سمفونی تخت جمشید ( به یاد آورندهء شکوه ایران باستان )
جمع آوری از گارگین فتائی
سمفونی پرس پولیس یا خهرابه های تخت جمشید ، دومین سمفونی امین الله حسین آهنگساز با اصلیت ایرانی است
امین الله حسین و آثار با شکوهش مایه فخر و مباهات و افتخار هر ایرانی و ایران دوست است
امین‌الله آندره حسین (زادهٔ ۳۰ خرداد ۱۲۸۵ خورشیدی در سمرقند - درگذشتهٔ ۱۸ مرداد ۱۳۶۲ خورشیدی در پاریس). آهنگساز ایرانی‌تبار ساکن فرانسه بود.
وی پدر کارگردان معروف فرانسوی، روبر حسین است.
«امین‌الله» فرزند یک خانوادهٔ ایرانی بود که به علت شرایط نابسامان سیاسی و اجتماعی آن روز ایران، به شهر «عشق‌آباد» که یکی از شهرهای ترکستان بود، کوچ کردند. او در همان شهر، زاده شد.[۱] زبان مادری «امین الله حسین» فارسی بود. اما ته‌لهجهٔ آذری نیز داشت.[۲]
زندگی
مین‌الله آندره حسین به سال ۱۹۰۵ در عشق‌آباد متولد شد، در خانواده‌ای بازرگان و متعین که از «امیری» به «حسین» تغییر نام داده بود و اصل ایرانی داشت. نخستین کسی که گوش امین‌الله را به موسیقی سپرد مادرش بود، که با صفحه‌های گرامافون از استادان آواز و تار ایرانی، فضای خانه را از آوای فرشتگان می‌آکند.
به زودی خانواده به مسکو کوچ کرد تا امکان تحصیل منظم امین‌الله فراهم شود. همان جا بود که در سال ۱۹۱۷ انقلاب بلشویکی روی داد و پدر ناگزیر او را برای ادامه تحصیل به آلمان فرستاد، تا پس از پایان دبیرستان علاقه پدر را به داشتن فرزندی طبیب تامین کند. اما سرنوشت که چون چرخی دائم در گردش است (آغازین مصراع ترانه کارمینا بورانا اثر کارل ارف) موسیقی‌دوست جوان را از آلمان به فرانسه رهنمون شد، تا نخستین ایرانی یا ایرانی‌تبار شود که به کنسرواتوار پاریس قدم نهاد. در آلمان هم البته همزمان با طب، از محضر استادان کنسرواتوار اشتوتگارت، آرتور اشنابل در پیانو و کلات در آهنگسازی بهره برد. به نظر می‌رسد پدر کمکهای مالی را بعد از این داستان قطع کرد، چرا که پس از آن امین‌الله همیشه با تهیدستی مواجه بود. می‌گفت بعد از نخستین اجرای جهانی سمفونی پرسپولیس که با اقبال شنوندگان پاریسی روبه‌رو شد، وقتی با همسر فرانسوی به طرف منزل می‌رفت، پشیزی برای صرف شام نداشت.
او در فرانسه با آنا مینِوسکایا بازیگری یهودی روس‌تبار اهل کیف ازدواج کرد.[۳] روبر حسین، کارگردان فرانسوی پسر آنهاست.
در واقع تنها منبع درآمد حسین تصنیف موسیقی فیلم بود و اکثر آثارش در این زمینه به فیلمهای به کارگردانی فرزندش روبر حسین مربوط می‌شود. بعدها
موسیقی حسین آکنده‌است از نغمه‌های ایرانی و عشق به ایران‌زمین در آن موج می‌زند. تار را در حد استادی می‌نواخت و در حاشیه جلد صفحه راپسودی ایرانی، نگارنده را به فراگیری این ساز تشویق کرد. فارسی را به شیرینی صحبت می‌کرد و به خوبی می‌نوشت. بهترین آثار او که اکثرشان برنامه‌ای هستند، یا تم ایرانی دارند، یا داستان ایرانی، یا هر دو. دو سمفونی نفیس حسین، آریا و پرسپولیس، از کوچ آریاییها به سرزمین پارس و بعد شکوه و عظمت هخامنشیان حکایت دارد اثر حسین مینیاتورهای ایرانی و سوئیت شهرزاد که بعد با هم موسیقی باله شهرزاد را تشکیل دادند، در سال ۱۹۷۵ تصنیف شد. این مینیاتورها قطعات ارکستری کوتاهی هستند که تم آنها را اکثر ایرانیان موسیقی‌دوست می‌شناسند، شاید بی آن که نام اثر را بدانند یا مصنف آنها را بشناسند. برای اجرای همین باله بر صحنه تالار رودکی بود که حسین در پاییز ۱۹۷۷ برای اولین و آخرین بار به ایران سفر کرد.
چهار قطعه برای تار سلو با مایه ایرانی، از زیباترین کارهای حسین به شمار می‌آیند؛ راپسودیهای ایرانی نمره ۱ و ۲ که اولی در شور است و دومی در چهارگاه که با چهار مضرابی به راستی زیبا پایان می‌یابد؛ قطعه «تو را دوست دارم وطنم» و قطعه «عبادت زردشت». البته حسین تغییراتی در پرده‌های تار داده بود که سازش را منحصر به فرد ساخته‌بود و تا جایی که نگارنده اطلاع دارد بعد از او کسی آن را دنبال نکرد.
تصنیفات امین‌الله حسین برای دیگر سازها غیر از تار منحصر است به آثاری برای پیانو که ساز اصلی او محسوب می‌شد. قطعاتی کوتاه برای پیانو سلو بر اساس رباعیات خیام و سه کنسرتو برای پیانو و ارکستر آثار او در این زمینه هستند.
اکثر آثار حسین بر روی صفحه‌های موسیقی از شرکتهای بزرگ صفحه پرکنی از قبیل فیلیپس ضبط شده و موجود است. برگزیده‌ای بازاری از این آثار بر روی دو کاست جمع‌آوری شده و در بازار تهران در دسترس علاقه‌مندان است.
وی در سال ۱۹۸۳ درگذشت.
آثار مهم‌ترین آثار او عبارتند از:
سمفونی پرسولیس
سمفونی آریا
کنسرتوهای پیانو
مینیاتورهای ایرانی
سوئیت شهرزاد
تو را دوست دارم وطنم (تار)
عبادت زردشت (تار)
راپسودیهای ایرانی (تار)
ستایش عمر خیام (پیانو)
تجزیه و تحلیل سمفونی تخت جمشید
این سمفونی دومین سمفونی وی است .
این سمفونی بر خلاف روال سایر سمفونیها که چهار قسمتی هستند سه قسمت دارد
در این سمفونی ، علاقه امین الله حسین به ایران به خوبی نمایان است این سمفونی در واقع یک پوئم سمفونی در توصیف عظمت تخت جمشید است
موومان اول : moderato
دشت وسیعی را به تصویر می کشد که ستونها و خرابه های کاخ پادشاهان هخامنشی در آن پیداست
موومان دوم: maestaso sostenuto
با لحن با شکوهی ، شکوه و عظمت و افتخارات باستانی ایران را به یاد می آورد
موومان سوم : andante doloroso
حسرت آهنگساز را از شکوه گذشته به تصویر می کشد و سمفونی با کودا یا آهنگ محزونی به پایان می رسد
این سمفونی برای نخستین بار در سال 1945 تصنیف و در سال 1947 برای نخستین بار اجرا شد این سمفونی در ارکستر سمفونیک لندن هم اجرا شده است .
در واقع امین الله حسین با این سمفونی ابتدا یک ایرانی را مجسم می کند که با نگاه به خرابه های تخت جمشید به یاد شکوه گذشته می افتد و مدتی این شکوه را در ذهن خود مجسم می کند و گویا در رویای شیرینی به سر می برد ولی در نهایت متوجه نابودی آن شده و از خرابی و ویرانی آن حخسرت و افسوس می خورد و گویی از رویایی شیرین بیدار می شود .
پانویس
]1.↑ در سایه‌روشن کلام، بازدید: دسامبر ۲۰۰۹.
2.↑ همان.
3.↑ برگرفته از ویکی‌انگلیسی براساس برنامه Le Plus Grand Cabaret du Monde, presented by Patrick Sébastien on ۲۲ September ۲۰۰۷
منابع
تفسیر موسیقی – سعدی حسنی – انتشارات صفی علیشاه - 1368
فاریا پیربازاری. «امین‌الله حسین». ج. سال چهارم. ۲۴ تیر ۱۳۸۴. ص۱۲. [۱]
«زندگی و آثار امین‌الله حسین» (فارسی). درسایه‌روشن کلام (برگرفته شده از فصلنامهٔ «ره‌آورد» شمارهٔ ۴۵). بازبینی‌شده در ۱۱ فوریه ۲۰۰۸.