انتشار اسناد "سیا"درباره روزهای پایانی دولت دکتر مصدق
دیروز، همزمان با شصتمین سالگرد سرنگونی دولت دکتر محمد مصدق، سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، سیا، به نقش خود در سازماندهی کودتا علیه نخست وزیر وقت ایران آشکارا اذعان کرد.
به دنبال انتشارات اسناد محرمانه "سیا"، روزنامه انگلیسی "ایندیپندنت"در شماره امروز خود به مستنداتی از متون منتشر شده پرداخته و کلیدی‌ترین بخش آن به زعم این روزنامه قسمتی از یک گزارش داخلی سازمان سیا است که در آن آمده که "طرح این کودتای نظامی با اسم رمز "آژاکس"، تحت نظارت سازمان سیا و وزارت امور خارجه ایالات متحده و با آگاهی و توافق بالاترین مقامات حکومت (ایران) از جمله پادشاه انجام گرفته بود و مقامات آمریکایی نیز از این موضوع اطلاع داشتند."
این اسناد ضمن اشاره به نام چند آمریکایی وابسته به سازمان سیا که در عملیات آژاکس نفش اساسی داشتند و مسوول تماس با محمدرضا شاه پهلوی، فضل الله زاهدی و دیگر مقامات نظامی ایران بودند، هدف عملیات موسوم به "تی پی آژاکس"را سرنگونی دولت دکتر محمد مصدق، بازسازی مقام و قدرت پادشاه ایران و جایگزینی دولت وقت با دولتی دیگر بود که "ایران را با سیاست‌هایی سازنده اداره کند"تا دولت‌های غربی بتوانند درباره بازار نفت با آن به توافق برسند.
بنا بر این گزارش، سازمان سیا در سال ١٩٥٢ میلادی معتقد بود که دولت مصدق نمی‌تواند با "کشورهای غربی که منافعی در ایران دارند به توافق نفتی برسد."
"فارین پالیسی"نیز در گزارشی از مستنداتی که اخیرا سازمان سیا منتشر کرده، می نویسد که در سال ۱۹۵۳زمانی که وزارت خارجه آمریکا از سازمان سیا می‌خواهد امکان ساقط کردن دولت مصدق از طریق عملیات مخفیانه را بررسی کند، این سازمان که این اقدام را "ممکن"ارزیابی کرده بود، عملیاتی را به همراه سرویس اطلاعات سری بریتانیا موسوم به "ام آی ٦"به منظور سرنگونی دولت دکتر مصدق طرح ریزی می کنند.
بنا بر این گزارش، پس از دیدار‌های مقامات سیا در ایران و بیروت، وزارت امور خارجه آمریکا و بریتانیا مجوز انجام عملیات موسوم به "تی پی آژاکس"را با تایید رئیس جمهور وقت ایالات متحده صادر کردند.گفتنی است این طرح قصد انجام کودتایی علیه دولت دکتر مصدق را داشت که در "۲۵مرداد"ناکام ماند؛ اما اجرای آن در روزهای پایانی عمر دولت وقت منجر به تضعیف موقعیت دکتر مصدق و در نهایت سقوط دولت او در ۲۸مرداد ۱۳۳۲شد.
طرفداران دکتر مصدق معتقدند آمریکا در حوادث روز ۲۸مرداد هم نقش مستقیم داشته، اما مخالفان این نظر می گویند که طرح کودتای آمریکا در روز ۲۵مرداد و دستگیری فرمانداران نظامی با دستور دکتر مصدق ناکام ماند و این روحانیون تحت رهبری آیت الله کاشانی بودند که در روز ۲۸مرداد نقش اصلی را در سقوط دولت دکتر مصدق داشتند.