روز جهانی نابینایان و مقایسه امکانات انها در آیران و امریکا
گارگین فتائی.
.
23 مهر برابر با پانزدهم اکتیر روز جهانی نابینایان و عصای سفبده .
من خودم کم بینای مادر زاد هستم یعنی از زمان ، تولد،عارضه کم بینائی داشتم که به علت داشتن عارضه آلبینیسم یا فقدان رنگ دانه که باعث سقبدی مو و پوست از زمان تولد میشه و نیستوگاموس یا لرزش غیر ارادی چشم در اصل این کم بینائی قابل علاج نیست
البته کم بینائی من این طوریه که چیزهای ریز رو از مسافت کمی دورتر خوب نمی تونم ببینم مگر اینکه به چشماهم خیلی نزدیک کنم در حد چسباندن.
یک نمونه از فرد مبتلا به آلبینیسم
در مورد این روز من در اروپا و آمریکا در خصوص نابینایان چیزهائی دیدم که در ایران به هیچ عنوان شاهد اون بنودم.
این رو بگم که در ایران اصلی ترین ارگان مسئول و مربوط به معلولین اعم از ذهنی و غیر ذهنی که غیر ذهنی ها شامل اندامی و چشمی و غیره میشه سازمان بهزیستیه که البته با وجود دستگاه عریض و طویل و وعده های قشنگی که به آدم میده مثل مثلا تامین بخشی از هزینه زندگی معلولین و یا پرداخت بخشی از هزینه تحصیل حتی در سطوح عالی دانشگاهی و غیره علناً کمک موثری به اونها نکرده و اگه یک نابینا یا کم بینا بخواد رو کمک بهزیستی حساب کنه باید این فکر رو از ذهنش دور کنه.
من خودم چندین سال پیش وقتی به بهزیستی رفتم گفتن شما می تونی ببینی و معلولیتت متوسطه ما به کسانی که دست و پا ندارن اون هم ماهی پنجاه هزار تومان میدیم حالا بعد گذشات چند سال لابد این مبلغ شده صد هزار تومان حالا شما حدیث کامل بخوان از این مجمل.
مدام هم به خونه ما زنگ میزدن می گفتن می خواهیم بیائیم بازدید و مدام هم می گفتن به شما کمک مالی تعلق نمی گیره چون شما معلولیتت متوسطه یک روز واقعا عصبانی شدم و گفتم وقتی هیچ کمکی نمی کنید دیگه چرا مرتباً به بازدید میائید .
یادمه چندین سال پیش گفتن می خوان وام بدن و کلا هم شرائط گذاشتن و دو نفر ضامن معتبر دولتی غیره و اخر سر فهمیدم که دویست هزار تومان میدن یعنی کل دوندگی برای اخذ وام به خاطر دویست هزار توامن!
نکته ای که باید ذکر کنم اینه که معلولین چشمی در سطح جهانی دارای مقرراتی هستند که همه کشورها ملزم به اجرای اون هستند و نمی تونند به بهانه کمبود بودجه و غیره از عدم اجرای این مقررات سر باز بزنند.
نمونه این مقررات که من قسمتی از اون رو براتون خواهم گفت در آمریکا اجرا میشه که همون طور که گفتم همه کشورها ملزم به اجرای اون هستند چون یک معلول هم همون قدر دارای حقه که یک آدم سالم . در جامعه همه انسانها از لحاظ ظاهری و جسمانی دارای حقوق برابر هستند و نمی توان به دلائلی مثل کمبود بودجه از توجه به اونها سر باز زد کما اینکه مطمئناً ایران کشوری ثروتمند است و توانائی مالی آن از خیلی از کشورها بیشتره و قطعاً بودجه سازمان بهزیستی هم خیلی بیشتر از اینهاست منتهی این سازمان هم گرفتار مشکلاتی شده که گربیانگیر تمام نهادهای ایرانه که دیگر نیازی به توضیح اضافی نیستو خودتون منظورم رو بهتر می دونید .
نهاد ی که در آمریکا بسیار به افراد نابینا و کم بینا کمک می کند نهادی است به انگلیسی به نام "ری هبیلی تیشن rehabilitation "یا همان توان بخشی که که چیزی معادل بهزیستی در ایرانه.
این سازمان دارای بخش های گوناگونیه که بخش چشم اون موسوم هست به " low vision center یا مرکز کم بینایان "هست
مرکز کم بینایان
برای عضویت در توانبخشی ابتدا شما از طریق سایت مربوطه و یا شماره تلفنی که برخی از موسسات کمک کننده به افراد نیازمند در اختیار شما قرار می دهند با این سازمان تماس گرفته و درخواست می کنید که مدارک عضویت شما با پست به منزل یا محل کارتون ارسال بشه و شما اونها رو خونده و تقاضانامه های عضویت رو پر می کنید که البته در این مورد اگه نیاز به کمک بود می تونید از طریق تلفن کمک بگیرید و البته برای افراد کم بینا این مدارک به صورت لارج پیرنت یا پرینت درشت هست .
وقتی عضویت شما در توانبخشی پذیرفته شد شما می تونید از این امکانات بهره مند شوید
1: اگر شما مرتباً به جائی می روید مثلا به کالج یا داشنگاه و هزینه حمل و نقل متقبل می شوید شما می تونید از توان بخشی تقاضا کنید که هزینه حمل و نقل شما رو طی چکی هر ماهه براتون ارسال کنه
2: شما به مرکز کم بینایان دعوت شده و پس از یک ساعت معاینه دقیق به شما عینک های مختافی داده میشه از نزدیک بین و دوربین تا عینک های آفتابی با رنگ قاب مورد علاقه
همچنین ذره بین قوی برای بزرگ نمائی متن های ریز و یک دوربین کوچک برای دیدن علائم راهنمائی
3: اگر شما نیاز به دستگاه ضبط یا رکوردر داشته باشید این رکوردر پیشرفته هم به شما تعلق خواهد گرفت که موسوم است به ویکتور ریدر victor reader
4: شما می توانید درخواست لب تاب یا دسکتاب و کامپیوتر بدید و در این مورد یه برنامه به نام زوم تکست zoom text program که قیمت اون در آمریکا ششصد دلاره به شما تعلق می گیره برای بزرگ کردن صفحات به اندازه های غیر معمول و یا سخن گفتن و راهنمائی هنگام انجام کار با کامپیوتر
همچنین برنامه ای به نام جاز پروگرام هست که نابینایان مطلق می توانند با آن برنامه با کامپیوتر کار کنند.
البته بر روی نابینایان مطلق آزمایشات مختلفی صورت می گیره و هر سالع عده ای از نابینایان مطلق یا کم بینایان داوطلب این کار شده و به موسسات پژوهشی دعوت میشند و البته هزینه حمل و نقلشون توسط این موسسات پرداخت میشه .
وقتی شما کم بینا باشید کالمپیوتر و کیبورد شما هم متفاوته مثلا کیبورد شما لارج پرینت large print keyboardخواهد بود
کیبورد لارج پرینت
و اگر کامپیوتر شما دچار مشکل شد تعمیر اون هم مجانی خواهد بود
5: شما می تونید از توانبخشی تقاضای دستگاه سی سی تی وی cctv topaz رو بکنید که دستگاهی است که متن های ریز و یا هر متنی که از نظر شما ریزه و چشم شما به راحتی قادر به خوندنش نیست زیر اون بزارید و به میزان دلخواه متن رو بزرگ کنید در این مورد در همین نوشته توضیح داده خواهد شد
یک دستگاه به نام سی سی تی وی میدن که با این دستگاه شما می تونید از طریق گذاشتن یک متن خیلی ریز روی اون درواقع اون متن رو روی مانیتوربه صورت بسیار یزرگ ببینی اینها هم مجانی در اختیارتون قرار می گیره.
دستگاه سی سی تی وی
6: هدف اصلی توان بخشی از در اختیار قرار دادن این امکانات در اصل سعی در توان بخشیدن به شما برای یافتن کار و روی پای خود ایستادنه برای همین شما باید انتخاب کنید که چه کاری رو می تونید انجام بدین و برای اون کار کلاسهای مختلفی گذاشته میشه و البته وقتی یک شخص نابینا یا کم بینا سر کار میره لوازم مخصوص اون هم وجود داره مثلا در محیط کار وی دستگاه سی سی تی وی هست و یا مثلا برای یک محصل کم بینا همیشه متنهای امتحانی و آنچه که معلم در اختیاز شان قرار میده به صورت پرینت بزرگ یا لارج پرینت هست .
همه اینها مجاناً در اختیاز شخص قرار می گیره
یک آدم سالم ممکنه بعدا به علل مختلفی مثل تصادف یا بیماری معلول بشه و یا بچش و یا مادر و پدرو و اقوامش این طوری بشند .
در آمریکا اگر شما معلول باشی در اداره ای به نام سوشال سکیوریتی social security تقاضا نامه پر می کنی و یک روز رو برای مصاحبه با شما اختصاص میدن که شما باید گواهی پزشک رو در مورد بینائی و یا معلولیت خودت داشته باشی اگه جواب اونها مثبت بود شما مستحق دریافت حقوفی ماهیانه هستید که هم می تونه کمک خرجتون در تهیه مایجتاج غذایی باشه و هم تا حدی می تونه در پرداخت اجاره بهای منزل موثر باشه و در صوتر پذیرش درخواتس شما به شما کارت سوشال سکوریتی social security card تعلق می گیره
گفتنی است که داشتن این کارت برای همه در آمریکا الزامی است منتهی افراد معلول می تونند از این نهاد مبلغی به عنوان خرجی دریافت کنند که بستگی به امتحانات مختلف و بررسی از طرف این سازمان و پذیرش درخواست از طرف اون داره
البته نهادی به نام سرپرستی هست که اون هم تا حدی می تونه کمک خرجی محسوب بشه.
با داشتن کارت سوشال سکیورتی شما می تونید از خیلی از مزایا استفاده کنید.
وقتی این کارت رو دریافت کردید شما می تونید برای اکسسaccess امتحان بدین اکسس در واقع یک نهاد رانتدگی است که درست ترش پارا ترانزیته و ویژه افراد مسن و یا ملعول هست در این مورد هم شما تقاضا نامه پر می کنید و به نهاد مربوطه میدین واونها یک روز رو برای مصاحبه تعیین می کنند و البته نوع بیماری و داروهای مصرفی خودتون رو هم باید بگید اگه مورد قبول قرار گرفتید کارت اکسس به شما میدن که با داشتن اون اولاً می تونید مجاتی سوار هر اتوبوسی که خواستید بشید و ثانیاً اگه خواستید جائی برید بیست و چهار ساعت قبلش یا اکسس تماس می گیرید و یک ماشین رزرو می کنید وساعت و مکان رفتتون رو هم می گید و ماشین اکسس در همون زمان جلوی در شماست و حتی به شما کمک می کنه که داخل ماشین بنشینید و کمربندتون رو خودش می بنده و شما رو درست در مقابل در اونجایی که می خوادی پیاده بشبد پیادتون می کنه.
مبلغ هم از یک دلار تا هفت دلاره یعنی ده برابر کمتر از پول تاکسی.
یک نونه از ماشینهای اکسس
با داشتن این دو کارت شما می تونید در موسسات آموزشی ویژه نابینایان یرای آموزش دروس مختلف ثبت نام کنید اما چه آمورشی این اموزش و امکاناتش در برابر چیزی که در ایران به آدم ارائه میدن قابل مقابسه نیست .
آموزش در مدارس کلا در امریکا رایگانه و حتی تحت شرائطی شما می تونید به خاطر تحصیل خودتون پول هم دریافت کنید اونجا این طوری نیست که قانون رو فقط نوشته باشند و با کسی در این مورد شوخی ندارن و اگه مدرسه ای به هر عنوانی پولی از کسی بگیره فاتحه اون شخص خوندست.
یکی از بهترین نمونه های مدارس ویژه معلولین چشمی انستیتو بریل در لوس آنجلس در منطقه سانتا مونیکا است که به طرز یسیار زییایی با هفت سالن بسیار یزرگ در دو طبقه ینا شده
Braille institute
انستیتو بریل – سانتامونیکا بولوار – لوس آنجلس
با کلاسهای آمورش زبان انگلیسی و اسپانیایی و کاشی کاری و سبد بافی و کلاس های آموزش آشپزی و کلاسهای موسبقی و سازهای مختلف برای یادگیری مثل گیتار و ساکسبفون و پیانو و ورزشهای مختلف و یوگا و کلاسهای خوانندگی و اپرا و کلاس تاریخ و کلااس رایانه و برنامه مخصوص رایانه ای برای نایینایان و اموزش های رایانه ای مثل برنامه جاز و غیره.
کل معلولین چشمی درجه بندی شده اند
تماماً نابینا یا توتلی بلایندtotally blind
اینها شامل کسانی هستند که کاملا نایبنا هستند که یا به طور مادرزادی نابینا شده اند و یا بر اثر تصادف و حادثه و یا بیماری مثل دیابت و سکته مغزی و غیره.
نیمه بینا partially blind
کسانی هستند که نصفه نمیه می بینند مثل کسانی که یک چشمشان نمی بیند و یا پنجاه درصد یا زیر پنجاه درصد می بینند و یا شب کورها و کور رنگها و غیره.
قانوناً نابینا legally blind
کسانی که می تونند ببینند و نصفه نمیه هم نمی بینند اما کم بینا هستند و دید چشمشون ضعبفه و لاعلاج مثل مبتلایان به آلبینیسم.
برای نابینایان مطلق هم کلاسهای آمزوش بریل هست و هم بخش موبیلیتیشن mobilitation که به اونها یاد میدن که چطوری از خونشون بیان بیرون و برن مغازه خرید کنند و یا به جائی که می خان برند و یا سوار اتوبوس یشند و یا اینکه در داخل مدرسه چطوری بفهمند جائی اتاق کلاسه یا سالنه و نشانیهای بزرگی گداشتند که این گونه افراد با لمس کردن اونها و یا شنیدن صدای اونها بفهمند که در کدام قسمت مدرسه هستند و یا شماره میز رستورانها به طور برجسنه نوشته شده تا این گونه افراد بفهمند که شماره میزشون چیه.
همیشه افرادی هم برای کمک به اینها هستند مثلا موقع برگشتن به خونه وقتی راننده اکسس اسم اونها رو صدا می کنه مسئول مربوطه میاد و اون شخص را می بره داخل اتومبیلی که قراره اونو به خونش برسونه.
نکته ای که می خوام بگم اینه که اصطلاح کور تنها در ایران توهین محسوب میشه اما در آمریکا هیچ وقت بار معنائی توهین آمیز نداره چون در امریکا این جور افراد به هیچ وجه مورد تمسخر قرار نمی گیرند چه از طرف مردم و چه از طرف دیگران و هیچ گاه نمی گند فلانی کوره خودش نمی تونه ببینه حالا می خواد کار مار رو راه باندازه.
امکانات دیگری هم برای همه نابینایان اعم از کم بینا یا نیمه بینا یا تماما نابینا هست.
کاست های نوار که مریوط به درسهای مختلفی است که معلم اونها رو ارائه میده و اون شخص می تونه اون درس رو از طریق اون کاست مرور کنه که مجانی هست به همراه ضیطی که مجانا در اختیارشون میزارن که اگه ایراد پیدا کنه یا خراب بشه دیگه تعمیرش نمی کنند بلکه یکی دیگه بهش میدن.
کاستهای دیجیاال و ضیط دیجیتالdigital talking book player که در کتاب خونه مخصوص مدرسه هست که کتاب ها و داستانهای طولانی روی اونها ضیط شده و افراد معلول چشمی می تونند از طریق اینها این داستانها و موضوعات رو گوش کنند که اینها هم مجانیه.
دستگاه ضبط صوت کتابهای گویا همراه با کاست دیجیتالی اش
لارج پرینت یا پرینت های بزرگ از دروس که برای افراد نیمه بینا یا کم بینا هست که شامل تمامی دروسی هست که ارائه میشه و سایز کلمات به اندازه کافی بزرگ هست این هم مجانی در اختیار دانش آموزان قرار می گیره.
در آمرکا همه در حال تحصیلند و این طرز فکرکه دیگه کسی که پیر شده نباید بره به مدرسه و مسخرش کنند و پشت سرش حرف یزنند وقتی وارد آمریکا شدید باید باندازید توی سطل آشقال.
در موسسات آموزشی مثل کالج ها و دانشگاهها برای افراد معلول و نابینا و کم بینا اداره ای هست موسوم به اداره محصلین خاص office of special students or oss office که به این گونه محصلین کمک های مختلفی اعطا می کند از قبیل اینکه برای کمک به ثبت نام و انتخاب واحد دروس و یا حذف و اضافه دروس و یا عضویت در ادارات مهم مثل کمک مالی و یا کتاب رایگان افرادی در این اداره هستند که به معلولین کمک می کنند و همچنین امکانات ویژه ای از قبیل کامپیوتذهای مخصوص و یا پرینترهای بزرگ و نظایر آن دارند
برای دیدن چراغ قرمز چهارراهها ها و دستی که هنگام سبز شدن چراغ پائین میاد نوعی تلسکوپهای کوچیک دو ذره بینه و برای یافتن اشیاء کوچک یک ذره بینی دو تائی قوی و برای دیدن نوشته های ریز .
در آمربکا مقررات رانندگی یرای همه سخته اما برای معلولین همیشه تسهیلاتی در نظر گرفته میشه.
یک شخص سالم یا کاملاً بینا اگه هنگامی که چراغ قرمزه از خیابون رد بشه و ماشین بهش بزنه اون ماشین مقصر نیست چون عابر پیاده باید صبر می کرد تا جراعغ سبز میشد اما همین کار رو اگه یک فرد معلول چشمی که عصای مخصوصشون دستشه رو انجام بده مقصر اون راننده است حتی اگه در اصل مقصر اصلی اون معلوله باشه.
در مورد معلولین چشمی و جسمی اتوبوسها و ونها دارای پله های برقی هستند که اونها رو می زنند و اون شخص معلول راحت از اون طریق میاد داخل ماشبن.
البته اشخاصی هم هستند که هم نابینا و هم ناشنوا و هم لال هستند که اینها هر کدومشون نگه دارنده و معلم مخصوص به خودش رو دارند.
حتی برای نابینایان دختر ، سوزن های مخصوصی برای قلاب بافی ساخته شده .
هم اکنون هم روی یک عینک مخصوص نابینایان دارن کار می کنند که اون عینک .قتی یک نابینا وارد جائی میشه بهش میگه که اونجا کجاست و مثلا قفسه میوه ها در یک مغازه یا سوپرمارکت در کدام قسمت اونه.
خلاصه اونجا هیچ وقت وقتی یک نابینا به یک نفر برخورد کنه نمی گند مگه کوری نمی بینی و یا بگند اینها کورند نمی تونند ببنند ولشون کن و از این جور حرفها
این تازه یک شمه ای از اون امکاناتیه که در اختیار معلولین در امریکا قرار می گیره قطعا بسیار بیشتر از این حرفهاستو اینها چیزهایی بود که من دیده بودم.