دینی ومذهبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. زبانهای سامی دیگری از جمله تیگره و تیگرینیا در شمال ، گوراجی ، حراری ، آرگوبا وگافات در جنوب نیز وجود دارند.

خانواده دیگر زبانی رایج در اتیوپی ،‌زبان‌های خانواده كوشی هستند. [هخامنشیان اتیوپیایی‌ها را به این نام می‌شناخته‌اند. به كتیبه داریوش مراجعه كنید] . این خانواده شامل گالّا ، سومالی ، آگائو ، سیدامو ، كافا وبسیاری از زبان‌های دیگر می‌شود.

پس از سقوط دولت آكسوم در حبشه كه گعزی زبان بودند ، دولت چوآ كه به زبان امهری سخن می‌گفتند در آن مناطق روی كار آمدند وزبان گعزی رفته رفته جای خود را در زندگی روزمره مردم به زبان امهری داد. اگرچه این دو زبان سامی محسوب می‌شوند اما زبان امهری تأثیر زیادی از زبان‌های حامی(آفریقایی) گرفته است.

الفبای امهری بدون احتساب چهار شكل خاص [این چهار شكل با لبها وسقف دهان تلفظ می‌شوند] ، دارای سی وسه نمایه اصلی است. هر نمایه دارای هفت شكل است كه در تركیب با مصوت‌ها دچار كمی تغییر می‌شود.دانشمندان زبان‌شناس ، زبان‌های سامی وخط حبشی را حاصل مهاجرت افرادی از یمن قدیم به منطقه اتیوپی می‌دانند و معتقدند كه خط حبشی از خط مسند عربی گرفته شده است.

نكته بسیار جالب در مورد زبان وفرهنگ حبشی در اسلام آن است بلال ، اذان گوی پیامبر ویار باوفای او ، در گفتن اذان حرف شین را سین تلفظ می‌كرده است. یعنی مثلا به جای گفتن «اشهد ان لا اله الا الله» عبارت را اینگونه «اسهد ان لا اله الا الله» بر زبان ادا می‌كرده ، چراكه ظاهرا تلفظ آنگونه برایشان مقدر نبوده است. اما گروهی به پیامبر خرده می‌گیرند كه چرا كسی اذان می‌گوید كه به جای «اشهد» ، «اسهد» می‌گوید. در جواب این افراد پیامبر میفرمایند: «كه سین بلال شین است».

این در حالی است كه در روند زبانی بین زبان‌های حبشی گاهی حرف سین به شین تبدیل می‌شود. مثل نام خود «حبشه» كه «ابیسینكا» (Abyssinica) خوانده می‌شود.

در چهار زبان عربی ، سریانی ، گعزی و امهری بخش نخست نماز ربانی را كه «پدر آسمانی ما ، نام تو مقدس باد» مقایسه خواهیم كرد:

به زبان عربی:

أَبَانَا الَّذِی فِی السَّمَاوَاتِ لِیَتَقَدَّسِ اسْمُكَ

به زبان سریانی:

ܐܰܒܽܘܢ ܕܒܰܫܡܰܝܳܐ ܢܶܬܩܰܕܰܫ ܫܡܳܟ [اَبون دبَشمَیُو نِثقَدَش شمُخ]

به زبان جعزی:

አቡነ ዘበሰማያት  ይትቀደስ ስምከ [اَبونا زبِسَمآیآت یِتِقَدَس سِمِكآ]

به زبان امهری:

አባታችን ሆይ በሰማይ የምትኖር ስምህ ይቀደስ [اَبآتآچِنِ هوی بَسَمآی یامِتِنور سِمِه یِقَدَس]

با كمی دقت واژه «اب» را كه در زبانهای سامی به معنای «پدر» است به راحتی خواهیم یافت ، در سه زبان نخست حرف «ن» علامت اصلی ضمیر ملكی سوم شخص جمع یعنی «مال ما» است.

در عربی الذی با «د» در سریانی و «ز» در گعز هم ریشه ومترادف «هوی» در امهری هستند.

«فی» در عربی به عنوان ظرف مكانی با «ب» در سه زبان دیگر مترادف است.

كلمه «سماء» در عربی ، گعز وامهری با تبدیل سین به شین هم با «شمیو» هم ریشه هستند.

ریشه «ق-د-س» در سه زبان عربی ، گعز وامهری شبیه هم و در سریانی به جای سین ، شین دارد.

و آخرین واژه هم كه همان «اسم» عربی باشد به امهری وگعز شبیه و در سریانی شین دارد.

ان شاء الله بزودی در مورد كلیسا و مسیحیت ارتودكس اتیوپی هم خواهم نوشت...