مخاطبان تئاتر ارمنستان آثار ایرانی را منتقدانه می بینند
گفت و گو با دبیر بخش ایران جشنواره هایفست
.
http://alikonline.ir/fa/fa/news/culture/item/1383-
مخاطبان-تئاتر-ارمنستان-آثار-ایرانی-را-منتقدانه-می-بینند
.
آلبرت بیگ جانی عضو هیئت برگزارکننده جشنواره ˝هایفست˝ و دبیر بخش ایران این جشنواره می گوید: مخاطبان تئاتر ارمنستان می دانند از نمایش های ایران چه می خواهند و با دید انتقادی به سالن های نمایش می روند؛ آنها آنقدر کار خوب ایرانی دیده اند که منتظر آثار جدید هستند.
به گزارش سرویس تئاتر هنرآنلاین طی چند سال اخیر حرکت تئاتر ارمنستان به سمت تئاتر روز جهان به سرعت ادامه داشته و گروه های مختلفی از تئاتر کلاسیک تا مدرن و آوانگارد در آن مشغول به کار هستند. به گونه ای که این فعالیت مداوم سبب معرفی جشنواره ها و گروه های تئاتری این کشور در سطح بین المللی شده است. جشنواره "هایفست"که امسال سیزدهمین دوره خود را پشت سر گذاشت، یکی از مهم ترین جشنواره های این کشور است که هر ساله هنرمندان بسیاری از سراسر ایران در آن شرکت می کنند. در این راستا، گفت گویی با آلبرت بیگ جانی عضو هیات برگزاری جشنواره "هایفست"و دبیر بخش ایران به بهانه سیزدهمین دوره برگزاری این رویداد هنری داشته ایم که می خوانید:
در آغاز لطفا تاریخچه ای از شکل گیری و برگزاری جشنواره "هایفست"بیان کنید؟
بعد از فروپاشی شوروی سابق، دوره‌ای توسط اتحادیه جهانی تئاتر، در دو کشور انگلستان و اتریش برگزار شد و افرادی از کلیه جمهوری های سابق شوروی برای حضور در این دوره ها انتخاب شدند. بعد از طی دوره آموزشی، این افراد به عنوان مدیران جشنواره های کشورهايشان مشغول به فعالیت شدند. آلبرت هوگاسیان نماینده ارمنستان بود. البته قبل از آن، دو جشنواره "پانتومیم"و "آرتاواز"هم داشتیم که دبیر آنها نیز آقای هوگاسیان بود. او جشنواره "هایفست"را از سال 2002 میلادی آغاز و دبیری آن را بر عهده گرفت. امسال سیزدهمین دوره آن برگزار شد. من از سال 2007 عضو هیئت برگزارکننده و دبیر بخش ایران هستم.
جایگاه این جشنواره در میان سایر جشنواره های این کشور کجاست؟
این جشنواره اختصاصی نیست. ارمنستان چهار جشنواره بین المللی دارد که "هایفست"جشنواره اصلی است، بعد از آن جشنواره های "شکسپیرین"، "مونو"و "یومین آرمنیا"قرار دارد. البته دو جشنواره "مونو"و "شکسپیرین"تخصصی اند. ولی "هایفست"همانگونه که گفتم، تخصصی نیست و هر اجرایی می تواند در آن باشد. نام این جشنواره، پنج سال پیش به "جشنواره هنرهای اجرایی هایفست"تغییر پیدا کرد. به این طریق دست مان برای انتخاب کار بازتر شد، اکنون کارهای آکروباتیک و موسیقی هم داریم. اما غالب آن تئاتر است.
بودجه آن چگونه تامین می شود؟ آیا این رویداد خصوصی است؟
"هایفست"ان جی یو است، اما پشتیبانی دولت را هم دارد. در واقع در مجلس مصوبه دارد مانند جشنواره بین المللی تئاتر فجر. بودجه ای در وزارت فرهنگ ارمنستان برای آن تعیین شده، از سوی دیگر اسپانسرهایی نیز داریم. تعدادی از آنها دولتی و سایر آنها نیمه دولتی اند. هر سال کار خیلی خوبی از کشور انگلستان داریم که کنسولگری انگلستان هزینه های آن را تقبل می کند، همین طور نمایش هایی از فرانسه و آمریکا که سفارت های آنها هزینه هایشان را تعیین می کنند. جشنواره بودجه وحشتناکی ندارد، شاید بودجه تصویب شده آن بیست یا ده درصد هزینه های جشنواره تئاتر فجر است. اما کاربری آن بیشتر است.
این اتفاق از سوی سفارت ها تنها به دلیل اعتبار جشنواره است؟
بله، به دلیل اعتبار و معرفی کشورشان است. همه این کار را می کنند.
شیوه اداره آن چگونه است؟
جشنواره "هایفست"تنها در طول سال یک دبیر و یک کارمند دارد که حقوق دریافت می کنند. این کارمند دبیر اجرایی است و زمان جشنواره همه اتفاقات با حضور 17 نفر شکل می گیرد.
یعنی تمام اتفاقات در طول سال توسط یک نفر برنامه ریزی می شود؟
بله، آن یک نفر کار می کند. او تمام برنامه ها را می چیند، نامه نگاری ها، دعوت از سفارت ها و .... توسط یک نفر انجام می شود.
دبیر جشنواره نیز در طول این سال ها تغییری نکرده است؟
نه، بنیانگذار آن آلبرت هوگاسیان بوده و همچنان هم هست؛ تنها در ایران چنین فرمی وجود ندارد. در ارمنستان همه آلبرت هوگاسیان را می شناسند، چون تداوم داشته است. "هایفست"در درجه بندی جهانی بین کشورهای شوروی سابق، بعد از مسکو معتبرترین جشنواره است. یکی از دلایل آن، تداوم آن بوده است. جشنواره های خیلی قوی تری هم بودند اما تداوم نداشتند. در حالی که "هایفست"برگزار شده و سیستم کلی اش هم تغییر نکرده است.
چند کشور در دوره سیزدهم حضور داشتند؟
غیر از دوره دهم، این دوره یکی از شلوغ ترین دوره ها بود. 26 کشور در جشنواره حضور داشتند و 74 اجرا در 12 سالن نمایش داشتیم. یعنی حتی افرادی که برنامه ریزی بسیار دقیقی داشتند هم در طول روز سه یا چهار اجرا را از دست می دادند، چراکه روزی هشت اجرا داشتیم و تمام آنها از کشورهای معتبر دنیا همچون آمریکا، کانادا، فرانسه، ایتالیا، انگلستان، لهستان، یونان، روسیه، صربستان و... در آن شرکت داشتند. می توان گفت تعداد کشورهایی که از اروپا در این جشنواره حضور نداشتند کمتر از انگشتان یک دست بود.
سطح کیفی آنها را چگونه ارزیابی می کنید؟
سطح کیفی بسیار خوبی داشتیم. جشنواره ها هر سال دو یا سه کار شاهکار دارد بقیه آنها متوسط اند. تمام جشنواره ها سعی می کنند این آثار متوسط را بالا ببرند. خوشبختانه در این دوره کارهای بسیار خوبی داشتیم. معروفترین آن اجرای نمایش "هملت"توسط کمپانی "شکسپیر گلوب"انگلستان بود. این گروه یکی از برترین گروه های تئاترهای دنیا است. نکته جالب آن بود که آنها می گفتند قرار است اردیبهشت ماه به ایران برای اجرا بیایند. همچنین کار مونولوگی از "آنتوان دو سنت اگزوپری"؛ نکته جالب آن است که نمایش های انگلیسی کلاس بازیگری اند. می توانید به تماشای آنها بنشینید و یادداشت برداری کنید. همچنین آثار خوبی از بالتیک، لیتوانی و چک داشتیم که امیدوارم به ایران برای اجرا بیایند.
سطح کیفی آثار ایرانی را چگونه ارزیابی می کنید؟
آثار گروه های ایرانی همیشه متوسط رو به بالای "هایفست"اند و تماشاچیان خودشان را دارند. سالن های نمایش های ایرانی در تمام اجراها پر بودند؛ زیرا گروه های ایرانی تماشاگران خودشان را دارند. تا سال 2007 میلادی تنها دو نمایش ایرانی به ارمنستان آمده بودند و چندان شناخته شده نبودند؛ اما امسال میزبان 54 نمایش از ایران بودیم.
تماشاگران آثار ایرانی چه دیدگاهی نسبت به این آثار دارند؟
مخاطبان ارمنستان می دانند از کارهای ایران چه می خواهند و با دید انتقادی به سالن های نمایش می روند. تماشاگران ما بسیار رک هستند، اگر کاری ضعیف باشد شروع به غرزدن و سالن را ترک می کنند. بر عکس آن هم، اگر از نمایشی خوششان بیاید تشویق فوق العاده‌ای خواهند داشت. تئاتر ایران جایگاه خودش را دارد. هستند، کسانی که همزمان نمایش های کشورهایی مانند چک و آلمان را رها می کنند و به تماشای آثار ایرانی می نشینند. آنها آنقدر کار خوب دیده اند که منتظر کارهای جدید‌اند.
یعنی کارگردان های ایرانی را به طور مشخص می شناسند؟
نه، متاسفانه مانند سینما نیست و کارگردان خاصی را در تئاتر مد نظر ندارند. من سعی می کنم آثاری که برای اجرا به جشنواره می برم، ژانرهای مختلفی داشته باشند. در این میان کارهای دیالوگ محور جایی ندارند. در صورتی نمایشی دیالوگ محور انتخاب می کنیم که جنبه تصویری و بصری آن زیاد باشد.
هیچ کدام از بخش های جشنواره رقابتی نیست؟
خیر. ما دو بخش اصلی و جنبی داریم که تفاوت آنها در دریافت هزینه است. هزینه بخش اصلی توسط جشنواره صورت می گیرد، اما بخش جنبی توسط خود شرکت کنندگان پرداخت می شود. البته جشنواره بخش های جنبی هم دارد، مانند بخش ویژه صدمین سالگرد قتل عام ارمنيان، دانشجویی و تئاتر عروسکی. بخش ایران، سومین سال برگزاری خود را پشت سر می گذارد.
آثار برای حضور در جشنواره به چه صورت ارائه می شوند؟
باید سی دی کارهایشان را از طریق فراخوان جشنواره "هایفست"و یا ایمیل به من برسانند.
بازار تئاتر هم برای افرادی که به دنبال ارائه کارهای شان برای حضور در جشنواره های بین المللی هستند، وجود دارد؟
نه، بازار تئاتر نداریم، اما ورک شاپ های معتبری در آن برگزار می شود. تعدادی از آنها عمومی و تعدادی تخصصی اند. اساتید این ورک شاپ ها بین المللی اند و استادی از ارمنستان نداریم.
پیش بینی شما برای دوره بعد چیست؟
جشنواره ای مانند این دوره خواهد بود. اتفاق خاصی رخ نمی دهد. این جشنواره روال خاص خودش را دارد. وقتی دبیر تغییر نمی کند، طبیعی است که اتفاق خاصی برای آن ایجاد نمی شود. به نظرم تغییرات این چنینی وحشتناک است. تغییرات دوره ای خوب نیست، چراکه من باید انرژی مضاعفی را برای بیان و انجام مراحلی که پیش از این داشته ام، بگذارم.
لطفا توضیحاتی هم در رابطه با تئاتر ارمنستان و شکل آن بدهید؟
تئاتر ارمنستان، تئاتری به جا مانده از تئاتر شوروی سابق است و از آن ریشه می گیرد. تقریبا نیمه دولتی است. وقتی ما می گوییم تئاتر، منظورمان گروه تئاتری مانند ایران نیست. تئاتر به معنای مجموعه است، یعنی ساختمانی مشخص که در آن چند سالن، کارگردان و کارمند وجود دارد. مانند آنچه در اروپا می بینیم. در ایران گروه های تئاتری هستند که دوام و مدت فعالیت شان مشخص نیست. تنها گروه تئاتری که در ایران، با چنین ویژگی هایی وجود دارد گروه تئاتر "آران"به سرپرستی بهروز غریب پور است. طبیعی است اگر کسی بخواهد در ایران به تماشای نمایش برود، من می توانم سالن "فردوسی"و گروه تئاتر "آران"را به او معرفی کنم. اما در مورد سایر گروه های ایرانی نمی توانم چنین کاری انجام دهم.
این مسئله طبیعتا نکات مثبت و منفی خواهد داشت؟
جنبه مثبت آن اینست که نمایش ها همیشه هست. کارهایی را که پدر من به تماشای آنها نشسته، من هم دیدم و پسرم هم نگاه می کند. به عنوان مثال، می دانیم که دوم هر ماه نمایش "جوجه اردک زشت"اجرا می شود. چرا که این اجرا سابقه‌ای 40 ساله دارد. مانند یک ارزش می ماند. جنبه منفی آن آنست که تولید کارهای جدید محدود می شود و نمایش ها مرتب تکرار می شوند. این موضوع سبب می شود کارگردان و بازیگران جدید نتوانند هنرشان را ارائه دهند مگر آنکه عضو همان تئاترها بشوند. برای همین گروه های مستقل بسیار کم اند.
با توجه به تکرار نمایش ها در طی سال های طولانی، هنوز هم مخاطب دارند؟
بله دارند. یک نمایش دو بار در طول یک ماه اجرا می شود و بعد از آن جای خود را به نمایش دیگری می دهد. برای دوبار هر کاری تماشاگر دارد. آنها در لیست اجراهای ماهانه شان 15 نمایش دارند که پشت سرهم اجرا می شوند. ماه بعد دوباره همان نمایش ها تکرار می شوند. بر این اساس ماندگار است اما خلاقیتی که در تئاتر ایران وجود دارد، آنجا نیست. این نکته را باید در نظر گرفت، کمیت، کیفیت لازم را ایجاد نمی کند و از پنج نمایشی که در ارمنستان به صحنه می رود، دو کار در حد بین الملل است.
تئاتر خصوصی در ارمنستان جایی دارد؟
سالن های کوچکی دارد، پا می گیرد. هر شخصی که کار خود را آغاز می کند، تنها راه بقای خود را در ارتباط با اروپا می داند. این مسئله در مورد تمام تولیدات این کشور صدق می کند. بازار آن برای دو میلیون نفر پاسخگو نیست. این تولید باید کیفیتی داشته باشد که در وهله اول آنها را به کشورهای شوروی سابق و در وهله دوم به اروپا برساند. دولت هم نه ممیزی دارد و نه امکاناتی می دهد.
مهرانگیز قهرمانی