تفکیک دعاوی به مالی و غیر مالی
.
.
دعاوي حقوقي از نظر هزينههاي دادرسي به دو قسم تقسيم ميشود. اين دو دسته عبارتند از: دعاوي مالي و غيرمالي .گاهی اوقات در تشخیص دعاوی مالی و غیر مالی دچار اشتباه می شویم؛ حتی در مواردی مشاهده می شود که در محاکم نیز این اتفاق می افتد. برای تشخیص این دو دعوا شرح ذیل به زبان ساده و به شیوه کوتاه آماده شده است:
1- تعریف حقوق مالی –حقوق مالی امتیازی است که قوانین هرکشوری به اشخاص می دهند تا نیاز های مادی خود را برطرف کنند. این حقوق قابل مبادله و تقویم به پول هستند.
2- حقوق غیر مالی- حقوق غیر مالی امتیازاتی است که هدف آن رفع نیاز های عاطفی و اخلاقی انسان است.مثل حق زوجیت ، حق ابوت .این حقوق هم ارتباط با مال دارند.
3- انواع حقوق مالی-
3-1 –حق عینی
حقی است که شخص مستقیما"نسبت به مالی ملموس و قابل رویت دارد.مثل حقی که فرد نسبت به ملک خود دارد.
3-2- حق دینی
حقی است که فرد نسبت به دیگری پیدا می کند.که صاحب این حق را اصطلاحا"طلبکار می گویند و طرف دیگر را مدیون یا بدهکار می نامند.
4- تفاوت بین دعوای مالی و غیر مالی-
در دعوای مالی ، مستقیما"مالی طلب می شود مثلا"ثمن معامله ای مطالبه می شود یا اجاره های عقب افتاده مطالبه می شود یا یکی از وراث ، سهم الرث خودش را مطالبه می کند.
اما در دعوای غیر مالی ، مستقیما"مالی مورد مطالبه نیست اما چیزی مطالبه می شود که ممکن است نفع مالی و یا معنوی داشته باشد.مانند اینکه موجر بدنبال فسخ اجاره باشد . یا بدنبال تخلیه مورد اجاره است. یا شخصی بدنبال رفع مزاحمت از قسمت های مشاعی است.
5- انواع دعاوی مالی-
5-1- دعوی مالی قابل ارزیابی – مانند دعوی مالکیت
5-2- دعوای مالی غیر قابل ارزیابی-هزینه دادرسی آنها بطور ثابت از قبل تعیین شده است.
6- هزینه دادرسی دو دعوا-
الف- در دعاوي مالي ،آغازکننده دعوا با دو قسم هزينه دادرسي روبهرو است. نخست هزينهاي به ميزان 50000 ريال که بابت ورود دعوا دريافت ميشود و ديگر هزينهاي که بابت طرح دعوا مورد مطالبه قرار ميگيرد. هزينه طرح دعوا در دعاوي مالي به اين صورت محاسبه و از خواهان مطالبه خواهد شد: به ازاي 1 ميليون تومان ابتداي خواسته 1/5 درصد و به ازاي بيش از 1 ميليون تومان خواسته 2 درصد به عنوان هزينه دادرسي وصول ميشود.
ب- در دعاوي غيرمالي همانند دعاوی مالی دو قسم هزینه دادرسی دارد نوع اول هزينهاي است که بابت ورود دعوا دريافت ميشود که آن 50000 ريال يا پنج هزار تومان است و نوع ديگر هزينهاي است که بابت طرح دعواي غير مالي از آغازکننده دعواي مزبور وصول ميشود. اين هزينه به ميزان 55000 ريال خواهد بود.(در حال حاضر سال 93)
7- مصادیق دعاوی مالی و غیر مالی-
الف - مصادیق دعاوی مالی
1-مطالبه خسارت به طور کلی (ماده 515 ق.آ.د.م)
2-مطالبه وجه اسناد تجاری بهادار مانند چک ،سفته ،برات و...و اسناد عادی.
3-الزام به تنظیم سند رسمی ملک غیرمنقول .
4-الزام به تنظیم سند اتومبیل( نظریه شماره 4871/7-29/6/1377 اداره حقوقی دادگستری )، ،تلفن وکشتی،
5-ابطال سند مالکیت
6-ابطال سهام شرکت
7-ابطال قراردادعادی انتقال ملک مانند قولنامه و ...
8-الزام به انتقال سهم یا شرکت
9-استردا د اموال منقول
10-دادخواست ضرر و زیان ناشی از جرم
11-اختلاف ناشی از پیمان ها
12—ابطال عملیات اجرایی اسناد لازم الاجرای مالی مانند چک و سفته
13-مطالبه سهم الشرکه
14-مطالبه بهای زمین تملیکی توسط دولت
15-الزام به ایفای تعهد مالی
16-اعتراض ثالث به دعاوی فوق
17-ورود ثالث به دعاوی فوق
18-تقابل به دعاوی فوق
19-دعاوی راجع به حقوق مالی مانند حق شفعه ،حق فسخ،ابطال معامله و بی اعتباری سند
20-اعترض به ثبت
21-مطالبه ثمن
22-اثبات اقاله یا الزام به حضور خوانده جهت اقاله
23-استردادمبیع و ثمن
24- مطالبه وجه التزام مندرج در قرارداد
25-مطالبه وفای به شرط مشروط بر اینکه مورد معامله قابل ارزیابی باشد .
26-الزام شرکت بیمه به پرداخت غرامت
27-انحلال شرکت بازرگانی موضوع ماده 199 ق.ت
28- بطلان شرکت به لحاظ فقدان شرایط انعقاد عقد
29-خلع ید
30-الزام به تغییر چاه توالت و دستشویی و باغچه که موجب خسارت به ساختمان شده است.
31-مطالبه خسارت ناشی از نشت چاه و ترکیدن لوله آب و فاظلاب
32-قلع و قمع بنا در صورت اختلاف در مالکیت
33-مطا لبه هزینه دادرسی و حق الوکاله (موضوع ماده 515 ق.ا.د.م)
34-ابطال رای داور در صورتی که موضوع مال باشد.
35-دعاوی مربوط به حق تالیف ،تصنیف و حق اختراع
36-دعوای مالکیت رای وحدت رویه شماره 579-28/7/1371
37-اعتراض به تحدید حدود(نظریه شماره 5114/7-24/11/1360 اداره حقوقی دادگستری)، دعوای افراز،تقسیم و فروش اموال مشاع در صورت اختلاف در مالکیت
38-ابطال صورتجلسه افراز در صورت اختلاف در مالکیت
39-دعوای بطلان تقسیم مال مشاع در صورت اختلاف در مالکیت
40-الزام به فروش مال مشاع در صورت اختلاف در مالکیت(ماده 4 قانون افرازو ماده 9 ایین نامه آن )
41-استرداد لاشه چک ،سفته و برات
42-درخواست صلح وسازش در امور مالی
43-دعوای مطالبه دیه به طرفیت وارث قاتل غیر عمد
44-دعوای برائت از پرداخت وجه الکفاله
45-دعوای ابطال اجاره نامه ملک مزروعی
46-اعتراض به عملیات اجرایی راجع به توقیف ملک معین
47-دعوای ابطال ورقه لازم الاجرا راجع به منافع مورد مصالحه
48-دعوای تخلیه ید از عین مستاجره یا مرهونه
انواع دعاوی مالی در امور حسبی :
1-تقسیم ترکه در صورت اختلاف در مالکیت
2-الزام ب فروش ترکه در صورت اختلاف در مالکیت
3-مطالبه سهم الارث به طرفیت کسی که سهم الارث نزد اوست
انواع دعاوی مالی مربوط به موجر و مستاجر:
1-مطالبه اجور معوق
2-مطالبه سرقفلی
3- تعدیل و افزایش اجاره بها و مطالبه ما به التفاوت آن
4-مطالبه اجرت المثل
5- مطالبه حق کسب و پیشه و تجارت به طور مسقل
ب )مصادیق دعاوی غیرما لی
1-الزام به تعهد غیرمالی
2-دعوای ثبت علایم تجاری و اختراع
3-دعوای تخلیه
4-تامین خواسته( موضوع ماده 108 ق.آ.د.م )
5-دستور موقت (موضوع ماده 310 الی 325 ق.آ.د.م)
6-ابطال عملیات اجرایی اسناد غیرمالی مانند تخلی
7-تعیین داور و تقاضای اجرائیه برای رای داور
8-حکم فروش مال غیر منقول
9-تصرف عدوانی،ممانعت از حق ومزاحمت از حق(مواد 158 ،159،و 160 ق.آ.د.م)
10-عزل وکیل(678 ق.م
11-عزل وکیل(بند 1 ماده 678ق.م)
12-تفکیک ملک و فک رهن
13-افراز در صورتی که مالکیت مورد اختلاف نباشد.(موضوع ماده 1 قانون افراز)
14-اعتراض به رای هیئت تشخیص( ماده 22 ق.ک)و صدور اجرائیه برای رای هیئت تشخیص قانون کار.
15-دعوای ورشکستگی و انحلال شرکت و تعیین مدیر تصفیه .
16-اعتراض به نطریه کمسیون ماده 12 قانون زمین شهری
17-تصحیح نام در مدرک تحصیلی
18-دعوای رفع رطوبت
19-تنفیذ صلح نامه عادی
20-دعوای ابطال رای داور در صورتیکه رای داوری مربوط به حقوق مالی نباشد.
21-درخواست سازش بین طرفین تا هر مقداری که خواسته باشد.
22-اعتراض به رای قاضی هیئت حل اختلاف ماده 56 قانون حفاظت از جنگل ها.
23-در وقف و تولیت
24- اعتراض به رای هیات عالی نظام پزشکی
25-دعوای تغییر جنسیت
26-دعوای ابطال پروانه حفر چاه(نظریه شماره 420/7-24/1/1362 اداره حقوقی دادگستری.)
27-تایید قولنامه (وحدت رویه شماره 69/59-10/1/71)
28-بطلان مال مشاع به شرط عدم اختلاف ذر مالکیت
29-ابطال فروش مال مشاع به شرط اختلاف در مالکیت
30- دعوای تزویر و جعل در اسناد
31-بطلان تعهدات در صورتیکه موضوع تعهد مالی نباشد.
32-دعوای اعاده اعتبار ورشکسته (موضوع ماده 561 ق.ت)
33-استرداد عین چک و اوراق بهادا
34-دعوای اعسار
35-تشخیص صحت تاریخ معامله (وحدت رویه 545-30/11/1369 )
36-دعوای راجع به حقوق ارتفاقی(مواد 40 و 93 ق.م )
دعاوی غیرما لی در امور حسبی:
1-نصب قیم ،عزل قیم،نصب امین ،ضم امین (1184 و 1186ق.م )
2-صدور حکم موت فرضی
3-درخواست مهر و موم و تحریر ترکه
4-بطلان ترکه
5- صدور حکم حجر،تعیین تاریخ حجر
6-اخراج ثلث از ماترک
7-الزام به فروش ترکه
8-گواهی رشد
9- تنفیذ وصیت نامه
10-گواهی حصر وراثت
انواع دعاوی غیر مالی در امور خانواده :
1- استردادشیربها
2-استردادجهیزیه
3-مطالبه مهریه
4-مطالبه نفقه معوقه ،ایام عده،افزایش و تعیین نفقه آینده
5-ازدواج مجدد
6-الزام به ثبت واقعه طلاق و رجوع
7-گواهی عدم سازش
8-تمکین
9-درخواست حضانت و کسب اجازه ملاقات با فرزند مشترک
10-انکارزوجیت
11-دعوای نسب
12- دعوای وصایت و فرزندخو اندگی
انواع دعاوی غیر مالی مربوط به ثبت احوال:
1-ابطال واقعه فوت
2-رفع واقعه فوت از سند سجلی
3-ابطال نسب یا نفی آن
4-دعوای ابوت و یا بنوت
5-اثبات بلوغ برای ازدواج
6-تغییر نام کوچک
7-اثبات سیادت
8-تصحیح و ابطال شناسنامه از حیث شماره و سایر مشخصات
9-اصلاح تاریخ فوت در گواهی فوت
10- تغییرجنسیت
دعاوی غیر مالی ذاتی:
1-دعوای الزام به استرداد سند (مگر اینکه موضوع سند جنبه مالی نداشته باشد نام خصوصی و عکس خانوادگی)
2-دعوای زوجیت
3-دعوای حجر
دعاوی غیر مالی اعتباری:
1-خلع ید(در صورتیکه مالکیت مورد نزاع نباشد)
2-درخواست افراز(در صورتیکه مالکیت مورد نزاع نباشد)
3-تقسیم فروش مال مشاع(در صورتیکه مالکیت مورد نزاع نباشد)
4-دعاوی راجع به موجر و مستاجر به جز دعاوی اجور معوقه
5-میزان حق الوکاله وکیل
6-دعوای مزاحمت ،ممانعت از حق و تصرف عدوانی در عین غیر منقول(موضوع مواد 158 الی 160 ق.آ.د.م)