یروان، شهری كه با تو غریبه نیست

یروان، شهری كه با تو غریبه نیست

  سفر به سرزمین سنگ ها

نویسنده: مریم طالشی

منبع: روزنامه ایران، شماره 6065

به تاریخ 94/8/9، صفحه 9 (گزارش)

.

http://alikonline.ir/fa/fa/news/culture/item/1411-

ایروان،-شهری-كه-با-تو-غریبه-نیست

.

 خانه همسایه، گاهی شبیه چاردیواری خود آدم است با اندکی تفاوت و گاه زمین تا آسمان با آن فرق می کند. خانه این همسایه، نه آنقدر شبیه خانه خودمان است که ملتفت نشویم پا از مرز بیرون گذاشته ایم و نه آنقدر متفاوت که گویی در سرزمینی غریب چشم باز کرده باشیم. ارمنستان، همسایه ای است که اشتراکات فرهنگی و تاریخی اش، دلیل خوبی است برای آنکه با خاکش احساس غریبگی نکنیم. خیابان های پهن ایروان، پایتخت این جمهوری استقلال یافته از شوروی سابق، نخستین تصاویر را در ذهن نقش می کنند از کشوری که 24 سال است طعم استقلال را چشیده و برای حفظ آن مصمم است. مجسمه ها، تندیس های ایستاده یا نشسته در گوشه و کنار شهر، این پیام را می دهند که پا به شهری گذاشته ایم که با هنر بیگانه نیست. «سرزمین سنگ ها» لقبی که ارمنستان را با آن می خوانند، با وجود تندیس های متعدد، عنوانی برازنده است. مجسمه ها هرکدام داستان خودشان را دارند. از «مام ارمنستان» گرفته که به جای مجسمه استالین در پارک پیروزی بر فراز شهر ایروان، با شمشیر ایستاده و گویی تمام شهر را زیر نظر دارد تا مجسمه آهنگساز شهیر ارمنی، آرنو باباجانيان، در حال نواختن قطعه ای شورانگیز با پیانو یا مجسمه پیرمرد گلفروش در خیابانی معروف به خیابان عشاق که داستان عاشقانه ای دارد و از قرار مجسمه ساز، به یاد عشق قدیمی خود و گل هایی که از پیرمرد برای او می خریده، این مجسمه را ساخته و حالاتندیس پیرمرد در حال تعارف گل به عابران، یادگار دستان هنرمند او و عشق سوزانش است. مجسمه معمار شهر ایروان نیز، همان که در ابتدای ورودی «هزار پله» یا «کاسکاد» از جاذبه های ایروان، نصب شده، داستان لطیف و جالبی دارد. می گویند مهندس الکساندر تامانیان عادت داشته شب ها کار کند و مادرش برای اینکه سرما نخورد، شنل خود را روی دوش او می انداخته و این نکته از چشم مجسمه ساز خوش ذوق پنهان نمانده و تندیس مهندس معمار را با شنل مادرش ساخته است.

میدان جمهوری ایروان یا به قول خودشان «هرا پاراک» همان جایی است که مرکز شهر به شمار می آید و محل تجمع مردم در جشن ها و مراسم بزرگ ملی. پیش از استقلال ارمنستان، میدان محل خودنمایی مجسمه لنين بوده و حالاجای مجسمه خالی است و قرار است مجسمه دیگری جای آن نصب شود که هنوز در موردش تصمیم گیری نهایی نشده است. میدان بیضی شکل با نمای ساختمان های قدیمی و ترکیبی از معماری قدیم ارمنستان و سنگ توف و معماری عریض و طویل سوسیالیستی حکومت شوراها. فضای مناسبی است برای گرفتن عکس یادگاری. توریست ها دوربین ها را بیرون می آورند و مشغول می شوند. هر طرف بایستید، می توانید قسمتی از نمای میدان را داشته باشید. بستگی به این دارد که بخواهید با پس زمینه گالری ملی و موزه تاریخ ساختمان عکس داشته باشید یا ساختمان قدیمی وزارت امور خارجه یا وزارت کشور. اما نمای ساختمان اپرا یک چیز دیگر است؛ خودش هم که محل تجمع جوان های شهر و گروه های موسیقی است و آن زمان که فواره های میدان رقص کنان در فضا خودنمایی می کنند و هوا هم مطبوع و ملایم است، دیگر فقط باید حوالی ساختمان اپرا بود و با جماعت هنردوست ارمنی، عجین شد که اتفاقاً ایرانی ها را هم خیلی دوست دارند و اصلاً خیلی هایشان فارسی بلدند؛ خصوصاً فروشندگان بازار صنایع دستی که فاصله کمی تا میدان جمهوری دارد (ورنی ساژ) و می شود انواع صنایع و محصولات دستی ساخت هنرمندان ارمنی را در آن یافت. از قالیچه های دستبافت گرفته تا زیورآلات و محصولات چوبی و عروسک هایی که لابد هرکدام، داستان خودشان را دارند؛ مثل مجسمه ها و اصلاً هرچیز دیگری در ارمنستان که با افسانه ای درآمیخته است.

.

 سوار بر طولانی ترین تله کابین جهان

همسایه شمال غربی مان، کشور بزرگی نیست اما تلاش دارد بیشتر از قبل جای خود را در عرصه گردشگری بین المللی باز کند. ارمنی هایی که دور از ارمنستان زندگی می کنند و به لحاظ مالی شرایط مطلوبی دارند، در این راه تلاش می کنند تا کشورشان که چندان از عمر استقلالش نمی گذرد، بتواند پله های ترقی را با سرعت بیشتری طی کند. ساخت طولانی ترین تله کابین جهان در ارمنستان و ثبت آن در کتاب رکورد گینس نیز از جمله همین اقدام ها است. 5 سال از راه اندازی تله کابین می گذرد و در این مدت، گردشگران زیادی فاصله بین دو روستای زیبا را با تله کابین پیموده اند و از مناظر جذاب اطراف لذت برده اند. برای سوار شدن به تله کابین در فصل پاییز نباید آنقدرها منتظر ماند. تابستان اما این طور نیست. می گویند در فصل گردشگر پذیر روزانه هزار نفر با تله کابین جابه جا می شوند.

جنوب ارمنستان، نزدیکی مرز ایران همان جایی است که طولانی ترین تله کابین جهان قرار است ما را به دهکده تاریخی «تاتِو» برساند. واگن ظرفیت 25 نفر را دارد. نرم و آهسته راه می افتد. منظره دره عمیق با درختان زرد و نارنجی شده پاییزی، تصویری رویایی پیش روی بیننده قرار می دهد. هزینه ساخت تله کابین را 80 میلیون دلار عنوان می کنند که 20 میلیون دلار آن از سوی بخش خصوصی و شرکت مردم نهاد IDeA پرداخت شده است. ارتفاع تله کابین در مرتفع ترین نقطه ممکن 320 متر است و با سرعت 37 کیلومتر بر ساعت حرکت می کند. به محض پیاده شدن از تله کابین، دورنمای صومعه «تاتِو» نمایان می شود؛ تصویری زیبا و تاریخی در فضای مه گرفته و سبز منطقه. آدم را یاد فیلم های قدیمی می اندازد؛ همان هایی که شخصیت اصلی اش راهی طولانی را طی می کرد تا خودش را به صومعه ای دور دست برساند و آنجا شاید کسی را ملاقات کند. برای رسیدن به این صومعه اما در نهایت یک ربع زمان لازم است، آن هم بر فراز دره ای خیال انگیز. صومعه و کلیسای تاریخی، در نوع خود بی نظیر است؛ ترکیب دلنشینی از معماری و مناظر طبیعی. یکی از اهداف راه اندازی تله کابین این بوده که روستاهای مجاور بتوانند از راه جذب گردشگر، درآمد کسب کنند؛ کاری که در کشور خودمان نیز روی آن سیاستگذاری شده و روستاهای نمونه گردشگری برای این کار هدف گذاری شده اند. زنان مسن روستا بیرون از فضای صومعه، بساط فروش محصولات محلی را پهن کرده اند؛ انواع میوه های جنگلی، گیاهان دارویی و خشکبار؛ محصولاتی ارزان قیمت که گردشگر باید پول خرد در جیب داشته باشد تا بتواند از مادربزرگ های روستا خرید کند.

.

 «دلیجان» سوئیس کوچک ارمنستان

نامش آشناست، مثل حال و هوایش. «دلیجان» ارمنستان را محلی ها «سوئیس کوچک» می نامند. شهری در شمال ارمنستان، احاطه شده میان کوه و جنگل. راه مارپیچ سبز، جاده چالوس را در ذهن تداعی می کند. دلیجان از پس جاده پیدا می شود. ساختمان های زیبا بیشترشان با نمای چوبی، به بیننده اعلام می کنند که به شهری توریستی قدم گذاشته است. آرامش، نخستین پیشکش دلیجان به مسافران است. آسمان آبی خالص و هوای پاک، میل به ماندن را بیشتر می کند. کوچه های قدیمی سنگفرش شده، پای رفتن از دلیجان را کند می کند. دوست داری بمانی و در این تکه افسون شده طبیعت، آرام بگیری. هتل های دلیجان، دلیل ماندن در آن را محکم تر می کند. هر کدام برای خودشان کلی حرف دارند. چه هتل بزرگ دلیجان که برای خودش یک شهر است و چه هتل سنتی و جمع و جور آقای رازمیک که از ایرانیان ارمنستان است و فضای دنج و دلنشین هتل کوچکش برای آنهایی که میهمانش بوده اند، آنچنان دوست داشتنی بوده که روی دیوارهای سالن ورودی برایش یادگاری ها نوشته اند؛ یادگاری هایی به زبان های انگلیسی، ارمنی، عربی و ایرانی. رازمیک آرزویان 21 سال است که در ارمنستان زندگی می کند. متولد مسجد سلیمان است و بزرگ شده تبریز. در هنرستان صنعتی تبریز، نجاری آموخته و بعد در آلمان عکاسی خوانده و به ایران بازگشته و کار دکوراسیون داخلی منازل را انجام می داده است. خودش می گوید کار تعمیرات و دکوراسیون 116 خانه را در ایران انجام داده و حالاهم 9 سال است که هتل کوچک خودش را در دلیجان راه اندازی کرده که تمام کارهای چوبی آن ساخته دست خودش است؛ حتی اسباب بازی های کوچکی که جابه جای هتل دیده می شود. هتل کوچک رازمیک 4 طبقه است. طبقه اول همان سالنی است که در آن میزبان ما است. هتل در کل 7 اتاق دارد و یک سالن بیلیارد و سالن دیگری که مخصوص برگزاری جشن ها و مراسم است؛ جایی که میهمانانی که طی این سال ها در این هتل کوچک اقامت داشته اند، خیلی دوستش دارند.

رازمیک دوستان زیادی در ایران دارد، همچنین دوستان ایرانی مقیم دیگر کشورها؛ دوستانی که گاه بعد از 40 سال در هتل کوچک او با هم قرار ملاقات می گذارند و خاطرات سال های دورشان را تجدید می کنند.

دلیجان حالا با سال های قبل کمی فرق کرده؛ آن طور که رازمیک می گوید حال و هوای دیگری پیدا کرده که بیشترش به خاطر تاسیس کالج بین المللی در این شهر است که دانشجویان زیادی را از سراسر دنیا جذب کرده و دلیجان را از شهری توریستی به شهری دانشجویی توریستی تبدیل کرده است. کالج بین المللی دلیجان، شکل و شمایل باقی نقاط شهر را دارد. ساختمانی زیبا با نمای سبز گیاهان بالارونده، همان آرامش فضای دلیجان را دارد. دانشجویانی از کشورهای منطقه همچون پاکستان، مالزی، افغانستان و ایران در این کالج تحصیل می کنند.

نمی شود از دلیجان به سمت ایروان بازگشت و دریاچه «سِوان» را ندید؛ دریاچه ای که از جاذبه های گردشگری این کشور به شمار می رود و در استان گغارکونیک قرار دارد. گرچه باد خنک عصر پاییزی، ماندن در کنار دریاچه را کمی سخت می کند اما آدم دلش نمی آید از کنار حجم آبی چشم نواز بگذرد و توقفی نکند. سوان را بزرگ ترین دریاچه قفقاز و از بزرگ ترین دریاچه های کوهستانی آب شیرین در جهان می دانند؛ جایی که می توان ایستاد و نوازش نسیم خنک را روی صورت احساس کرد و شاید کمی هم دلتنگ خزر شد و گفت: «این همسایه از خودمان است.»