جیوان گاسپاریان Djivan GasparyanFrom
خدای دودوک
ترجمه جمع آوری و اضافات از گارگین فتائی
ساز دودوک
جیوان گاسپاریان Djivan Gasparyanبه ارمنی Ջիվան Գասպարյան متولد دوازدهم اکتبر 1928 یک نوازنده و آهنگساز ارمنی و نوازنده سازی به نام دودوک است که یک ساز بادی نی مانند وابسته به گروه ساز ابوا است او معروف به استاد و خدای دودوک انت او هم اکنون هشتاد و چهر سال دارد
زندگی نامه
او در روستای سوداگ Solag در نزدیکی ایروان متولد شد و شروع به نواختن دودوک در سن شش سالگی کرد . در سال 1948 او در ارکستر فیلارمونیک ایروان به تک نواز آهنگ و رقص فولکلوریک ارمنی تبدیل شد . او چهار بار در مسابقات جهانی یونسکو مدال کسب کرده است ( 1959 و 1962و 1973و 1980)
در 1973 وی عنوان افتخاری هنرمند مردمی ارمنستان People's Artist of Armenia
را دریافت کرد در سال 2002 او وومکس یا جایزه موسیقی جهانی WOMEX (World Music Expo) به خاطر یک عمر تلاشئ هنری را دریافت کرد .
او تعدادی نوازنده دودوک را نیز تربیت نمود
او چندین بار با یک گروه کوچک نوازندگان موسیقی فولکلوریک ارمنی به دور دنیا سفر کرده است و با تعدادی از هنرمندان نیز همکاری و مشارکت داشته است نظیر
حسین علیزاده - استینگ Sting- ارکان اوگور Erkan Ogur – مایکل بروک Michael Brook – پیتر گابریل Peter Gabriel- برایان می Brian May- لیونل ریچی Lionel Richie – درک شرینیان Derek Sherinian – لودویکو آیندادی Ludovico Einaudi – بوریس گربنشیکوف Boris Grebenshchikov – دیوید سیلیون David Sylvian – هانس زیمر Hans Zimmerو آندره آشس وولن وایدر Andreas Vollenweider
جیوان گاسپاریان و حسین علیزاده مشترکاً کاندید دریافت جایزه گرامی سال 2007 به خاطر همکاری در آلبوم نگاه بی پایان Endless Vision در سال 2006که یک آلبوم ترکیبی سه زبانه به همراه ضبط قطعه مشهور ساری گلین بود شدند
گاسپاریان در اجرای قطعه ارمنی هسته زردآلو Apricot Stone به همراه اوا ریواس Eva Rivas در مسابقه یوروویژن 2010به عنوان مسن ترین شخصی که تا کنون در این مسابقات حضورداشته شرکت داشت
او می گوید
اسم اصلی دودوک در واقع نی زردآلو یا تسیراناپوق به انگلیسی به Ttsiranapogh به ارمنی ծիրանափող است زیرا چوب آن از درخت زردآلو ساخته شده است . وی در طول عمر خود سعی کرد چندین بار از چوب سایر درختان هم دودوک درست کند اما هیچ کدام صدای چوب زردآلو را نمی دادند .
او می گوید دودوک با اینکه سازی ساده است اما دارای صدای منحصر به فردی است که از هیچ ساز دیگری در نمی آید .
ژاپنیها سعی کرده اند که صدای آن را بر روی سینتی سایزر پیاده کنند اما فقط پنجاه درصد موفق شده اند
از دید سایرین هیچ سازی به اندازه دودوک تاثیرگذار نیست به همین دلیل کارگردانهای سینما بسیار مایلند که در قسمتهای محزون و یا عمیق فیلم خود از صدای این ساز استفاده کنند .
وی برای سازندگان سی فیلم دودوک نواخته که یکی از معروف ترین آنها فیلم گلادیاتور ساخته ریدلی اسکات در سال 2000 است .
گاسپاریان بود که برای اولین بار دودوک را به جهانیان معرفی کرد . او نه تنها در کشور خود و در جهان غرب بلکه در دوران شوروی ، اذهان سران بلوک شرق را هم به خود معطوف داشت و موفق به کسب جایزه از دست استالین شد .
او در میان آهنگسازان ایرانی بیشتر با حسین علیزاده همکاری داشته است و قطعه ئساری گلین با اجرای مشترک آنها بسیاز زیبا و معروف است
نواختن این ساز بادی زیادی را می طلبد به همین دلیل هنگام نواختن آن باید دهان را پر از باد کرد .
او همه سبک های موسیثی اعم از پاپ و راک و کلاسیک و فولکولوریک و سنتی را گوش می کند و به گفته خودش فردی تک بعدی نیست و با همه افراد خبره در انواع سبک های موسیقی همکاری داشته است .
از ابداعات دیگر وی تلفیق ساز سنتی دودوک با انواع موسیقی های مدرن است
آثار ضبط شده
من در این دنیا غمگین نخواهم بود 1989
I Will Not Be Sad in This World
درخشش ماه در شب
Moon Shines at Night
از من هیچ سوالی نپرس 1998
Ask Me No Questions
زردآلوی عدن 1996
Apricots From Eden
ساند تراک کلاغ
The Crow, soundtrack
سیاه سیاه به کارگردانی مایکل بروک در 1998
Black Rock,
کوارتت جیوان گاسپاریان 1998
Djivan Gasparyan Quartet
ساندتراک محاصره 1998
The Siege, soundtrack (1998
چهره عدن
لودویکو آینادی1998
Eden Roc (Ludovico Einaudi, 1999
دودوک بهشتی 1999
Heavenly Duduk
زنبورهای مرده بر روی یک کیک
Dead Bees On A Cake,
ساخته دیوید سیلیاک David Sylvian که گاسپاریان در تراک تاریک ترین رویا Darkest Dreaming ظاهر می شود
کاسموپولی یا کیهان شناسی Cosmopoly
به عنوان مهمان آندره آس وولن وایدر Andreas Vollenweider آمریکا و کانادا
فانتزیهای ارمنی 2000
Armenian Fantasies
گلیادیاتور
فیلمی ساخته رایدلی اسکات
Gladiator: More
فوال Fuad
به همراه اِرکان اوگور Erkan Ogur
آوازهای سنتی ارمنی وترکی 2001
خون مار Blood of the Snake
به کارگردانی درک شرینیان 2006 Derek Sherinian
گاسپاریان در پرلود نبرد Prelude To Battle
ظاهر می شود
Rock Paper Scissors,
مایکل بروک 2006
گاسپاریان در تراک پاسادنا قسمت دوم ظاهر می شود
Pangea
به همراه هومن پورمهدی و پیرایه پورافر ، سواپان چادهوری Swapan Chaudhuri و میروسلاو تادیچ Miroslav Tadić 2006
روح ارمنستان 2008
The Soul of Armenia
سایه روشن Penumbra
به کارگردانی مایکل بروک 2008
1آلبوم موسیقی به تماشای آب‌های سپید، با حسین علیزاده، ۱۳۸۳
به تماشای آب‌های سپید نام آلبومی موسیقی‌ست اثر حسین علیزاده و ژیوان گاسپاریان و با صدای افسانه رثایی که در سال ۲۰۰۶ نامزد دریافت جایزه گرمی برای بهترین موسیقی سنتی جهان شد. این آلبوم با نام Endless Vision در این مسابقه شرکت کرده بود. از قطعات این آلبوم، قطعه ترکی و معروف ساری گلین و پروانه شو را می‌توان نام برد.
قطعات این آلبوم عبارتند از
پرنده ها (شعر م.آزاد)
نغمه های ارمنی (بداهه نوازی شور)
ساری گلین
آواز پرنده ها
ماما (ساخته ی گاسپاریان)
بداهه نوازی شورانگیز
تصنیف پروانه شو (شعر از مولانا)
نوازندگان این آلبوم عبارتند از
حسین علیزاده :شورانگیز
ژیوان گاسپاریان :دودوک
افسانه رثایی :آواز
هورشید بیابانی :آواز
علی صمد پور :آواز و کوزه و دمام
محمدعلی احدی :آواز
علی بوستان :شورانگیز
محمدرضا ابراهیمی :عود
بهزاد میرزایی :تمبک
آرمن غازاریان :دودوک
وازگن مارکاریان :دودوک
منابع
References^ a b "Biography". Jivan Gasparyan Official Website. http://jivanduduk.com/jivan-gasparyan-biography.html. Retrieved 2011-08-22.
^ allmusic gives birth year as 1928.
^ On the Track: A Guide to Contemporary Film Scoring - Page 87 by Fred Karlin, Rayburn Wright
^ World Music: The Rough Guide - Page 334 by Simon Broughton, Mark Ellingham, Richard Trillo
^ Djivan Gasparyan at MSN music
^ Biography at Allmusic
^ Armenian apricot stone becomes a tree at eurovision.tv
ویکیپدیای انگلیسی