خیرخواهی یا دخالت!؟
گاریگن فتائی
در بین مردم و روابط اجتماعی اونها در ایران همواره نوعی مداخله در امور شخصی و حتی خصوصی ترین مسائل احساس می شه.
این دخالت ها می تونه با منشاهای مختلف و با اهداف متفاوت باشه و البته خیلی از موارد این دخالت ها تحت عنوان خیر خواهی مطرح میشه اما در اصل با مفهوم اون با سودجوئی اشتباه میشه.
علتهای این دخالتها می تونه یکی از موارد زیر باشه
1: در سریال همه چیز آنجاست ما نمونه هائی از این نوع خیر خواهیها رو می بینیم
فرانک دوست سحر از موقعیتی که برای سحر در خصوص دادن شهادت در دادگاه ایجاد شده تا مهدی فرهمند تبرئه شود سوء استفاده کرده و این موقعیت رو تبدیل به وسیله گرفتن باج و حق الاسکوت از فانی برای تامین کسری پول دوستش سحراستفاده کرده و اونو تشویق به این کارها می کنه.
البته این امر ممکنه نفعی برای فرانک نداشته باشه اما مثلا می خواد به صلاح دوستش عمل کنه اما به بهانه بدبخت کردن دیگران و البته در اینجا هم سودجوئی با خیرخواهی قاطی شده
مورد دیگر در همین سریال خواهر نازنین است که از وضعیتی که برای خواستگار خواهرش یعنی مهران فرهمند ایجاد شده استفاده کرده و به خیال خودش می خواد برای خواهرش کار خوب انجام بده و کاری می کنه که شخص دیگری برای خواستگاری پا پیش بزاره اون هم بدون اطلاع نازنین و طوری بشه که نازنین در برابر یک عمل انجام شده قرار بگیره.
2: این دخالتها گاهی بر اثر بی کاری و کنج کاوی فضولانه است به عنوان نمونه
من با یکی از دوستانم که مدت زیادی بود ندیده بودمش با ماشینش داشتیم از محل خارج می شدیم دوستم گه گاهی سیگار می کشه و فراموش کرده بود از خونه کبریت و فندک بیاره ، مرد مسنی سر کوچه یاستاده بود دوستم بهش گفت عموجان کبریت داری اون هم گفت دارم و بهش داد بعد به دوستم گقت پس این دوست کناریت چرا سیگار نمی کشه؟
دوستم چیزی نگفت اما اون که مدت بیست سال خارج از ایران زندگی کرده بود بهم گقت میبینی توی خصوصی ترین مسائل آدم فرو میرن!
3: گاهی این دخالت ها به خاطر نوعی رقابته یعنی طرف از طریق این دخالت ها و بدنام کردن طرف مقابل می خواد نفعی ببره یکی از بهترین نمونه های این امر زمانیه که شخصی به خواستگاری دختری میره و در همان زمان زنی هم آن دختر رو برای پسرش در نظر گرفته اون زنه پیش دختره تا می تونه از خواستگار اولی بد می گه و اخرش هم میگه به خیر و صلاحش عمل کرده و اگه با اون پسره ازدواج کنه بدبخت میشه اما در نهایت پسر خودشو می خواد غالب کنه
البته حسادت و کینه هم در این امر نقش داره مثلا کسی کارش طوریه که زودتر به خونه میاد و یه نفر دیر وقت و اونی که دیر وقت میاد مدام اولی رو با حرفهاش خطاب قرار میده که راحت میره و میاد و زحمتی نمی کشه و پولش هم قلپی میاد دستش اما من باید از صبح تا شب سگدو بزنم.
4: از عوامل دیگر دخالت های مکرر این می تونه باشه که خونه ها نزدیک به هم و تو در تو هستند به نحوی که همسایه ها از جیک و بک همدیگه باخبرند و وقتی میزان بی کاری و علافی هم در میان در و همسایه زیاد باشه که دیگه واویلاست.
5: معمولا در جوامع کوچک تر در داخل جوامع بزرگ تر این اطلاع و شناخت از هم بیشتره و البته این امر یعنی شناخت از هم نیز در موارد مختلفی با فضولی و دخالت اشتباه میشه مثلا در جوامع اقلیت های دینی در ایران تبعا چون کوچیک هستن بهتر و بیشتر همدیگر رو می شناسند چنانکه در بین اعضاء یک روستای کوچک هم این طوریه اما این شناخت برخی اوقات زننده میشه مثلا زمانی که می فهمند فلانی چند روز در هفته میره سر کار و چند روز توی خونه است و یا ماهی چقدر در میاره و کجا کار می کنه و چی می پوشه و نظایر اون و متاسفانه در ابن گونه جوامع اعضائ اون خیلی راحت به چشم میان.
6: گاهی اوقات عرف جامعه متاسفانه این حق رو به افرادش میده که در مورد افراد تصمیم بگیرند مثلا در ایران یک دختر استقلال عمل کاملی نداره ومرتب از سوی افراد جامعه زیر نظره ، این وضع در خصوص پسران جوانی که وقت کار کردنشون رسیده و بیکارند و یا هنوز مجردند هم نمایان هست.
7: موردی هم هست که می توان گقت تقابل بین انتخاب فردی و انتخاب اجتماعی است یعنی معمولا عرف جامعه روش هائی رو تعیین می کنه و دوست داره هر کسی مطابق اون روشها جلو بره مثلا در یک محیط کارگری یک پسر باید شغل پدرش رو ادامه بده و صبح سر کار بره و شب به خونه برگرده و خودش زحمت بکشه نون در بیاره در غیر این صورت اگه این کارها روانجام نده آدم حسابش نمی کنند حتی بهش سلام نمیدن و وقتی از کنارش رد میشند مورد تف و لعن وفحشش قرار میدن و هیچ دختری هم بهش جواب مثبت نمیده و این شخص مبشه انگشت نمای مردم چرا که نمی خواد به خواست و عرف جامعه عمل کنه و همین امر باعث بدبختی و فلاکت روحی برای وی میشه.
این مساله باعث میشه کسانی که دوست ندارن همرنگ جماعت بشند و می خوان خودشون تعیین کننده سرنوشت خودشون باشند نه اونچه که جامعه و عرف محل بهشون دیکته می کنه لذا معمولا به نقاطی مهاجرت می کنند که احساس کنند اونجا می تونند خودشون باشند و استعدادهای فردیشون رو اون طوری که دوست دارند و دلشون می خواد بارور و شکوفا سازند .
متاسفانه در ایران موارد هفت گانه فوق تحت بهانه های مختلف و به عنوان خیر خواهی باعث شده که تمام حرکات و رفتار هر کسی به شدت از طرف عرف جامعه زیر نظر گرفته بشه