آئین قِبالا ( عرفان یهود)

آئین قِبالا ( عرفان یهود)

کابالا یا کبالا یا قبالا(به عبری: קַבָּלָה) به معنای «دریافت‌کردن» و به معنی واقعی کلمه «رسم رسیده» است. کابالا تفسیر رمزگونه‌ای از کتاب‌های مقدس عبری است.

کابالا نامی است که بر تصوف یهودی اطلاق می‌شود و تلفظ اروپایی قبّالاه عبری است به معنی قدیمی و کهن. این واژه به شکل قباله برای فارسی زبانان و عرب‌ها است. بیشتر یهودیان ارتودوکس به آئین کابالا (کابالیسم) اعتقاد دارند. بر اعتقاد هواداران و معتقدین به آئین کابالا، فهمیدن و درک رموز مخفی درآئین کابالا، باعث می‌شود تا انسان بصورت روحانی‌واری به خدا نزدیکتر شود و بدین ترتیب بشریت، قدرت والایی از رموز مخفی خدا که برای دیگر انسانها پوشیده‌است، را پی می‌برد. یی تاریخچه اصطلاح نام «کابالیسم» به درستی مشخص نیست و مورد اختلاف است. برخی سلیمان ابن جبرئیل (۱۰۵۸ - ۱۰۲۱) میلادی و برخی کابالیست اسپانیولی قرن سیزدهم، بهیا بن آشر را اولین اشخاصی می‌دانند که آئین مخفی و سری عهد عتیق را «کابالا» نامیدند. با این وجود مدارک و منابع بسیار قدیمی که برخی ازآنها به قرن دوم میلادی بازمی‌گردند، وجود دارند که حاکی از نام‌هایی بجز «کابالا» بر آئین فوق هستند. با این وجود همکنون اصطلاح «کابالا» وصف کننده تمرین آئین و دانش محرمانه یهود است.

مهمترین منابع و کتب کابالیستی که به عنوان ستون فقرات و پایه اصلی «آئین کابالا» درآمدند، شامل مجموعه کتب عبری بهیر (به معنای «کتاب روشنایی») و هیچالوت (به معنای «کاخ‌ها») می‌شوند که به قرن اول میلادی بازمی‌گردند. نهایتا در قرن سیزدهم میلادی کتاب زوهر نوشته شد که تفکر و شکل کنونی «آئین کابالا» را تشکیل داد.

دیباچه

بنابر سنت و عقاید کابالیستی، دانش کابالیست‌ها به صورت شفاهی از سوی سه شه‌پدر (ابراهیم، پسرش اسحاق و نوه‌اش یعقوب) و دیگر پیامبران قوم یهود (معروف به نوئیم (נביאים)) و حکیمان و ربای‌های ارشد یهود منتقل شد. عده ای تاریخچه پیدایش کابالا را به پیش از موسی و از طریق ارتباط مستقیم کاهنان مصری با بیگانگان می دانند. با مهاجرت بنی اسراییل به صحرای سینا عملا این علم به فلسطسن امروزی منتقل شد. در غرب اعتقاد بر این است که استر همسر خشایارساه توانست با استفاده از این آیین شاه را از کشتار یهودیان شوش برهاند که این رورز بنام جشن پورسم هنوز بزرگ داشته می شود. کابالا شباهتهای زیادی با عرفانهای شرقی دارد. بخصوص درباره مراحل سیر روحانی مسیرهای درحت حیات شباهتهایی باهم دارند.

دیدگاهها

دیدگاه آکادمیک

به عقیدهٔ الیوت ولفسون، وقایع مربوط به عصر روشنفکری رنسانس نیز نتوانست عقاید پیشین یهودیان را به طور کامل تغییر دهد. وی بر این باور است که امروزه نیز تعداد زیادی از پیروان کابالا هنوز بر عقاید سنتی یهودیان هستند. ولفسون معتقد است که بسیاری از یهودیان این تغییرات به وجود آمده را زشت می‌پندارند. به اعتقاد وی، کنکاش‌های اخلاقی صاحب نظران باعث زدودن به مرور باورهای پیشین یهودی در طی عصر رنسانس گردیده‌است .

واژه قبالا از ريشه عبري «قَبِلْ» به معني قبول كردن، سرسپردن و دل سپردن است. و مجموعه تعاليم باطني را دربر مي‏گيرد. اين واژه به گونه‏هاي مختلف هجي مي‏شود. عموماً كابالا (Kabala) مورد نظر دانشمندان و دين‏شناسان بوده و قبالا (Qabala) مورد توجه معتقدين به علوم غريبه و نيز فراروان شناسان مي‏باشد.

قبالا متعارف ‏ترين اصطلاح سنتي به كار رفته براي آموزه‏ هاي راز ورزانه‏ يهوديت و عرفان يهود، به ويژه عرفان برآمده از سده‏ هاي ميانه تاكنون، مي‏باشد. واژه قبالا، به مفهومي گسترده ‏تر، به تمامي جريان‏ هاي پي‏آيند رازورزانه يهوديت اشاره دارد كه از پايان دوره معبد دوم پرورش يافته و سامان پوياي تاريخ يهوديت شده است. قبالا پديده‏اي يگانه است و نبايد آن را همسان با مفهوم «عرفان» در تاريخ دين انگاشت. در واقع قبالا عرفان است، اما همزمان، دربرگيرنده دو مفهوم و معناي «رازورزي = نگرش اشراقي» و «يزدان‏شناسي» است. اين بن‏پاره‏هاي عرفاني و رازورزانه، هر دو با مفهوم قبالا هم‏سو هستند و گاه تا حد زيادي سبب آشفتگي ذهني و برداشت مردمان مي‏شود. از ديد برخي قبالا، خِرَد، خودپديده‏اي عرفاني انگاشته مي‏شد. سنت اصلي عرفان يهود، آئين قبالاست. اين آئين نشان‏گر سير و سلوك راه مقدس زندگي است كه با رهروي بر عارف گشوده مي‏شود و دربرگيرنده دورنمايه يزدان ‏شناسي و آفرينش ‏شناسي است.

مهم‏ترين سند مكتوب اين آئين، كتاب: روشنايي (زُهَر) است كه ابتدا به زبان آرامي، در اواخر قرن سيزدهم در اسپانيا نگاشته شد. اين كتاب تفسيري روشن‏گرانه است بر تورات، بيان‏گر تعليم عرفاني درباره گوهر ناشناخته يزدان، يزداني كه در غايت «نامتناهي» است و نمي‏توان هيچ سخني درباره او گفت.

بنيادي‏ترين انديشه ‏هاي مكتب‏‏هاي قبالايي در مهم‏ترين و معروف‏ترين كتاب آئين قبالا، يعني كتاب زُهَر (Zohar) (روشنايي) به صورت مجموعه ‏اي از رساله ‏هاي عرفاني آمده كه در ميان قبالاهاي كاستيلي نخستين سال‏هاي 1280 دست به دست مي‏شد. از پي آن، بين سال‏هاي 1285 و 1335، قباليست‏ها كتاب‏هاي بسياري را براساس متن زُهَر ترجمه، تفسير و اقتباس كردند كه به ويژه به پذيرش اين متن به مثابه كتاب مقدس خدمت بزرگي كرد.

پس از ميانه سده سيزدهم، قباليست‏ها، سلسله مقالاتي را پديد آوردند كه راه و روش‏هاي طريقه ‏هاي دستيابي و تجربه‏ هاي وجدآميز را مورد بحث قرار مي‏داد و تجربه‏ هايي اين گونه را توصيف مي‏كرد.

با اين همه قبالا يكي از شيوه ‏هاي فكري در انديشه يهوديت است كه مورد قبول بسياري از علما و انديشمندان يهودي نمي‏‎باشد و آن را جرياني انحرافي از يهوديت فقهي و حاخامي مي‏دانند و حتي آشنايي با اين شيوه فكري را براي يهوديان توصيه نمي‏كنند.

منابع

سایت انجمن کلیمیان ایران

http://www.iranjewish.com/books/books26-1.htm

Wikipedia contributors,

 «Kabbalah,» Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Kabbalah&oldid=150832191 (accessed August 12, 2007).

Wolfson, E.R. Venturing Beyond: Law and Morality in Kabbalistic Mysticism, Oxford University Press, 2006

http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7