دو بانوی خستگی ناپذیر از نخستین بنیان گذاران کودکستان در ایران
منبع: دانشنامه ارمنیان ایران، ژانت لازاریان
دوهفته نامه "هویس"شماره 201
.
http://farsi.hooys.com/?p=2491
.
بانو برسابه هوسپیان
برسابه هوسپیان (۱۲۸۵ـ ۱۳۷۸) بانوی ارمنی و زاده ی اصفهان [بنا به قولی چهار محال بختیاری] دانش‌آموخته ی رشته تعلیم و تربیت از دانشگاه ژنو است. او از یک سالگی به همراه خانواده اش ساکن تهران شد و در سال ۱۳۰۹هجری شمسی با مجوز رسمی وزارت فرهنگ یک کودکستان در تهران تأسیس کرد. در عکس بالا مادموازل برسابه هوسپیان (آن گونه که شاگردانش او را صدا می‌زدند) در وسط عکس در میان دانش آموزان و همکارانش نشسته است. جلیل شرکاء، نفر دوم از چپ ایستاده در ردیف آخر کسی است که این اواخر این عکس را از آلبوم شخصی اش و توسط برادرزاده اش منتشر کرد.
کودکستان برسابه در خیابان ممتازالدوله (شاه‌آباد) با دو کلاس، یک سالن ناهارخوری و یک دفتر گشایش یافت. کودکستانی که با چهار شاگرد آغاز به کار کرد به زودی تبدیل به یک مجتمع آموزشی شامل کودکستان، دبستان و دبیرستان گردید و چهارصد شاگرد پیدا کرد و در نتیجه به محلی بزرگ تر در خیابان صفی‌علیشاه منتقل شد. آموزش در مدارس برسابه از ابتدای کار به زبان فارسی بود. روایت درس خواندن در مدارس برسابه به قلم بعضی، از جمله دکتر صدرالدین الهی، روزنامه نگار و استاد روزنامه نگاری، گویای تلاش های ارزنده این بانوی ارمنی است. این مدارس از نامدارترین مدارس ایران پیش از انقلاب به شمار می رفتند. متأسفانه مدرسه های برسابه بعد از انقلاب تعطیل شدند.
برسابه هوسپیان در طول عمر نودوچهارساله‌اش، سربلند و عاشق زندگی کرد، سربلند و عاشق نیز از جهان رفت، هر چند سال های آخر عمر را به سختی گذراند.
او مدت ها قبل از دریافت امتیاز کودکستان هنرپیشه تآتر بود و با معزالدین فکری، نعمت‌اله شیبانی، کلنل وزیری، نوشین و لرتا همکاری می‌کرد. در طول عمر پر بارش بسیار سفر کرد و دنیا را دید. برسابه که تشنه آگاهی بود در این سفرها دوره‌های مختلف را گذراند و به دیدار موسیو تزارک، خانم مونته‌سوری، دکتر پیاژه، خانم کلاپارِت و بسیاری دیگر از مربیان مشهور جهان رفت و در کلاس ها و دوره‌های آموزش معلمی و مدیریت آن ها نشست.
در فعالیت‌های اجتماعی برسابه هوسپیان همواره زنی پیشتاز و پیشرو بود و از کوشندگان و مبارزان حقوق زنان به شمار می‌رفت و در سازمان های گوناگون خیریه عضویت داشت. در کارنامه فعالیت‌های آموزشی و فرهنگی برسابه چندین مدال سپاس و افتخار نیز ثبت شده است.
خانم برسابه دو سال بعد از انقلاب ـ پس از نیم قرن کار خستگی‌ناپذیر معلمی و مدیریت ـ بازنشسته شد ولی آرام ننشست و تورهای سفری راه انداخت. پس از آمدن به امریکا سال ها به تنهایی در گلندل زندگی کرد و اواخر عمر خود را، علی رغم عشقی که به ایران و کودکان آن داشت، نه در ایران که به ناچار در امریکا سپری کرد و در سال ۱۳۷۸هجری شمسی در همان کشور بدرود حیات گفت.
.
بانو مارگارت سارواریان
خانم مارگاریت سارواریان در سال ۱۸۸۵میلادی در شهر تفلیس، پایتخت گرجستان به دنیا آمد.
تحصیلات خویش را در مدارس ارمنی تفلیس به اتمام رساند و بلافاصله شروع به تدریس در مدارس خصوصی نمود.
در سال ۱۹۰۵م. از وی دعوت به عمل آمد تا به ایران بیاید و فعالیت های تربیتی خویش را در تهران پیگیری نماید. پس از ورود به تهران ابتدا به عنوان معلم در مدرسه ارمنیان محله دروازه قزوین مشغول تدریس شد و سپس در مدرسه ارمنیان محله حسن آباد به تدریس پرداخت.
در سال۱۹۱۰م. اقدام به تأسیس کودکستانی با ۳۷دانش آموز در تهران نمود. این کودکستان به مدت دو سال به فعالیت خود ادامه داد ولی متأسفانه به علت مسافرت خانم سارواریان به تفلیس تعطیل شد.
خانم مارگاریت سارواریان بار دیگر به تهران بازگشت و شروع به تدریس در مدرسه هایکازیان تهران نمود.
وی در سال ۱۹۲۰م. سمت مدیریت کودکستان انجمن خیریه تهران را بر عهده گرفت و از سال ۱۹۳۵م. با همکاری اعضاء خانواده اش مجله نورهاسکر را برای کودکان و نوجوانان منتشر کرد.
وی همچنین در دوران جوانی به نقش آفرینی در صحنه تآتر پرداخت و در این زمینه موفقیت های زیادی هم کسب نموده است.
در سال ۱۹۴۵م. یکی از بهترین کودکستان های ایران و تهران را با نام کاخ کودکان برای ارمنیان تأسیس نمود که تعداد شاگردان آن در مدت زمان کوتاهی در سال تحصیلی ۱۹۵۱ـ۵۲م. بالغ بر هفتصد نفر گشت.
خانم مارگاریت سارواریان پس از عمری تلاش و کوشش در عرصه ی تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان در سال ۱۹۵۲م. در تهران چشم از جهان فرو بست.